Ν.Δ.: Γρίφος η αλλαγή του εκλογικού νόμου

Παράλληλα με την συζήτηση στον δημόσιο διάλογο για το ποια θα είναι η πρόταση του Κυριάκου Μητσοτάκη για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας συνεχίζεται παρά τις διαψεύσεις και η συζήτηση για την αλλαγή του εκλογικού νόμου.

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Μάλιστα ούτε από το Μαξίμου, αλλά ούτε και από την Χαριλάου Τρικούπη δεν διαψεύστηκαν ότι στο τετ-α-τετ που είχαν οι Κυριάκος Μητσοτάκης και Νίκος Ανδρουλάκης ότι συζήτησαν και για τον εκλογικό νόμο. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι Νέα Δημοκρατία και ΠΑΣΟΚ έχουν μία διαφορετική οπτική γωνία σχετικά με τον εκλογικό νόμο. Το ΠΑΣΟΚ σύμφωνα και με δηλώσεις του Νίκου Ανδρουλάκη θεωρεί άκομψο να αλλάξει το όριο του 3% για να εισέλθει ένα κόμμα στην Βουλή. Τουναντίον η Νέα Δημοκρατία δεν επιθυμεί αλλαγή στο να μπορούν οι συνασπισμοί κομμάτων να λαμβάνουν το μπόνους των 40 εδρών.

Στα τέλη του Νοεμβρίου και πριν γίνει η συνάντηση του πρωθυπουργού με το νέο αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε βάλει φρένο στα σενάρια αλλαγής της εκλογικής νομοθεσίας. Μάλιστα, σε τηλεοπτική συνέντευξη που παραχώρησε είχε δηλώσει ότι δεν πρόκειται να πειραματιστεί με τους «κανόνες του παιχνιδιού» προκειμένου να βελτιώσει τις πιθανότητες να κερδίσει μια ακόμη εκλογική μάχη. Στην ίδια κατεύθυνση είχε κινηθεί και ο υπουργός Εσωτερικών, Θοδωρής Λιβάνιος, στις αρχές Δεκεμβρίου, όταν είχε αποκλείσει το ενδεχόμενο αλλαγής της υπάρχουσας νομοθεσίας.

Από την πλευρά της, η Χαριλάου Τρικούπη, δια στόματος Κώστα Τσουκαλά, ξεκαθάρισε ότι δεν συζητάει αλλαγή στο όριο εισόδου στη Βουλή, παραπέμποντας μάλιστα στις δηλώσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη. Δεν απέρριψε όμως, επί της αρχής, την αλλαγή του εκλογικού νόμου με το βλέμμα στραμμένο στο μπόνους του πρώτου κόμματος. Την ίδια ώρα, ο ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται να ετοιμάζεται για «πόλεμο». Από την Κουμουνδούρου υποστηρίζουν ότι οποιαδήποτε αλλαγή στέλνει λάθος μήνυμα προς τους πολίτες.

Επί της ουσίας, τα δύο κομβικά ζητήματα που απασχολούν τα κομματικά επιτελεία είναι δύο. Και τα δύο αφορούν την προοπτική της κυβερνησιμότητας και είναι δεδομένο ότι εφόσον ανοίξει επίσημα αυτή συζήτηση, τότε θα υπάρξουν σφοδρές συγκρούσεις και αντιδράσεις κυρίως από τα μικρότερα κόμματα. Από την μια πλευρά, η αλλαγή του ορίου εισόδου στη Βουλή από το 3% στο 5% είναι πιθανόν να αφήσει εκτός βουλής μέχρι και τέσσερα κόμματα, κάτι που βολεύει τους «μεγάλους» και ειδικά το πρώτο κόμμα να αποκτήσει αυτοδυναμία στις εθνικές εκλογές του 2027.

Περί αυτοδυναμίας

Στο Μέγαρο Μαξίμου κατανοούν ότι με βάση αυτά που καταγράφουν οι μέχρι τώρα δημοσκοπήσεις η αυτοδυναμία μοιάζει με απατηλό όνειρο. Φυσικά θα πρέπει να τονιστεί ότι μέχρι τις εκλογές υπάρχει πυκνός πολιτικός χρόνος που επιτρέπει στα κόμματα να ελπίζουν και να αισιοδοξούν ότι στο τέλος του δρόμου θα καταφέρουν να επιτύχουν τους στόχους που έχουν θέσει. Πάντως παρά το γεγονός όλων των διαψεύσεων υπάρχουν κυβερνητικά στελέχη που συνεχίζουν να τονίζουν ότι για λόγους πολιτικής σταθερότητας είναι αναγκαία η αλλαγή του ορίου στην Βουλή. Μάλιστα φέρνουν ως παράδειγμα ότι στην Γερμανία παρά το γεγονός ότι το όριο είναι στο 5% υπάρχει αστάθεια. Και όπως επισημαίνουν «η Ελλάδα με αύξηση του ορίου θα μπορεί να ξεπεράσει τν ιό της αστάθειας που πλήττει τις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Φυσικά υπάρχει και η αντίθετη άποψη που υποστηρίζει ότι μία τέτοια πρωτοβουλία μπορεί να εκνευρίσει κάποιους από τους ψηφοφόρους και προτιμήσουν να κατευθυνθούν σε μικρότερα κόμματα από αντίδραση. Όχι τόσο προς την αριστερά, αλλά πολύ περισσότερο προς τα κόμματα προς τα δεξιά.

Η αλήθεια είναι ότι ακόμη και εάν αλλάξει το όριο στην είσοδο των κομμάτων στην Βουλή, η Νέα Δημοκρατία που έχει καθαρό προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις το όφελος της θα είναι πέντε με έξι έδρες. Κάτι που με τα σημερινά ποσοστά δεν την βοηθούν να ξεπεράσει το όριο των 150 εδρών. Άρα όσο οι δημοσκοπικές πτήσεις της Νέας Δημοκρατίας (ή όποιου άλλου κόμματος) είναι πέριξ του 30%, ακόμη και στο 6% να φτάσει το όριο εισόδου στην Βουλή δεν υπάρχει περίπτωση αυτοδυναμίας.

Με τον υπάρχοντα εκλογικό νόμο, το μπόνους μπορεί να φτάσει έως και τις 50 έδρες. Πώς μπορεί να εξασφαλιστεί άραγε η αυτοδυναμία; Μόνο εάν μεταβληθεί η κατανομή των έξτρα εδρών (μπόνους) με βάση τη διαφορά που έχει το πρώτο από το δεύτερο κόμμα. Σε αυτή την περίπτωση, όσο μεγάλωνε η διαφορά των δύο κομμάτων, ο πρώτος θα λάμβανε περισσότερες έδρες. Κατ’ επέκταση θα πλησίαζε πιο εύκολα τον στόχο της αυτοδυναμίας. Άλλωστε, ο εκλογικός νόμος είναι ένας μηχανισμός που μετατρέπει τις ψήφους σε βουλευτικές έδρες. Αυτό προϋποθέτει μαθηματικές συναρτήσεις.

Υπό το υπάρχον εκλογικό καθεστώς, αν δύο κόμματα συνασπιστούν και κατέλθουν στις εκλογές με κοινό ψηφοδέλτιο μπορούν να λάβουν το μπόνους μόνο εάν το ποσοστό τους είναι διπλάσιο του δεύτερου κόμματος, το οποίο συμμετέχει στην εκλογική διαδικασία αυτοτελώς. Για παράδειγμα σε ένα υποθετικό σενάριο όπου ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ συνασπίζονταν στις επόμενες κάλπες και λάμβαναν 45% και η Ν.Δ. βρισκόταν στο 23%, τότε οι έξτρα έδρες θα πήγαιναν πάλι στη Νέα Δημοκρατία. Κι αυτό γιατί με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, το 45%, από τη στιγμή που λαμβάνεται από έναν συνασπισμό δύο κομμάτων, τότε διαιρείται δια του δύο. Άρα οι έδρες που αντιστοιχούν σε κάθε κόμμα αντιστοιχούν σε ποσοστό 22.5%. Από τη στιγμή που η ΝΔ λάμβανε 23%, τότε θα έπαιρνε τις έξτρα έδρες αν και δεύτερο κόμμα.

Συμβιβασμός

Για να προχωρήσει η αλλαγή του εκλογικού νόμου θα πρέπει να υπάρξει ένας συμβιβασμός των δύο κομμάτων. Δηλαδή το ΠΑΣΟΚ να δεχθεί μία αύξηση του ορίου εισόδου στην Βουλή κατά μία τουλάχιστον μονάδα και το 3% να γίνει 4%, ώστε από την πλευρά της η Νέα Δημοκρατία να δεχθεί την κατάργηση της διάταξης και οι συνασπισμοί κομμάτων να μπορούν χωρίς περιορισμούς να λαμβάνουν το μπόνους. Ας μην ξεχνάμε ότι το ΠΑΣΟΚ αποτελεί συνασπισμό κομμάτων, άρα, πολύ δύσκολα θα μπορούσε να λάβει το μπόνους των έξτρα εδρών με την υπάρχουσα εκλογική νομοθεσία, ακόμη κι αν ερχόταν πρώτο κόμμα.

Πάντως, είναι απίθανο, η κυβέρνηση να κάνει την χάρη στη Χαριλάου Τρικούπη να αλλάξει τον εκλογικό νόμο, προκειμένου να διευκολύνει τους συνασπισμούς κομμάτων να λαμβάνουν το μπόνους των 50 εδρών.