Ο Κυριάκος θα τα θέσει, ο Τζο θα στηρίξει;

Στην Αθήνα εκτιμούν πως το Κογκρέσο δεν πρόκειται να αποδεχθεί την πρόταση Μπλίνκεν για μερική άρση του εμπάργκο στην Τουρκία και περιμένουν ξεκάθαρο μήνυμα του Μπάιντεν για τις τουρκικές παραβιάσεις

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Οι άνευ ορίων παραβιάσεις και υπερπτήσεις των Τούρκων πάνω από τα ελληνικά νησιά το τελευταίο χρονικό διάστημα είναι αποφασισμένος να θέσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης στον Τζο Μπάιντεν κατά τη συνάντηση που θα έχουν στον Λευκό Οίκο στις 16 Μαΐου.

Ήδη η Αθήνα έχει προσχωρήσει σε δύο διαβήματα διαμαρτυρίας, έχει ενημερώσει τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτεμπεργκ, αλλά όλες οι ενέργειες ήταν χωρίς αποτέλεσμα. Η Τουρκία συνεχίζει την παραβατική τακτική, ενώ ο Στόλτενμπεργκ είναι σαν να μην υπάρχει. Και βέβαια θα πρέπει να τονιστεί ότι οι παραβιάσεις έχουν αυξηθεί μετά την ανακοίνωση εκ μέρους της Ουάσιγκτον, ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης κλήθηκε στις ΗΠΑ.

Στον πρόεδρο Μπάιντεν, ο κ. Μητσοτάκης θα επισημάνει ότι μπορεί να προκληθεί θερμό επεισόδιο από ένα λάθος, κάτι που υποστήριξε και η Ντόρα Μπακογιάννη σε συνέντευξη που παραχώρησε στον τηλεοπτικό σταθμό Σκάι. Η πρώην υπουργός Εξωτερικών κι έμπειρη Κοινοβουλευτικός εξέφρασε την ανησυχία της  λέγοντας ότι «δεν μπορούμε να αποκλείσουμε ένα ατύχημα που μπορεί να οδηγήσει σε θερμό επεισόδιο». Όμως εκτίμησε ότι αυτός δεν είναι ο βασικός στόχος του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, «απλά προσπαθεί να δείξει ότι είναι ικανός για τα πάντα, προκειμένου να επιτύχει την άρση των αμερικανικών κυρώσεων από το Κογκρέσο, αλλά και να μπει εκ νέου στα εξοπλιστικά προγράμματα».

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης στο Τζο Μπάιντεν θα τονίσει πως εάν η Ελλάδα προκληθεί θα απαντήσει, ενώ θα τον ενημερώσει πως γι’ αυτό το λόγο και «πάγωσαν» τα στρατιωτικά Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας, αλλά και για την ενεργοποίηση των αντιαεροπορικών συστημάτων στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, τα οποία και «εγκλωβίζουν» τα τουρκικά F-16 που παραβιάζουν τον ελληνικό εναέριο χώρο.

Ο πρωθυπουργός σε καμία των περιπτώσεων και στο τετ-α-τετ με τον Μπάιντεν, αλλά και στην ομιλία του στο Κογκρέσο δεν θα ζητήσει να μην μετάσχει σε εξοπλιστικά προγράμματα η Τουρκία. Όμως θα προβεί σε τέτοια αναλυτική ενημέρωση, προκειμένου να αναδείξει ότι εάν λάβει και νέα όπλα η γειτονική μας χώρα τότε ελλοχεύει ο κίνδυνος να δημιουργηθούν ένα σωρό ζητήματα και στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. «Ο πρωθυπουργός θα εξηγήσει στον Αμερικανό πρόεδρο πως σε ένα θερμό επεισόδιο θα εμπλακούν θέλοντας και μη και οι αμερικανικές δυνάμεις που βρίσκονται στην περιοχή», μας έλεγε αρμόδια πηγή που γνωρίζει πως σκέφτεται να χειριστεί την κατάσταση στις ΗΠΑ ο κ. Μητσοτάκης. Ούτε θα μιλήσει κατά της πρότασης Μπλίνκεν για άρση των κυρώσεων στην Τουρκία. «Δεν είναι και η πιο έξυπνη κίνηση να εναντιωθείς κατά του επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ», τόνισε χαρακτηριστικά συνεργάτης του πρωθυπουργού.

Η τοποθέτηση Μπάιντεν

Αυτό που ασφαλώς θα έχει ενδιαφέρον είναι οι δημόσιες τοποθετήσεις του προέδρου των ΗΠΑ και των άλλων αξιωματούχων με τους οποίους θα συναντηθεί ο πρωθυπουργός και στους οποίους θα θέσει το ζήτημα της τουρκικής επιθετικότητας. Στην Ουάσιγκτον υπάρχουν αξιωματούχοι που θεωρούν, ότι πρέπει να δοθεί ένα αυστηρό μήνυμα προς την Άγκυρα, αλλά δεν είναι λίγοι όσοι επιμένουν ότι σημασία έχει να μείνει η Τουρκία «στο μαντρί» με οποιοδήποτε κόστος. Η στήριξη θα είναι συνεπώς σαφέστατη και απομένει να δούμε πώς θα εκφραστεί.

Εξάλλου η Ελλάδα προς ώρας έχει σημαντική δύναμη στο Κογκρέσο και μέχρι στιγμής τα κουκιά είναι μετρημένα και η πρόταση Μπλίνκεν δεν περνάει από το Σώμα, όπως έχει διαβεβαιώσει ο φίλος της Ελλάδας, Μπομπ Μενέντεζ, ο οποίος είναι μέγας πολέμιος της Τουρκίας και είναι αυτός που έπαιξε σημαντικό ρόλο για να επιβληθούν οι κυρώσεις στην Άγκυρα και να παγώσουν τα εξοπλιστικά.

Αυτό το γνωρίζει η Τουρκία κι όπως εκτιμούν διπλωματικοί αναλυτές, ο Ερντογάν με τις παραβιάσεις και την κάθε λογής παραβατική συμπεριφορά προσπαθεί να υπενθυμίσει στην Ουάσιγκτον ότι είναι εδώ και ότι είναι ισχυρός. Βέβαια μέχρι στιγμής οι ενέργειες του Τούρκου Προέδρου δεν έχουν φέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Κάτι που ανέφερε και η κ. Μπακογιάννη σχολιάζοντας την τακτική Ερντογάν:  «Αυτό, το οποίο κάνει η Τουρκία είναι μια πολιτική που της γύρισε μπούμερανγκ. Δεν μπόρεσε με τις διάφορες απειλές και τους τρόπους που χειριζόταν τα θέματα απέναντι στις αραβικές χώρες και στην Ελλάδα, να το γυρίσει. Ήταν μια από τις γνωστές διπλωματικές πιρουέτες του Ερντογάν και προσπάθησε να κλείσει μέτωπα. Πάνω σε αυτό όμως ήρθε η Ουκρανία, η οποία πίστεψε ο Ερντογάν του έδωσε πόντους. Και η αλήθεια είναι ότι αρχικά του έδωσε. Ωστόσο, ο πόλεμος συνεχίζεται και θα συνεχιστεί για πολύ καιρό ακόμα. Άρα αυτομάτως ο ρόλος του αρχίζει και προκαλεί ερωτηματικά, όπως η επίθεση του Ζελένσκι και η στάση των ΗΠΑ. Άλλωστε, ο βασικός στόχος του Ερντογάν εξαρχής ήταν να κλείσει το μέτωπο με την Αμερική. Όμως δεν έκλεισε. Αντ’ αυτού ο Κυριάκος Μητσοτάκης, πέρα από τη συνάντηση με τον Μπάιντεν, θα μιλήσει στο Κογκρέσο, που είναι τεράστιας σημασίας. Αυτό ενόχλησε τρομακτικά τους Τούρκους. Ο στόχος που έχει για τα F-16 περνάει μέσα από το Κογκρέσο. Άρα κάνουν μια προσπάθεια να προκαλέσουν το ενδιαφέρον και λένε “προσέξετε γιατί μπορούμε κι εμείς να δημιουργήσουμε προβλήματα” με τους όποιους κινδύνους υπάρχουν».

Η προετοιμασία της επίσκεψης

H επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Ουάσιγκτον «ψήνονταν» επί μία διετία. Αρχικά μάλιστα, είχε συζητηθεί η επίσημη επίσκεψη στον Λευκό Οίκο να συνδυαστεί με κοινή ομιλία στην αμερικανική Γερουσία και στη Βουλή των Αντιπροσώπων με την ευκαιρία των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση. Δηλαδή τον Μάρτιο του 2021. Όμως λόγω της έκρηξης της πανδημίας ο Αμερικανός πρόεδρος απέφευγε οποιαδήποτε κοινωνική εκδήλωση και γι’ αυτό το λόγο δεν είχε καλέσει κανένα ξένο ηγέτη στην Ουάσιγκτον.

Από το φθινόπωρο η ελληνική πλευρά έθεσε το ζήτημα και όπως λένε διπλωματικοί κύκλοι «η Ουάσιγκτον εκτίμησε την υπογραφή της συμφωνίας αμυντικής συνεργασίας, γνωρίζοντας ότι ο πρωθυπουργός δεχόταν εισηγήσεις να την καθυστερήσει». Αυτό συνέβη μετά την πτώση της Καμπούλ, σε μια περίοδο που το Στέιτ Ντιπάρτμεντ αναζητούσε μερικές διπλωματικές νίκες. Η αλήθεια είναι βέβαια ότι κανείς δεν μπορούσε τότε να προβλέψει ότι θα ξεσπούσε ο πόλεμος στην Ουκρανία και πως η Αλεξανδρούπολη, που συμπεριλήφθηκε για πρώτη φορά σε ελληνοαμερικανική συμφωνία, θα αποκτούσε ζωτικό ρόλο για τα αμερικανικά συμφέροντα.

Η Ουάσιγκτον, επίσης, έμεινε ικανοποιημένη με την απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να στείλει όπλα στην Ουκρανία, όπως και με την απέλαση των Ρώσων διπλωματών. Την ελληνική απόφαση ανέδειξε με θέρμη η υφυπουργός Πολιτικών Υποθέσεων του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Βικτόρια Νούλαντ, μόλις επέστρεψε από το ταξίδι της στην Αθήνα. Η κ. Νούλαντ θεωρείται ως διπλωμάτης που είναι πολέμιος της Ρωσίας και γι’ αυτό ο Αμερικανός Πρόεδρος τις αναθέτει ειδικές αποστολές με τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για τα ρωσικά ζητήματα. Το βασικό επιχείρημα για την πρόσκληση του κ. Μητσοτάκη ήταν πως πρέπει να ενισχυθεί η Ελλάδα όσο αυτό είναι εφικτό.

Στις σχετικές συζητήσεις συμμετείχε και ο νέος Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα Τζορτζ Τσούνης, ο οποίος συνδέεται προσωπικά, τόσο με τον ίδιο τον πρόεδρο Μπάιντεν, όσο και με τον πανίσχυρο πρόεδρο της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας, Μπομπ Μενέντεζ. Διπλωματικές πηγές αναφέρουν μάλιστα ότι η ημερομηνία δεν συνέπεσε τυχαία να είναι τόσο κοντά με την άφιξή του στην Αθήνα. Όσον αφορά την πρόσκληση για ομιλία στην κοινή συνεδρίαση της Γερουσίας και της Βουλής των Αντιπροσώπων, κάτι που δεν είναι συνηθισμένο για ξένο ηγέτη, οφείλεται στις συνδυασμένες προσπάθειες της προέδρου της Βουλής, Νάνσι Πελόσι, η οποία εκλέγεται στην Καλιφόρνια και διατηρεί στενές σχέσεις με την οικογένεια του κ. Τσακόπουλου, και του γερουσιαστή Μενέντεζ, που υποστηρίζει παγίως τις ελληνικές θέσεις. Παρασκηνιακό ρόλο στην οργάνωση της επίσκεψης λέγεται ότι έπαιξαν ακόμη ο πάτερ Αλεξ Καρλούτσος, προσωπικός φίλος και αυτός του Μπάιντεν, και ο Εντι Ζεμενίδης, με σημαντική επιρροή στο Κογκρέσο.

Αλλιώς τα υπολόγιζαν οι Τούρκοι

 

Η αλήθεια είναι ότι η κινητικότητα που επέδειξε ο Ερντογάν για να φέρει πιο κοντά Ρώσους και Ουκρανούς του προσέφεραν πόντους. Μάλιστα δέχθηκε και συγχαρητήριο τηλεφώνημα από τον ίδιο τον Μπάιντεν. Είναι χαρακτηριστικό όπως εξηγούν διπλωματικοί αναλυτές ότι οι ενέργειες του Τούρκου προέδρου, καθώς ο κ. Ερντογάν περιμένει την έγκριση του Κογκρέσου με στόχο να προμηθευτεί 40 F-16 Viper, όπως και να εκσυγχρονίσει άλλα 80 που διαθέτει στον στόλο της.

Όμως η τακτική των ΗΠΑ προς την Τουρκία θυμίζουν σκωτσέζικο ντους. Από την μία υπήρξε το τηλεφώνημα από τον Αμερικανό πρόεδρο, αλλά και οι δηλώσεις του Μπλίνκεν για άρση του εμπάργκου, όμως η υφυπουργός Εξωτερικών Βικτόρια Νούλαντ μετέφερε μήνυμα της Ουάσιγκτον προς την Τουρκία κατά την πρόσφατη επίσκεψη της στην Άγκυρα, όπως δώσει τους S-400 στην Ουκρανία για να τους χρησιμοποιήσει κατά της Ρωσίας. Επίσης η Άγκυρα θεωρούσε ως δεδομένο το τετ-α-τετ Μπάιντεν-Ερντογάν στο περιθώριο της έκτακτης συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες (προ διμήνου περίπου), κάτι που είχε προαναγγείλει ο εκπρόσωπος της προεδρίας της Τουρκίας, Ιμπραήμ Καλίν, αλλά αυτό δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Και ξαφνικά η τουρκική προεδρία έμαθε ότι κλήθηκε και θα γίνει δεκτός επισήμως ο Κυριάκος Μητσοτάκης στον Λευκό Οίκο.

Επίσης ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ενοχλήθηκε αφάνταστα από την πρόσφατη δήλωση του Τζο Μπάιντεν για τη Γενοκτονία των Αρμενίων, στην οποία ο Τούρκος πρόεδρος απάντησε με ιδιαίτερη σφοδρότητα, καλώντας τον Αμερικανό ηγέτη «να μάθει Ιστορία».

Και το χειρότερο όλων είναι ότι ο διαμεσολαβητικός ρόλος του Τούρκου προέδρου στον πόλεμο στην Ουκρανία αντιμετωπίστηκε στην αρχή θετικά και οι σύμμαχοι ανέχθηκαν την ουδέτερη στάση του Ερντογάν, ο οποίος απέφυγε να συνταχθεί με τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Όμως ο ρόλος αυτός, προς ώρας, έχει εκλείψει, καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία όχι μόνο δεν βαίνει προς το τέλος του, αλλά διαρκώς κλιμακώνεται, με άγνωστο τον χρονικό ορίζοντα για πιθανό τερματισμό του.

Χωρίς την Τουρκία η άσκηση του ΝΑΤΟ

Είναι χαρακτηριστικός ο εκνευρισμός των γειτόνων μας, ιδιαίτερα μετά την επίσημη ανακοίνωση εκ μέρους του Λευκού Οίκου για την επίσκεψη Μητσοτάκη, οι οποίοι προσπαθούν με κάθε ευκαιρία να χρωματίσουν το άσπρο σε μαύρο. Στο αεροδρόμιο του Αράξου από μεθαύριο Δευτέρα μέχρι τις 20 Μαΐου θα διεξαχθεί η ΝΑΤΟική άσκηση «Tiger Meet» με οικοδεσπότη την Ελλάδα. Λόγω των αλλεπάλληλων παραβιάσεων η πολεμική αεροπορία ανακοίνωσε ότι ακύρωσε την πρόσκληση προς την Τουρκία. Την ίδια ώρα η Άγκυρα ισχυρίστηκε ότι αποχώρησε οικειοθελώς με την δικαιολογία των ελληνικών παρασκηνιακών χειραγωγήσεων.

Συγκεκριμένα, όπως μετέδωσε χαρακτηριστικά ο Τούρκος δημοσιογράφος Ρατζίπ Σουλού, «η τουρκική Πολεμική Αεροπορία αποσύρεται από την αεροπορική άσκηση Tiger Meet που διοργανώνεται από την Ελλάδα τον Μάιο λόγω επιμονής της Αθήνας να αναφέρει διμερείς διαφωνίες στα επίσημα κείμενα των ασκήσεων».

Στην άσκηση θα μετάσχουν περισσότερα από 60 μαχητικά αεροσκάφη από χώρες του ΝΑΤΟ με 1.000 άτομα προσωπικό. Επικεφαλής των προετοιμασιών έχει τεθεί ο Αντιπτέραρχος Θεμιστοκλής Μπουρολιάς μαζί με τον Αρχηγό Τακτικής Αεροπορίας, Αντιπτέραρχο Γεώργιο Φασούλα. Σε ό,τι αφορά τα σενάρια της άσκησης τα αεροσκάφη θα αναπτυχθούν φυσικά σε όλο το FIR Αθηνών. Τα COMAO με τις συμμαχικές «Τίγρεις» αναμένεται να «κλειδώσουν» Αιγαίο, Ιόνιο και ηπειρωτική χώρα, με την εκπαίδευση να περιλαμβάνει σενάρια που θα ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις που αναδύονται από τα σύγχρονα θέατρα επιχειρήσεων. Η «Tiger Meet» είναι η άσκηση στην οποία συμμετέχουν όσες Μοίρες φέρουν την ονομασία «Τίγρεις», με την άσκηση να θεωρείται – δικαίως – μία από τις πιο απαιτητικές σε παγκόσμιο επίπεδο, μιας και οι χειριστές έχουν να αντιμετωπίσουν διαφορετικού τύπου αεροσκάφη και σε διαφορετικά περιβάλλοντα, από το γαλάζιο του Αιγαίου και του Ιονίου, μέχρι τις χαράδρες των ελληνικών βουνών. Τα ελληνικά F-16 Block 52+ λοιπόν θα πετάξουν δίπλα-δίπλα αλλά και απέναντι (αναλόγως το σενάριο της άσκησης), με F-16, F-18, Rafale, Tornado και Eurofighter. Στην άσκηση θα μετάσχουν αεροσκάφη από ΗΠΑ, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ελβετία, Ισπανία, Τσεχία και Βέλγιο.

Σύμφωνα με τον προγραμματισμό, στις 13 Μαΐου θα πραγματοποιηθεί η spotters day, στις 15 το Air Show και στις 16 η DV day, προσελκύοντας δημοσιογράφους και φωτορεπόρτερ από όλο τον κόσμο.