Οι απανωτές κρίσεις αλλάζουν… απανωτά τα εργασιακά μοντέλα

Η πανδημία γέννησε την τηλεργασία ως σωσίβιο των επιχειρήσεων και των θέσεων εργασίας, η ενεργειακή κρίση και η ακρίβεια την μονιμοποιούν, την ώρα που στην ευρύτερη αγορά διεκδικούν χώρο δύο αντιφατικές τάσεις: από τη μία η τετραήμερη εργασία χωρίς μείωση αποδοχών και από την άλλη το φαινόμενο της «μεγάλης παραίτησης»

Στην εποχή της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, όπου τα πράγματα γίνονται πιο εύκολα αλλά συγχρόνως και πιο δύσκολα, το πόσο γρήγορα μεταβάλλεται το οικοσύστημα της καθημερινότητά μας δύσκολα γίνεται αντιληπτό.

Του Νίκου Τσαγκατάκη

Δεν χρειάζεται καν να επιστέψουμε 25 χρόνια πίσω –ιστορικά δεν είναι και τόσο πολύς χρόνος– για να αναλογιστούμε ότι οι περισσότεροι εξ ημών λ.χ. δεν είχαμε κινητά ή ότι πριν από δύο δεκαετίες το διαδίκτυο ήταν «εργαλείο» δουλείας για λίγες και εξωστρεφείς επιχειρηματικές μπράντες. Αρκεί μόλις ένα συλλογισμός. Ότι περίπου 24 μήνες πριν, στις αρχές του 2020, ο κορωνοϊός επέβαλε τη βίαιη προσαρμογή του μοντέλου της εξ αποστάσεως εργασίας. Σήμερα δε αυτό το υβριδικό σύστημα σε μία πιο μεικτή μορφή, δηλαδή 2-3 ημέρες τηλεργασία τις υπόλοιπες φυσική παρουσία στον εργασιακό χώρο, κερδίζει πόντους ελέω ενεργειακής κρίσης.

Ήδη στις αρχές της εβδομάδας η Eurobank έγινε η πρώτη τράπεζα στην Ελλάδα που ανακοίνωσε την εφαρμογή από τις 24 Ιουνίου και σε σταθερή πλέον βάση τού συνδυασμένου μοντέλου work@home | work on premises (εργασία από το γραφείο και εργασία από το σπίτι) για το προσωπικό της. Ο στόχος διττός:

>>Αφενός να διασφαλιστεί ισορροπία μεταξύ του εργασιακού και του προσωπικού βίου των εργαζομένων (σ.σ. στα πρότυπα της πειραματικής εφαρμογής μοντέλων τετραήμερης εβδομαδιαίας εργασίας δίχως τη μείωση αποδοχών)

>>Αφετέρου να μειωθεί το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του χρηματοπιστωτικού ιδρύματος δεδομένου ότι θα περιοριστούν, μεταξύ άλλων, οι μετακινήσεις και την κατανάλωση ενέργειας.

Υπό αυτό το πρίσμα, μοιάζει με αυτοεκπληρούμενη προφητεία η εκτίμηση ότι η τηλεργασία… προσελήφθη ως «αορίστου χρόνου» εργασιακό μοντέλο. Μάλιστα ήταν αρκετές οι έρευνες που διενεργήθηκαν την περίοδο των lockdown και των οποίων τα ευρήματα κατέδειξαν τότε τη θετική στάση των εργαζομένων για την εφαρμογή της. Αν και παλαιότερη, είναι ενδεικτική η έρευνα που διενήργησαν από κοινού η EY Ελλάδος, η Hellas EAP και το Εργαστήριο Πειραματικής Ψυχολογίας του Τμήματος Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Σε ένα ομολογουμένως κρίσιμο διάστημα δεδομένου ότι έρευνα διεξήχθη το δίμηνο Μαΐου-Ιουνίου 2021, όταν δηλαδή άρθηκαν οι περιορισμοί και του δεύτερου καθολικού lockdown που είχε επιβληθεί από την απαρχή της πανδημίας, η εν λόγω έρευνα επιβεβαίωσε ότι η απομακρυσμένη εργασία έχει γίνει θετικά αποδεκτή από την πλειοψηφία των εργαζόμενων. Τρεις στους τέσσερις (76%) δήλωσαν αποτελεσματικοί, ενώ εργάζονται από απόσταση και 78% αισθάνονταν ασφάλεια εκτελώντας τον ρόλο τους εργαζόμενοι από απόσταση. Ωστόσο, λιγότεροι από τους μισούς (49%) αισθάνονται σιγουριά ότι μπορούν να εξελιχθούν στην καριέρα τους ενώ εργάζονται από απόσταση, και μόλις 48% έχουν καταφέρει να διατηρήσουν τη σωματική/ψυχική τους υγεία και ευεξία υπό αυτές τις συνθήκες.

Πολύμορφη η τηλεργασία

Αν και οι περισσότεροι έχουν εύλογα στο μυαλό τους το κλασικό μοτίβο τηλεργασίας που μάθαμε στην πανδημία, δηλαδή ένας οικιακός υπολογιστής ή ένα laptop στο σπίτι και… άρξασθαι πυρ, η εργασιακή απασχόληση χωρίς τη φυσική παρουσία του εργαζόμενου έχει διάφορες εκδοχές όπως:

>>Τηλεργασία με έδρα το σπίτι (Home-Based telework): Αναφέρεται στην περίπτωση που ο τηλεργαζόμενος χρησιμοποιεί το σπίτι του ως κύρια έδρα για την εργασία του, αντί του παραδοσιακού χώρου εργασίας σε ένα γραφείο ή τις εγκαταστάσεις του πελάτη.

>>Τηλεκέντρα (Telecentres): Είναι συγκεκριμένοι χώροι με τον απαραίτητο εξοπλισμό για τη διεκπεραίωση της εργασίας, όπου υποκαθιστούν το χώρο εργασίας στις εγκαταστάσεις της επιχείρησης. Έτσι αντί οι εργαζόμενοι να πηγαίνουν στα κεντρικά, εργάζονται στα τηλεκέντρα που καλύπτουν όλες τις απαιτήσεις και συνήθως βρίσκονται σε κάποιο περιφερειακό χώρο, μακριά από τα κεντρικά γραφεία.

>>Τηλεκατοικίες (Telecottages): Είναι μια μορφή τηλεκέντρων με τη διαφορά ότι οι χώροι ανήκουν στις τοπικές κοινότητες κι όχι στον εργοδότη ή κάποια κερδοσκοπική επιχείρηση. Πρόκειται για ξύλινες καλύβες ή μικρά σπίτια, τα οποία είναι εξοπλισμένα με τα απαραίτητα εργαλεία της τηλεργασίας, που απαρτίζουν μικρά χωριά. Ευρύτερος σκοπός τους είναι να εκπαιδεύουν τους κατοίκους των απομακρυσμένων περιοχών.

>>Κινητή Τηλεργασία (Mobile Telework): Στην περίπτωση αυτή ο εργαζόμενος δεν έχει μία σταθερή βάση εργασίας και μετακινείται σε διαφορετικές εγκαταστάσεις προκειμένου να παρέχει τις υπηρεσίες του. Ένα τέτοιο παράδειγμα θα μπορούσε να είναι ένας σύμβουλος επιχειρήσεων που μπορεί να ξοδεύει σημαντικό μερίδιο από το χρόνο του στις εγκαταστάσεις πελατών και να απουσιάζει από το γραφείο του για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Ως μορφή τηλεργασίας απαντάται, τέλος, και η λειτουργική μετεγκατάσταση (Functional Relocation). Σε αυτό το μοντέλο αποσπώνται από τα κεντρικά γραφεία ολόκληρα τμήματα ή λειτουργίες μιας επιχείρησης και λειτουργούν σε ξεχωριστή τοποθεσία, έχοντας ωστόσο άμεση πρόσβαση στα συστήματα της εταιρείας. Η βασική διαφορά με τα τηλεκέντρα, είναι ότι τα πρώτα μπορούν να αφορούν άτομα από διάφορα τμήματα, ενώ η λειτουργική μετεγκατάσταση αφορά ολόκληρο τμήμα ή λειτουργία.

Δεδομένης της ενεργειακής ακρίβειας που μαστίζει επιχειρήσεις και νοικοκυριά, αξίζει να σημειωθεί ότι τις περιπτώσει των εργαζόμενων που τηλεργάζονται το κόστος της τηλεργασίας που αφορά τον εξοπλισμό (βλ. συντήρηση και τεχνική υποστήριξη) και τα τηλεπικοινωνιακά κόστη το επιβαρύνεται δια νόμου ο εργοδότης.

Το ελάχιστο μηνιαίο κόστος έχει καθοριστεί στα 28 ευρώ, εκ των οποίων:

-Τα €13 καλύπτουν το ελάχιστο μηνιαίο κόστος χρήσης του οικιακού χώρου εργασίας.

-Τα €10 καλύπτουν το ελάχιστο κόστος επικοινωνιών. Το ποσό δεν καταβάλλεται σε περίπτωση που ο εργοδότης καλύπτει το σχετικό κόστος απευθείας, μέσω χωριστής σύμβασης με τον πάροχο διαδικτύου κινητής και σταθερής τηλεφωνίας.

-Τα €5 καλύπτουν το ελάχιστο κόστος συντήρησης του εξοπλισμού. Το ποσό δεν καταβάλλεται σε περίπτωση που η τηλεργασία παρέχεται με εξοπλισμό που παρέχει ο εργοδότης.

Δεν θα αργήσουν τα προβλήματα

Έστω κι αν η τηλεργασία ενδύεται, ως μοντέλο, τον μανδύα του εκσυγχρονισμού και «εξανθρωπισμού» του εργασιακού οικοσυστήματος, είναι δεδομένο ότι η εφαρμογή της θα γεννήσει άλλες στρεβλώσεις που τις είδαμε και την εποχή που η πανδημία ήταν στο peak της. Από την προαναφερθείσα έρευνα που έτρεξαν πέρσι από κοινού η EY Ελλάδος, η Hellas EAP και το Εργαστήριο Πειραματικής Ψυχολογίας του Τμήματος Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών είχε διαφανεί ότι οι εργαζόμενοι που (απο)κλείστηκαν κατ΄ οίκον και εργάστηκαν για καιρό εξ αποστάσεως εμφάνισαν σειρά συμπτωμάτων που σχετίζονται με την κατάθλιψη. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τα ευρήματα της έρευνας προέκυπτε ότι περισσότερο από το ένα τρίτο των ερωτηθέντων εργαζόμενων είχαν απαντήσει τότε ότι αισθάνονται μελαγχολία (35%) και απαισιοδοξία για το μέλλον (35%) ή δήλωναν ότι δεν είχαν όρεξη για τίποτε (34%).

Έντονο ήταν επιπρόσθετα και το αίσθημα της μοναξιάς, με τους μισούς από τους συμμετέχοντες στην έρευνα να δήλωναν τότε ότι αισθάνονταν από λίγη έως πάρα πολλή μοναξιά, αλλά και απομόνωση. Υπό αυτή την οπτική και δεδομένου ότι ο συγχρωτισμός με συναδέλφους στον ίδιο εργασιακό χώρο προάγει την επικοινωνία που είναι σημαντική παράμετρος μιας υγιούς ανθρώπινης καθημερινότητας, οι σοβαρές ψυχολογικές επιπτώσεις στην υγεία των εργαζομένων εξαιτίας της κοινωνικής απομόνωσης από τους συναδέλφους που αναπόφευκτα «κουβαλάει» η τηλεργασία, συγκεντρώνουν σοβαρές πιθανότητες εμφάνισης.

 

 

Διαβάστε επίσης

Χρησιμοποιούμε cookies για λόγους στατιστικών & επισκεψιμότητας Συμφωνώ Περισσότερα