Ο αργός θάνατος της ακτοπλοΐας

Η μικρή αύξηση στην κίνηση των επιβατών με την ταυτόχρονη μείωση των δρομολογίων δεν είναι αρκετή για να τονώσει την οικτρή κατάσταση των ακτοπλοϊκών επιχειρήσεων, οι οποίες στο πλαίσιο της οικονομίας δεν διστάζουν ακόμα και να κατεβάζουν ταχύτητες για να μειώνουν το κόστος καυσίμου.

Το φθινόπωρο αναμένεται να είναι καθοριστικό για τον οικονομικό αυτό τομέα, ενώ στο τραπέζι έχει πέσει ακόμα και η αλλαγή καυσίμου (να χρησιμοποιείται αέριο) σε μια προσπάθεια να μειωθούν τα κόστη. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η μετατροπή μπορεί κατά 50% να επιχορηγηθεί από την Ε.Ε., βγάζοντας από τη δύσκολη θέση τους Έλληνες πλοιοκτήτες.

Τα πρώτα στοιχεία από το φετινό καλοκαίρι δείχνουν πως, παρά τις μειώσεις στα δρομολόγια, επί της ουσίας μέχρι ώρας έχουν μετακινηθεί πολλαπλάσιοι των περσινών επιβάτες.

Πιο συγκεκριμένα, από τα τρία λιμάνια για όλο το Αιγαίο και τον Αργοσαρωνικό, το διάστημα 1-12 Αυγούστου 2013, τα δρομολόγια που πραγματοποιήθηκαν, σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Ναυτιλίας και Αιγαίου, ανήλθαν στα 916. Παράλληλα, το ίδιο διάστημα διακινήθηκαν 474.020 επιβάτες και μεταφέρθηκαν 75.403 ΙΧ, 8.088 φορτηγά και 18.895 δίκυκλα. Το αντίστοιχο διάστημα του 2012 πραγματοποιήθηκαν 959 δρομολόγια (43 περισσότερα) με τα οποία διακινήθηκαν 474.557 επιβάτες και μεταφέρθηκαν 76.249 Ι.Χ., 8.936 φορτηγά και 19.349 δίκυκλα.

Από τα παραπάνω στοιχεία προκύπτει ότι ο αριθμός των επιβατών που διακινήθηκε το κρίσιμο δωδεκαήμερο του Αυγούστου φέτος και πέρυσι είναι στα ίδια περίπου επίπεδα, ενώ παρατηρείται ότι φέτος υπάρχει μία μικρή μείωση στα Ι.Χ., τα φορτηγά και τα δίκυκλα.

Αν όμως εξετάσουμε χωριστά ως προορισμό τον Αργοσαρωνικό, προκύπτει ότι τα δρομολόγια για τα νησιά του Αργοσαρωνικού αυξήθηκαν κατά πέντε (425 το 2013 έναντι 420 το 2012) και οι επιβάτες ανήλθαν σε 72.050 έναντι 68.422 τις πρώτες ημέρες του Αυγούστου του 2012.

Σημειώθηκε, δηλαδή, μία αύξηση κατά 5,30%. Αφαιρούμενης της κίνησης του Αργοσαρωνικού προκύπτει ότι οι επιβάτες που διακινήθηκαν με 491 δρομολόγια, από Πειραιά, Ραφήνα και Λαύριο, για τα νησιά του Αιγαίου ανήλθαν τις πρώτες 12 ημέρες του Αυγούστου σε 401.970 έναντι 406.135 το ίδιο διάστημα πέρυσι (μείωση 1%), διάστημα κατά το οποίο εκτελέστηκαν 539 δρομολόγια.

Καλύτερα με τον Ιούλιο

Πάντως, η κατάσταση εμφανίζεται καλύτερη σε ό,τι αφορά την επιβατική κίνηση εάν συνυπολογιστεί και ο Ιούλιος, μήνας κατά τον οποίο από τα τρία μεγάλα λιμάνια της Αττικής (Πειραιάς, Λαύριο και Ραφήνα) διακινήθηκαν φέτος 1.629.311 επιβάτες (συμπεριλαμβανομένου και του Αργοσαρωνικού), έναντι 1.554.635 πέρυσι (αύξηση 4,8%).

Χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ο Αργοσαρωνικός, η αύξηση στη διακίνηση επιβατών είναι της τάξης τού 4,42%, καθώς φέτος διακινήθηκαν προς τα νησιά του Αιγαίου από τα τρία λιμάνια 1.311.364 επιβάτες, έναντι 1.255.804 πέρυσι. Στον Αργοσαρωνικό διακινήθηκαν φέτος τον Ιούλιο 317.136 επιβάτες, έναντι 298.831 πέρυσι (αύξηση 6,12%).

Μεγάλα τα χρέη

«Ο κλάδος υφίσταται ασφυκτική πίεση με ορατά τα σημάδια προς χρεοκοπία». Αυτό αναφέρει στην έκθεσή της η  XRTC, εταιρεία οικονομικών συμβούλων για θέματα ναυτιλίας η οποία ευθέως δίνει το στίγμα για μεγάλες ανακατατάξεις από το φθινόπωρο.

Σύμφωνα με την έκθεση, «η απολύτως δυσχερής κατάσταση της ελληνικής οικονομικής ζωής επηρεάζει καθοριστικά και για μια ακόμα χρονιά τις συνθήκες και τους κανόνες δραστηριοποίησης των εταιρειών του κλάδου.

»Η εφαρμογή του νέου νόμου για τις Ελληνικές Ακτοπλοϊκές μεταφορές το 2013 αναμένεται να έχει κάποια θετική επίδραση στα συνεχή προβλήματα του κλάδου, χωρίς όμως να υπάρχει ορατή η διαδικασία πλήρους επίλυσης. Οι συνέργιες μεταξύ των εταιρειών σε περισσότερες γραμμές είναι απολύτως επιβεβλημένη.

»Κύριος στόχος όλων των εταιρειών παραμένει η ελαχιστοποίηση του κόστους λειτουργίας με έμφαση στη ρευστότητα μέσω της εφαρμογής συγκεκριμένων στρατηγικών, όπως σημαντική μείωση των επιχειρησιακών ταχυτήτων, μείωση αριθμού προσεγγίσεων σε λιμάνια, ανά δρομολόγιο, αντικατάσταση κοστοβόρων πλοίων, εφαρμογή στρατηγικών εξορθολογισμού προμηθειών των πλοίων, πωλήσεις πλοίων, κ.λ.π».

Όπως σημειώνεται, οι ακτοπλοϊκές εταιρείες είναι αντιμέτωπες με σημαντικούς επιχειρηματικούς κινδύνους και αβεβαιότητες που κατηγοριοπούνται στους εξής:

– Πιστωτικός κίνδυνος που αφορά κυρίως στη διαχείριση απαιτήσεων από πελάτες.

– Κίνδυνος διακύμανσης τιμών καυσίμων, δεδομένης της σημαντικής συμμετοχής του κόστους καυσίμων στο κόστος εκμετάλλευσης.

– Κίνδυνος διακύμανσης επιτοκίων, σχεδόν το σύνολο των μακροπρόθεσμων και βραχυπρόθεσμων δανείων των εταιρειών είναι σε ευρώ με κυμαινόμενο επιτόκιο euribor πλέον περιθωρίου.

– Κίνδυνος ρευστότητας, λόγω της υποχώρησης των οικονομικών μεγεθών αλλά και της σοβαρής περιστολής των δανειακών περιθωρίων των τραπεζών, έχει αυξηθεί σημαντικά σε σχέση με τα προηγούμενα έτη. Όλες οι ακτοπλοϊκές εταιρείες βρίσκονται στις τελικές φάσεις των διαπραγματεύσεων με τις δανείστριες τράπεζές τους, προκειμένου να συμφωνήσουν την αναδιάρθρωση των όρων αποπληρωμής του συνόλου του δανεισμού τους. Επιπλέον όλες οι εταιρείες προκειμένου να ενισχύσουν τα κεφάλαια κίνησής τους έχουν εφαρμόσει στρατηγικές περιορισμού του λειτουργικού κόστους, αναδιάταξη του στόλου, αποδρομολογήσεις πλοίων, ρύθμιση εμπορικών υποχρεώσεων σε μεταγενέστερο χρόνο, ενώ εξετάζουν, όπου υπάρχει περιθώριο, τις περιπτώσεις πώλησης πλοίων.

Κατά την επταετή περίοδο 2006-2012, τα τραπεζικά δάνεια στο σύνολο των εταιρειών μειώθηκαν μόνο 12% περίπου.

Η έκθεση αναφέρει: «Μόνο η Minoan Lines παρουσίασε στοιχειώδη μείωση των συνολικών δανειακών της υποχρεώσεων κατά 6%, ενώ και η Attica Group παρουσίασε μείωση, αλλά οριακή, της τάξης του 1,5%. Tα μερίδια αγοράς του τραπεζικού δανεισμού των βασικότερων παικτών της ακτοπλοϊκής αγοράς και φαίνεται να παραμένουν σχεδόν σταθερά τα τελευταία τέσσερα χρόνια, με την Attica Group και ΑΝΕΚ Lines να έχουν τον μεγαλύτερο δανεισμό. Αν και η κεφαλαιοποίηση χρέους της ΑΝΕΚ και της Hellenic Seaways από την Τράπεζα Πειραιώς δεν έχει δρομολογήσει κάποιες εξελίξεις, εντούτοις είναι βέβαιο ότι αργά ή γρήγορα θα επέλθουν αφού ο ρόλος της τράπεζας δεν είναι αυτός του μετόχου αλλά του δανειστή».

Σύμφωνα με την έρευνα της XRTC, τα αποτελέσματα για την ακτοπλοΐα θα είναι:

■ Περαιτέρω συρρίκνωση του στόλου.

■ Πιθανόν ασθενέστερα οικονομικά αποτελέσματα.

■ Οι αναδιαρθρώσεις που λαμβάνουν χώρα θα δοκιμαστούν περαιτέρω.

■ Εναλλακτικές δρομολογήσεις εκτός Ελλάδας θα είναι δύσκολο να πραγματοποιηθούν εξαιτίας της εξάπλωσης της οικονομικής ύφεσης στην υπόλοιπη Ε.Ε.

Συνεχιζόμενη η μείωση επιβατών, στερεί έσοδα

Η μείωση της επιβατικής κίνησης αποτυπώνεται στην έρευνα: «Σε όλο αυτό το ακανθώδες πρόβλημα, όμως, καλούμαστε να προσθέσουμε τα στατιστικά δεδομένα για τον μήνα Ιούλιο (1-29) του υπουργείου αναφορικά με την επιβατική κίνηση από το λιμάνι του Πειραιά για τα 5 τελευταία χρόνια, τα οποία επιβεβαιώνουν τη διατήρηση της τραγικής εικόνας. Το 2009 είχαν ταξιδέψει 1,25 εκατομμύριο επιβάτες, το 2010 έπεσαν στο 1,14 εκατομμύριο, το 2011 ακόμα περισσότερο, στο 1,08 εκατομμύριο, το 2012 στις 895.298, ενώ φέτος έχουν ταξιδέψει 866.331. Αντίθετα, ελαφρά αύξηση, σε σχέση με το 2012, σημειώνει η κίνηση στον Αργοσαρωνικό φέτος, αφού έχουν επιβιβαστεί 317.947 επιβάτες από 298.831 πέρυσι. Το μοναδικό καλό σημάδι στην αγορά είναι η μείωση των μέσων τιμών του πετρελαίου κατά 10% – κατά μέσα όρο στο επτάμηνο που πέρασε». Σύμφωνα με την έρευνα, το μεταφορικό έργο επιβατών των εισηγμένων και της Hellenic Seaways την περίοδο 2011-2012 παρουσιάζει για μια ακόμη χρονιά συρρίκνωση τόσο στην ελληνική αγορά (με ποσοστό -12%) όσο και στην Αδριατική (με -34%), καταδεικνύοντας την παντελή απουσία ζήτησης, αλλά και την επικίνδυνη συνέχιση αυτής της αρνητικής τάσης.

Ειδικότερα η XRTC επισημαίνει: Στην ελληνική αγορά αρκετά μειωμένη ζήτηση εμφανίζουν οι Hellenic Seaways (-21%), ANEK Lines (-11%), Minoan Lines (-16%) και NEL Lines (-24%), ενώ μικρή αύξηση παρουσιάζει η Attica Group (3%). Η εικόνα της Αδριατικής είναι ασφαλώς πιο δραματική, αφού το μεταφορικό έργο επιβατών δείχνει σημάδια σημαντικής συρρίκνωσης, με όλες τις εταιρείες να εξακολουθούν να εμφανίζουν σωρευτική μείωση, της τάξης του 34%. Πιο αναλυτικά, η ANEK Lines 30%, η Attica Group 21%, ενώ η Minoan Lines 49%. Εξίσου δραματική είναι και η μείωση της ζήτησης για μεταφορά αυτοκινήτων την περίοδο 2011-2012. Η αγορά της Ελλάδας υπέστη μείωση της τάξης του 16%, ενώ της Αδριατικής της έφτασε το 35%, αντικατοπτρίζοντας τη μεγάλη κάμψη για τουριστικές μεταφορές με τη χρησιμοποίηση αυτοκινήτου την προηγούμενη χρονιά. (Γράφημα 3).

Πιο αναλυτικά, στην ελληνική αγορά μεταφοράς αυτοκινήτων τα ποσοστά των εταιρειών ήταν ANEK Lines -23%, Hellenic Seaways -7%, Minoan Lines -26% και NEL Lines -27%, ενώ η Attica Group παρουσίασε οριακή αύξηση της τάξης του 4%. Στην αγορά της Αδριατικής, η ANEK Lines εμφάνισε μείωση της τάξεως του 25%, η Attica Group -26%, ενώ η Minoan Lines του ομίλου Γκριμάλντι έχει υποστεί τη μεγαλύτερη μείωση, που έφτασε το 49%.

Η πτωτική τάση που υπάρχει στις δύο παραπάνω κατηγορίες μεταφορικού έργου την περίοδο 2011-2012 εμφανίζεται και στην αγορά των φορτηγών, μολονότι σε αρκετά χαμηλότερα ποσοστά τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Αδριατική.

Στην ελληνική αγορά η πτώση είναι της τάξης του 9% και στην Αδριατική της τάξης του 8%. Εξετάζοντας τα επιμέρους μεγέθη των εταιρειών στην Ελλάδα, μειώσεις της τάξης του 8%, 6% και 48% εμφανίζουν αντίστοιχα οι ANEK Lines, HSW και NEL Lines, ενώ μικρές αυξήσεις, αλλά σημαντικές την περίοδο αυτή, εμφάνισαν η Attica Group με 7% και Minoan Lines με 4%. Ανάλογη είναι και η κατάσταση στην αγορά των φορτηγών στην Αδριατική.

Πιο αναλυτικά, μείωση παρουσίασαν η ANEK Lines και η Minoan Lines με 14% και 17% αντίστοιχα. Από την άλλη μεριά, η Attica Group και η HSW εμφάνισαν μικρές αυξήσεις, της τάξης του 2% και 5% αντίστοιχα.

Βροχή παραγγελιών από Έλληνες εφοπλιστές

Επιμένουν επενδυτικά οι Έλληνες πλοιοκτήτες με παραγγελίες που στο πρώτο εξάμηνο του 2013 ξεπέρασαν τα 6,5 δισ. δολ. έναντι μόλις 2,5 δισ. δολ. περίπου το αντίστοιχο διάστημα του 2012.

Η μικρή άνοδος των τιμών, σε σχέση με τα ιστορικά χαμηλά που καταγράφηκαν πέρυσι, αλλά κυρίως η υπερπροσφορά χωρητικότητας, δεν πτοούν τους Ελληνες πλοιοκτήτες οι οποίοι με τις κινήσεις τους αυτές φαίνεται να προεξοφλούν μία νέα ανοδική και συνεπώς κερδοφόρα για όσους «τοποθετούνται» στα «χαμηλά» κίνηση της ναυλαγοράς τα επόμενα δύο χρόνια.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ναυλομεσιτικού οίκου Golden Destiny, το ενδιαφέρον των Ελλήνων εφοπλιστών εστιάσθηκε στο πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους στα πλοία μεταφοράς ξηρού χύδην φορτίου πρωτίστως και δευτερευόντως στα δεξαμενόπλοια.

Ειδικότερα, στα bulk carriers τοποθετήθηκαν στο εξάμηνο συνολικά 54 παραγγελίες για bulk carriers αξίας άνω των 1,7 δισ. δολ., έναντι 23 το πρώτο εξάμηνο του 2012, αξίας μόλις 0,7 δισ. δολ.

Στα δεξαμενόπλοια παρατηρείται διπλασιασμός των νέων παραγγελιών σε σύγκριση με πέρυσι, καθώς το πρώτο εξάμηνο του 2013 τοποθετήθηκαν 25 νέες παραγγελίες μεταφορικής ικανότητας 3,5 εκατ. dwt και αξίας άνω του 1 δισ. δολ., ενώ πέρυσι την ίδια περίοδο τοποθετήθηκαν 17 παραγγελίες μεταφορικής ικανότητας 1,4 εκατ. dwt και αξίας 0,5 δισ. δολ.

Ιδιαίτερο ήταν το ενδιαφέρον των Ελλήνων εφοπλιστών και για τα πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων. Στη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου του 2013 παραγγέλθηκαν 24 νέα πλοία συνολικής αξίας 1,4 δισ. δολ., έναντι μόλις έξι το αντίστοιχο περυσινό διάστημα αξίας 100 εκατ. δολ.

Επίσης, στη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου τα ελληνικά εφοπλιστικά συμφέροντα προχώρησαν στην παραγγελία τεσσάρων πλοίων μεταφοράς υγραερίου, έναντι οκτώ πέρυσι, και στην παραγγελία τριών πλοίων μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου, έναντι επτά πέρυσι.

Τέλος, το πρώτο εξάμηνο του 2013 καταγράφηκαν δύο παραγγελίες για special projects και μία παραγγελία για πλοία liner (cargo).