Ο… τραχανάς και η (χαμένη) αναθεώρηση

Στην παρασκευή του τραχανά, όπως λένε οι γιαγιάδες μας, απαραίτητο είναι το άπλωμα στον ήλιο για να ξεραθεί. Όταν, όμως, χρησιμοποιούμε την έκφραση «έχω τραχανά απλωμένο», το κάνουμε ειρωνικά για κάποιον που ψάχνει τον τρόπο, προκειμένου να αποφύγει μια δουλειά. Στην πολιτική ο όρος «απλώνω τον τραχανά» σημαίνει ότι ανοίγω θέματα, τα οποία βέβαια είναι αμφίβολο εάν τελικά κάποια στιγμή θα κλείσουν.

 Του Μιχάλη Κωτσάκου

Αυτό, εξάλλου, επισημαίνουν σε ανάλυσή τους οι Γιάννης Μαστρογεωργίου και Γιώργος Παπούλιας, οι δύο αναλυτές του «Δικτύου για τη Μεταρρύθμιση σε Ελλάδα κι Ευρώπη», το ελληνικό think tank που ίδρυσε η Άννα Διαμαντοπούλου.

Οι αναλυτές του Δικτύου, λοιπόν, αναλύουν τη διαφορετική εκτίμησή τους σχετικά με τα εκκρεμή ζητήματα που απομένουν μέχρι τον Αύγουστο, σε σχέση με την κυβέρνηση, η οποία υποστηρίζει ότι ο χρόνος είναι αρκετός. Και καταγράφουν τους «σταθμούς»:

# Ολοκλήρωση του μνημονίου: Οι εκκρεμότητες των αξιολογήσεων θα επανέλθουν πιεστικά στο προσκήνιο, ενώ τα χρονικά περιθώρια θα είναι ασφυκτικά και για την ολοκλήρωση της 4ης αξιολόγησης.

# Δημοσιονομικά μεγέθη: Ο προϋπολογισμός του 2018 είναι ο πιο καθοριστικός των τελευταίων ετών, καθώς η πορεία εκτέλεσής του θα καθορίσει το οικονομικό μέλλον των πολιτών της χώρας για την περίοδο τουλάχιστον μέχρι το 2022. Από την εκτέλεση του προϋπολογισμού θα καθοριστεί η στάση του ΔΝΤ για την εξέλιξη των δημοσιονομικών μεγεθών της χώρας.

# Η «επόμενη ημέρα»: Τόσο στην Αθήνα, όσο και στις Βρυξέλλες, ως επόμενη ημέρα έχει χαρακτηριστεί η 21η Αυγούστου, που είναι και το πρώτο 24ωρο μετά τη λήξη του 3ου μνημονίου. Ο σχεδιασμός προϋποθέτει σκληρή διαπραγμάτευση με τους Θεσμούς. Μόνο αν έχει κλείσει τα προαπαιτούμενα, έχει επιτύχει κούρεμα του χρέους, την καθαρή έξοδο στις αγορές και την υβριδική συμφωνία της μεταμνημονιακής περιόδου που δεν θα διαλύει τις αδύναμες οικονομικά τάξεις (άρση αφορολογήτου, μείωση συντάξεων), δικαιούται η κυβέρνηση να μιλά για την επόμενη μέρα.

# Διευθέτηση του χρέους: Είναι μια από τις μεγαλύτερες εκκρεμότητες της παρούσας χρονιάς.

# Κεφαλαιακοί περιορισμοί: Αν δεν υπάρξει πλήρης άρση των περιορισμών στη διακίνηση κεφαλαίων μέσα στο 2018, θα πρέπει τουλάχιστον να υπάρξει ένας σαφής οδικός χάρτης για την πλήρη κατάργησή τους, αλλά και σημαντικές κινήσεις χαλάρωσης μέσα στο έτος.

# Έξοδος στις αγορές: Ο ευρύτερος σχεδιασμός προβλέπει δύο με τρεις δοκιμαστικές εξόδους εντός του μνημονίου και πριν από τη λήξη του.

# «Κόκκινα» δάνεια: Μέχρι τον Ιούνιο είναι αναγκαία η δραστική μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Τόσο για τα ανεξασφάλιστα καταναλωτικά, όσο και στα δάνεια μικρομεσαίων επιχειρήσεων με εξασφαλίσεις σε ακίνητα. Για τις τράπεζες, οι πωλήσεις των μη εξυπηρετούμενων δανείων με εξασφαλίσεις θα αποτελέσουν το μέγα στοίχημα μαζί με την επιστροφή των καταθέσεων που υπολογίζονται σε 20 δισ. μόνο στα στρώματα.

# Ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο: Το 2017 οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το δημόσιο ξεπέρασαν τα 100 δισ., τα 40 από τα οποία προστέθηκαν την περίοδο μετά το 2015. Περί 4,2 εκατ. των φορολογουμένων που είναι πάνω από το 50% του συνόλου, έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές. Ήδη πάνω από 1 εκατ. έχουν υποστεί κατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών.

# Εξωτερική πολιτική: Η χώρα έχει τρία δύσκολα μέτωπα ανοικτά παράλληλα: Σκοπιανό, Ελληνοτουρκικά και Αλβανία. Το σημαντικότερο πρόβλημα της χώρας έρχεται από Ανατολικά και δεν είναι μόνο ελληνικό πρόβλημα αλλά εντάσσεται στις ευρύτερες γεωπολιτικές αλλαγές της περιοχής μας. Ως εκ τούτου μετά από αρκετές δεκαετίες απαιτείται χάραξη νέων εθνικών στόχων και στρατηγικής, κάτι που δεν διαφαίνεται από την κυβέρνηση. Είναι πολύ δύσκολο να μπορέσει να διατηρήσει τον έλεγχο και στα τρία αυτά μέτωπα και να έχει τις δυνάμεις της στραμμένες στην οικονομία και τη διαπραγμάτευση για την επόμενη ημέρα και μάλιστα από τη θέση του λιγότερο ισχυρού.

Η συνταγματική αναθεώρηση και οι εκλογές

Οι αναλυτές του Δικτύου χαρακτηρίζουν ως θύμα και την περιβόητη αναθεώρηση του Συντάγματος, για την οποία όλοι κόπτονται, αλλά ουδείς φέρεται διατεθειμένος να κάνει ένα βήμα πίσω. Και δεν ομιλούμε μόνο για το κυβερνητικό σώου με τις επιτροπές σοφών και την ομιλία Τσίπρα στον αύλιο χώρο της Βουλής, ούτε τα όσα κατά καιρούς έχει προτείνει η Ν.Δ., αλλά για τις τελευταίες προτάσεις του Κινήματος Αλλαγής. Οι προτάσεις της κας Γεννηματά δεν αντιμετωπίστηκαν στην ουσία τους και ως προς το περιεχόμενό τους, αλλά σύμφωνα με την άσκηση ισορροπίας και αποστάσεων ή προσεγγίσεων ανάμεσα στις δύο κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις.

Και όπως αναφέρουν οι αναλυτές: «Είναι φανερό, από σειρά γεγονότων και μετρήσεων, πως η διάρθρωση των πολιτικών δυνάμεων στην παρούσα συγκυρία δεν προσφέρεται για κανενός είδους συναινετικές και μακρόπνοες θεσμικές διεργασίες. Αφενός η πλήρης θεσμική αναξιοπιστία της κυβερνητικής πλειοψηφίας των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ που ξεκινά από την πλήρη αθέτηση των προεκλογικών υπεσχημένων και καταλήγει σε μια σειρά από θεσμικές ακροβασίες και αντισυνταγματικές (σύμφωνα με σειρά αποφάσεων του ΣτΕ) νομοθετικές παρεμβάσεις και αφετέρου η εντατικοποίηση των αντιπολιτευτικών ρυθμών από τη Ν.Δ., η οποία σχεδιάζει τη στρατηγική της ως διάδοχη δύναμη εξουσίας, κλείνουν κάθε παράθυρο ουσιαστικών συζητήσεων και βιώσιμης διακομματικής συνεννόησης.

Όμως, για να έχουν νόημα αλλά και απτό αποτέλεσμα οι όποιες πρωτοβουλίες και παρεμβάσεις τους, θα ήταν πιο αποτελεσματικό αν εντασσόταν η στρατηγική τους στη διαμόρφωση του πολιτικού σκηνικού. Ένα σκηνικό με τα χαρακτηριστικά των δύο Συμπληγάδων, ανάμεσα στις οποίες θα διαδραματιστεί το έργο της πολιτικής τους επιβίωσης, όπως είχαμε αναφέρει σε παλαιότερες αναλύσεις μας. Διαφορετικά θα οδηγούμαστε σε αποτελέσματα όπως η πρόσφατη κατάληξη των προτάσεων του ΚΙΝ.ΑΛ. για τη Συνταγματική αναθεώρηση. Οι προτάσεις κατέληξαν να θεωρηθούν εντός κι εκτός του κομματικού σχηματισμού ως “πρώτη ύλη” για πιθανή μελλοντική συμπόρευση με τον ΣΥΡΙΖΑ, σε αντίθεση με όσα οι μετρήσεις αναδεικνύουν για τις προθέσεις και τις επιλογές της κομματικής βάσης του νεοσύστατου σχηματισμού της κεντροαριστεράς».