Νοικοκύρηδες και κράτος μαγεύτηκαν από τα… λεφτόδεντρα

Σε μια ημέρα όπως η 31η Οκτωβρίου που τιμάται η Παγκόσμια Ημέρα Αποταμίευσης, ακούγεται τουλάχιστον σουρεαλιστικό να συζητάς δημοσίως για… λεφτόδεντρα, και μάλιστα με την ενεργή συμμετοχή στην κουβέντα του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας, Γιάννη Στουρνάρα. Τα φαινόμενα όμως απατούν και ενίοτε είναι για καλό…

Επιμέλεια: Νίκος Τσαγκατάκης

Οι αλήστου μνήμης εποχές τού «λεφτά υπάρχουν» και της πιστωτικής ευδαιμονίας των διακοποδανείων μοιάζουν μακρινές, αλλά δεν είναι έστω κι αν χρειάστηκε η βάσανος τριών μνημονίων. Αυτός είναι και ο λόγος που καθίσταται εξαιρετικά επίκαιρη η έκδοση του βιβλίου «Τα χρήματα δεν φυτρώνουν στα δέντρα!», που υπογράφει ο καθηγητής Νίκος Φίλιππας. Το ενδιαφέρον θέμα του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού που πραγματεύεται στο συγγραφικό πόνημά του ο κ. Φίλιππας συνοδεύτηκε από τις εξαιρετικά ενδιαφέρουσες τοποθετήσεις του διοικητή της ΤτΕ, Γιάννη Στουρνάρα, αλλά και της τέως υπουργού Τουρισμού Όλγας Κεφαλογιάννη που έδωσαν το «παρών» στη σχετική εκδήλωση.

Από την πλευρά του, ο Γ. Στουρνάρας στάθηκε στην ειδοποιό αποσύνδεση της οικογενειακής οικονομίας από την οικονομία ολόκληρης της χώρας. Όπως παραστατικά περιέγραψε ο κεντρικός τραπεζίτης, η Ελλάδα παραδοσιακά είναι μια χώρα νοικοκύρηδων που διαχειρίζονται κατά τεκμήριο με σωφροσύνη τον οικογενειακό προϋπολογισμό, εξασφαλίζοντας με τον τρόπο αυτό στα παιδιά τους τα εφόδια για μια καλύτερη ζωή. Κι ενώ τα ελληνικά νοικοκυριά για δεκαετίες λειτουργούσαν με το μότο που αποτελεί τον τίτλο του βιβλίου, ότι δηλαδή τα χρήματα δεν τα βρίσκουμε στον δρόμο, τελικά πολλοί νόμιζαν ότι το χρήμα, κάποια χρόνια πριν από την κρίση, άρχισε να φυτρώνει εν αφθονία στα δέντρα. Σε αυτή τη φάση, υπογράμμισε ο κ. Στουρνάρας, πολλοί συμπολίτες μας παρασύρθηκαν και έκαναν εσφαλμένες επιλογές: «Τα συμβατικά κριτήρια της επιχειρηματικότητας δεν ίσχυαν πια. Οι απαραίτητες γνώσεις, το ανταγωνιστικό περιβάλλον, τα απαραίτητα κεφάλαια, όλα αναθεωρήθηκαν προς τα κάτω, με αποτελέσματα συχνά καταστροφικά. Επίσης, σ’ αυτή την περίοδο του άφθονου και εύκολου χρήματος, πολλοί συμπολίτες μας επέλεξαν να επενδύσουν τα χρήματά τους με ιδιαίτερα ριψοκίνδυνο τρόπο», είπε χαρακτηριστικά ο κεντρικός τραπεζίτης και συνέχισε:

«Και στις δύο περιπτώσεις, η ελληνική κοινωνία βίωσε τις επιπτώσεις του χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού. Άνθρωποι κάθε ηλικίας, όχι μόνο οι νέοι, λειτούργησαν με άγνοια των βασικών κανόνων της αγοράς και του χρήματος. Αποδείχθηκε ότι δεν ήταν επαρκώς θωρακισμένοι να ξεχωρίσουν την αλήθεια από το ψέμα. Ή να το πω πιο κομψά, δεν μπορούσαν να αντισταθούν στους πειρασμούς γύρω τους, κυριευμένοι από την άγνοιά τους».

Αναφερόμενος στον επιχειρηματικό τομέα, ο Γ. Στουρνάρας είπε εξάλλου ότι «ένα μεγάλο μέρος του δεν ήταν ανταγωνιστικό, ήταν υπερβολικά εξαρτώμενο από το κράτος και λειτουργούσε με σημαντικό βαθμό ρίσκου και αδιαφάνειας».

«Δυστυχώς», είπε ο κεντρικός τραπεζίτης, «επαναπαυθήκαμε για πολύ καιρό. Δεν απαιτήσαμε εγκαίρως και σθεναρά από το πολιτικό μας σύστημα να επιβάλει στο κράτος αλλά και σε αυτό το μέρος του επιχειρηματικού τομέα που αναφέρθηκα πριν, να λειτουργούν με τη σωφροσύνη που ο μέσος Έλληνας πολίτης διαχειρίζεται την οικονομία του οίκου του. Βλέπαμε τις στρεβλώσεις μπροστά μας ως μέρος της καθημερινότητας, αλλά αντί ως κοινωνία να προτάξουμε την επιλογή ενός άλλου, πιο συνετού μοντέλου, με μικρότερο ρίσκο, δεχτήκαμε ένα κρατικοδίαιτο μοντέλο και εγκαταλείψαμε τις πιο δημιουργικές δυνάμεις του τόπου στις παρυφές του».

Αποτέλεσμα των παραπάνω ήταν σύμφωνα με τον διοικητή της ΤτΕ να ζει η χώρα για πολλά χρόνια πάνω από τις δυνατότητές της, δαπανώντας επί μακρόν ως εθνική οικονομία πολύ πάνω από τις εθνικές παραγωγικές δυνατότητές της. Η συνέχεια γνωστή: η δημιουργία δυσθεώρητων ελλειμμάτων του κρατικού προϋπολογισμού και του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, καθώς και η συσσώρευση εθνικού χρέους στο εσωτερικό, κυρίως όμως στο εξωτερικό.

Αυτό που σε κάθε περίπτωση ο Γ. Στουρνάρας θεωρεί σπουδαίο δίδαγμα του βιβλίου είναι ότι η νέα γενιά θα καταλάβει πως η οικονομία του οίκου μας δεν λειτουργεί στο κενό και ότι θα πρέπει να μας απασχολεί πώς το κράτος διαχειρίζεται τα χρήματα των φορολογουμένων, αλλά και εάν υπάρχουν οι κατάλληλοι κανόνες που διέπουν τη λειτουργία του επιχειρηματικού τομέα, πάντα μακριά από ψευδαισθήσεις.

ΟΛΓΑ ΚΕΦΑΛΟΓΙΑΝΝΗ: «Υψηλό το ποσοστό έλλειψης χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης»

Μιλώντας για το βιβλίο «Τα χρήματα δεν φυτρώνουν στα δένδρα», η βουλευτής Α΄ Αθήνας της Ν.Δ., Όλγα Κεφαλογιάννη, είπε πως ουσιαστικά είναι το πρώτο βιβλίο χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης και ενδυνάμωσης για παιδιά από 10 έως 12 ετών. Όπως ανέφερε, «πρόκειται για μία έκδοση που τόσο το ύφος γραφής όσο και τα επιμέρους σκίτσα που έχουν ενσωματωθεί στα κείμενα, εισάγουν τα παιδιά στον δαιδαλώδη κόσμο της οικονομίας, με έναν ευχάριστο και εύληπτο τρόπο», ενώ τόνισε πως «“τα χρήματα που δεν φυτρώνουν στα δέντρα” είναι μία πραγματικά σπουδαία δουλειά. Εμπλουτισμένη με ιστορικά στοιχεία, με έννοιες όπως η κοινωνική ευθύνη, οι χρηματοοικονομικοί στόχοι, η σοφή διαχείριση των εσόδων, η ιεράρχηση αναγκών και ο σχεδιασμός του μέλλοντος μας», είπε επισημαίνοντας πως η συμβολή του βιβλίου θα είναι σημαντική, αν αναλογιστεί κανείς ότι η χώρα μας συγκαταλέγεται στις χώρες που συγκεντρώνουν υψηλό ποσοστό στην έλλειψη χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης. Όπως τόνισε, μόλις το 2015, η Standards and Poor’s επεχείρησε τη μέτρηση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού στην Ελλάδα, μέσω της μέτρησης της χρηματοοικονομικής γνώσης και σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας αυτής, τα επίπεδα χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού ανήλθαν στο 45% και κινήθηκαν λίγο χαμηλότερα από τα αντίστοιχα της Ιταλίας και της Ισπανίας, δυναμιτίζοντας κάθε πολιτική κοινωνικής συνοχής.