Μύθοι και αλήθειες περί της «Μικρής ΔΕΗ»

Με αφορμή τα όσα διαμείβονται τις τελευταίες ημέρες με το θέμα της «Μικρής ΔΕΗ», αξίζει να αναφερθούν κάποια πράγματα, έτσι ώστε ο απλός πολίτης/καταναλωτής/ψηφοφόρος να μπορέσει να σχηματίσει μια καθαρότερη εικόνα:

1] Είναι υποχρεωτική η δημιουργία της «Μικρής ΔΕΗ»;

Η απάντηση είναι ότι από πλευράς ευρωπαϊκής νομοθεσίας υποχρεωτική είναι μόνο η απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, υποχρέωση που για τη χώρα μας ισχύει από το 2001, βάσει μιας κοινοτικής οδηγίας που είχε εκδοθεί 5 χρόνια νωρίτερα (Οδηγία 96/92). Η αναβλητικότητα, οι γνωστές κουτοπονηριές και η κοντόφθαλμη πολιτική οδήγησαν στο να μην γίνει ουσιαστικά τίποτε για περισσότερο από μια 12ετία, με αποτέλεσμα να δοθεί λαβή σε κάποιους να παραπονιούνται ότι δήθεν δεν μπορούσαν να επενδύσουν και οι ίδιοι σε ανταγωνιστικά με την ΔΕΗ καύσιμα, ενώ στην πραγματικότητα ήθελαν να καλύψουν τις δικές τους αδυναμίες. Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν να φτάσει να θεωρηθεί ως μόνη λύση απελευθέρωσης της αγοράς το σπάσιμο της ΔΕΗ, να συμπεριληφθεί κάποια στιγμή στις μνημονιακές υποχρεώσεις και να φτάσει τελικά να γίνει ένα εκ των προαπαιτούμενων για την επόμενη δόση.

Η ουσία, όμως, είναι ότι η ίδια η πολιτεία είναι που οδήγησε τον εαυτό της σε αδιέξοδο, αφού αυτή ήταν που όλα αυτά τα χρόνια δεν έδωσε μία άδεια για να κατασκευαστεί μια ανθρακική ή μία λιγνιτική μονάδα, παρά το ότι κατά καιρούς υπήρξαν 4-5 αιτήσεις από ιδιώτες (από Edison, Μυτιληναίο, ΤΕΡΝΑ, κ.λπ.). Αυτή λοιπόν έδωσε όχι την αιτία αλλά τη δικαιολογία για τα παράπονα. Γιατί λέμε δικαιολογία; Διότι όσο υπήρχε αύξηση της ζήτησης σε ρεύμα (έως το 2009) τελικά κανείς απ’ αυτούς δεν θα επένδυε ποτέ σε μια μονάδα άνθρακα ή λιγνίτη με τετραπλάσιο κόστος ανά εγκατεστημένο MW και τριπλάσιο χρόνο κατασκευής σε σχέση με μια μονάδα φυσικού αερίου. Όταν δε ήρθε η ύφεση και μετρούσε πια το κόστος καυσίμου, κανείς δεν θα μπορούσε ποτέ να βρει χρηματοδότηση ποσού άνω του 1 δισ. ευρώ για μια ανθρακική ή λιγνιτική μονάδα. Απλά θυμίζουμε ότι η νέα λιγνιτική μονάδα της ΔΕΗ στην Πτολεμαΐδα θα στοιχίσει χωρίς τους τόκους πάνω από 1,5 δισ. ευρώ, η δε ΔΕΗ έκανε 2,5 χρόνια για να εξασφαλίσει χρηματοδότηση.

2] Θα ωφελήσει ή θα βλάψει τους καταναλωτές;

Ο βασικός αντίλογος που διατυπώνεται κατά της δημιουργίας και πώλησης της «Μικρής ΔΕΗ» είναι ότι θα ακριβύνει το ρεύμα, αφού ο ιδιώτης που θα την αγοράσει θα αυξήσει τα τιμολόγια και οι καταναλωτές δεν θα έχουν άλλη εναλλακτική λύση.

Στην πραγματικότητα, όμως, όπως δείχνουν οι αριθμοί, τα πράγματα κάθε άλλο παρά έτσι είναι. Η ΔΕΗ έχει εγκατεστημένη ισχύ στην ηπειρωτική χώρα περίπου 10.650 MW και πρόκειται να πουλήσει μέσω της «Μικρής ΔΕΗ» περί τα 2.300 MW, τη στιγμή που η ζήτηση τις τελευταίες ημέρες (με καύσωνα, κ.λπ.) δεν ξεπέρασε τα 8.000 MW. Επομένως, λαμβάνοντας υπόψη και την ενέργεια από αιολικά και φωτοβολταικά που –ακόμη και τη χειρότερη ημέρα– είναι πάντοτε πάνω από 1.000 MW, αυτό σημαίνει ότι όλοι οι καταναλωτές μπορούν να εξυπηρετηθούν από το δυναμικό που παραμένει στην ΔΕΗ και έτσι ο ιδιοκτήτης της «Μικρής ΔΕΗ» για να διατηρήσει, αλλά και να αυξήσει τους πελάτες της θα πρέπει να μειώσει και όχι να αυξήσει τα τιμολόγια σε σχέση με τη ΔΕΗ.

3] Θα ωφελήσει ή θα βλάψει τη ΔΕΗ;

Το ότι η ΔΕΗ θα πάψει να είναι μονοπώλιο σίγουρα θα την ωφελήσει, αφού θα ξεφορτωθεί βάρη που της αναλογούν (συλλογή δημοτικών τελών, φόρων, κ.λπ.) και επιπλέον θα μπορεί να ασκεί σωστή πελατειακή πολιτική και να κόβει το ρεύμα σε μεγαλοκαταναλωτές που δεν πληρώνουν με το πρόσχημα της μοναδικότητας του προμηθευτή (π.χ. Αλουμίνιον). Από την άλλη μεριά, όσον αφορά τα οικονομικά οφέλη από αυτή την ίδια την πώληση, αυτά θα εξαρτηθούν:

(α) Από το ποιο θα είναι το τίμημα της πώλησης, και (β) τι μέρος από τα χρήματα αυτά θα παραμείνουν τελικά στη ΔΕΗ και τι θα πάει στους μετόχους, με τη μορφή επιστροφής κεφαλαίου.

4] Τι έχει δείξει η εμπειρία από παρόμοιες περιπτώσεις;

Αντίστοιχη περίπτωση αποτελεί αυτή της Enel, δηλαδή της ιταλικής ΔΕΗ, που πριν περίπου 10 χρόνια πούλησε 3 εταιρίες μικρογραφίες της (αντίστοιχο εγχείρημα της «Μικρής ΔΕΗ»). Η Enel όχι μόνο δεν συρρικνώθηκε ως εταιρεία, αλλά αντίθετα αναπτύχθηκε και εξαπλώθηκε στην υπόλοιπη Ευρώπη, τη Ρωσία και τη Λατινική Αμερική, και σήμερα είναι μια από τις κορυφαίες στον τομέα της.

Το ερώτημα είναι, λοιπόν, αφού έχουν έτσι τα πράγματα, πώς δικαιολογούνται οι αντιδράσεις; Ο καθένας από τους αντιδρούντες (αντιπολίτευση, συνδικαλιστές, τοπική αυτοδιοίκηση στις περιοχές των σταθμών κ.λπ.) έχει τους δικούς του λόγους που σε μεγάλο βαθμό δεν φαίνεται να συνδέονται με το συμφέρον ή τη ζημιά των καταναλωτών ή της επιχείρησης. Και βέβαια από την άλλη πλευρά και η κυβέρνηση δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται τόσο για την τελική επιτυχία του εγχειρήματος «Μικρή ΔΕΗ», αλλά περισσότερο για την εκπλήρωση ενός προαπαιτούμενου για την εκταμίευση της επόμενης δόσης.

Γιατί το λέμε αυτό; Διότι ο σχεδιασμός μέχρι τώρα είναι τουλάχιστον ερασιτεχνικός. Για παράδειγμα, δεν μπορείς να συζητάς την πώληση του 30% της ΔΕΗ και να μην τακτοποιείς πρώτα το θέμα της περιουσίας του ασφαλιστικού φορέα του προσωπικού της ΔΕΗ, την οποία το κράτος διά νόμου (Ν.2773/1999) έχει αναγνωρίσει ότι έχει ενσωματωθεί στα περιουσιακά στοιχεία της ΔΕΗ. Δεν πουλάς κάτι, όταν έχεις αναγνωρίσει διά νόμου ότι χρωστάς στους ασφαλισμένους ποσό μεγαλύτερο από την αξία ολόκληρης της εταιρείας (μικρή και μεγάλη ΔΕΗ μαζί). Είναι προφανές ότι με μια τέτοια εκκρεμότητα, αμέσως μόλις ξεκινήσει η διαδικασία για την πώληση της «Μικρής ΔΕΗ» θα υπάρξουν προσφυγές από εργαζόμενους ή συνταξιούχους της ΔΕΗ και θα η διαδικασία θα σταματήσει.