Οι βόρειοι «ολιγάρχες» και η κάθοδος των (εκατομ)μυρίων

Όταν το 1991 η Σοβιετική Ένωση διαλύθηκε στα εξ ων συνετέθη συμπαρέσυρε στα χαλάσματα τις ομογενειακές εστίες που μέχρι εκείνη τη στιγμή φιλοξενούσαν διάσπαρτα στη σοβιετική «αυτοκρατορία» τον ποντιακό ελληνισμό. Γι’ αυτούς τους δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους δεν υπήρχε άλλη επιλογή: στοίβαξαν στις βαλίτσες τα λιγοστά υπάρχοντά τους και κίνησαν να βρουν τη νέα «γη της επαγγελίας» κατά κύριο λόγο στη βόρειο Ελλάδα.

Σε αυτή την εν πολλοίς αναγκαστική προσφυγιά και ανεξαρτήτως της γλώσσας που μιλούσαν οι «εκτοπισμένοι», ουδέποτε είχαν απολέσει τη βαθιά ελληνική συνείδησή τους. Όπως δεν έχασαν –κάποιοι εξ αυτών– και τους δεσμούς με τη μετασοβιετική Ρωσία, γεγονός που τους επέτρεψε να ξεθάψουν από τα συντρίμμια του υπαρκτού σοσιαλισμού τις επιχειρηματικές ευκαιρίες και να μετεξελιχθούν σήμερα στα καλύτερα παραδείγματα του καπιταλιστικού success stories που στα μέρη μας έχει την κατάληξη -ΙΔΗΣ.

Η περίπτωση Σαββίδη
Ένα τέτοιο παράδειγμα success story είναι η διαδρομή του Ιβάν Σαββίδη. Βεβαίως, ο ομογενής επιχειρηματίας και πρόεδρος του ΠΑΟΚ ούτε πρόσφυγας είναι ούτε ανδρώθηκε επιχειρηματικά στην Ελλάδα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι όλα του ήρθαν δεξιά. Όγδοο παιδί μιας εργατικής οικογένειας, όπως λέει στο βιογραφικό του, ο Ιβάν αποφοίτησε από το Λύκειο Ντενίσοβσκαγια της περιοχής Μαρτίνοβσκ, της περιφέρειας Ροστόβ και κατόπιν κατετάγη στον σοβιετικό στρατό, από όπου αποστρατεύθηκε με τον βαθμό του λοχία. Το 1980 ξεκίνησε να εργάζεται στο κρατικό καπνεργοστάσιο του Ντον, ενώ οκτώ χρόνια αργότερα αποφοίτησε από το Ινστιτούτο Εθνικής Οικονομίας του Ροστόφ, από το τμήμα Logistics. Είναι πια 1993 όταν ο Σαββίδης διορίστηκε γενικός διευθυντής της εταιρείας «Ντονσκόι Ταμπάκ».

Οι πολιτικές ανησυχίες του επιχειρηματία ξεκινούν το 1998. Μέχρι το 2003 ήταν βουλευτής της Νομοθετικής Βουλής της Περιφέρειας του Ροστόφ και την ίδια χρονιά εκλέχτηκε βουλευτής στη ρωσική Δούμα. Από τον Απρίλιο του 2004 διετέλεσε αναπληρωτής πρόεδρος της Επιτροπής Προϋπολογισμού και Φόρων της Ρωσίας. Το 2007 επανεκλέχθηκε βουλευτής στη ρωσική Δούμα, όπου υπηρέτησε ως μέλος της Επιτροπής Διεθνών Υποθέσεων, στην οποία ήταν συντονιστής των σχέσεων με το ελληνικό Κοινοβούλιο, ενώ ήταν και αναπληρωτής πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης της Ρωσολευκορωσικής Ένωσης, και μέλος της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Από το 2012, ο Ιβάν Σαββίδης είναι πρόεδρος του Δ.Σ. του πολυτομεακού ομίλου επιχειρήσεων «Agrocom», που ιδρύθηκε από τον ίδιο το 2004.

Στην… ψωροκώσταινα το όνομα Σαββίδης γίνεται γνωστό το 2012, όταν απέκτησε την πλειοψηφία των μετοχών του ΠΑΟΚ και ακολουθούν οι εκτός ποδοσφαίρου μπίζνες –διαχείριση του «Μακεδονία Παλλάς», απόκτηση πλειοψηφικού πακέτου (82%) στην καπνοβιομηχανία ΣΕΚΑΠ, αγορά έκτασης 320 στρεμμάτων στο Παλιούρι της Κασσάνδρας Χαλκιδικής, ιδιοκτήτης του 48,6% της ΣΟΥΡΩΤΗ Α.Ε.–, με τελευταίο deal τη συμμετοχή τους στην κοινοπραξία που ανακηρύχτηκε προτιμητέος επενδυτής για το 67% του μετοχικού κεφαλαίου του ΟΛΘ.

ΜΠΟΡΙΣ ΜΟΥΖΕΝΙΔΗΣ: Ο «χαλίφης» του τουρισμού

Ο Μπόρις Μουζενίδης αποτελεί ακόμη ένα παράδειγμα επιχειρηματικού δαιμονίου. Με καταγωγή –όπως ο Σαββίδης– από τα ελληνικά φτωχά χωριά της Τσάλκα στη Γεωργία, ο τουρκόφωνος Μουζενίδης έχει βουλκανιζατέρ στην Τυφλίδα, από όπου φεύγει με την ανεξαρτητοποίηση και τον εμφύλιο πόλεμο της Γεωργίας. Εγκαθίσταται στη Θεσσαλονίκη, όπου αρχικά εργάζεται ως σερβιτόρος και στη συνέχεια ως οδηγός τουριστικού λεωφορείου, ωστόσο εκμεταλλευόμενος τη μεγάλη έλευση Ρώσων τουριστών και γνωρίζοντας τη γλώσσα κάνει ως μεσάζοντας χρυσές δουλειές. Σύντομα αποκτά δικό του λεωφορείο και το 1995 ιδρύει το δικό του ταξιδιωτικό γραφείο, το Mouzenidis Travel, ακριβώς απέναντι από το λιμάνι.

Στο ίδιο σημείο εξακολουθεί να στεγάζεται μέχρι σήμερα η έδρα του Ομίλου Μουζενίδη που αριθμεί περίπου 20 εταιρείες που δραστηριοποιούνται από τον τουριστικό χώρο μέχρι την παραγωγή κρασιού και λαδιού και ελέγχει απόλυτα τον τουρισμό στη Χαλκιδική. Στα πρώτα επιχειρηματικά του χρόνια ο Μουζενίδης, αντιλαμβανόμενος τα νέα οικονομικά δεδομένα, τον όγκο, αλλά και τις ανάγκες των Ρώσων, στρέφεται στην αγορά γούνας στην Καστοριά, η οποία θα αποτελέσει ουσιαστικά και το εισιτήριό του για τα ανώτερα οικονομικά στρώματα των Ρώσων, στους οποίους προσφέρει ένα πλήρες πακέτο υπηρεσιών VIP. Επιδείξεις μόδας γούνας στην παραλία της Θεσσαλονίκης, λαμπρά events, φεστιβάλ και ένα «βασιλικό» σύστημα ξενάγησης και διαμονής συνθέτουν την εικόνα της επιτυχίας του εγχειρήματος, καθώς ο επιχειρηματίας καθετοποιώντας τις υπηρεσίες του δεν αφήνει ευκαιρία να πάει χαμένη.

Κοινωνικά είναι μετρημένος, κρατώντας χαμηλό προφίλ παρά τις στενές του σχέσεις με το καθεστώς Πούτιν, όπου το 2005 κατά την επίσκεψη του Ρώσου προέδρου στην Ελλάδα, ο οποίος συνάντησε στη Θεσσαλονίκη τον τότε πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή, προσωπικός οδηγός του που τον πήγε και στο Άγιο Όρος ήταν ο Μπόρις Μουζενίδης. Διατηρώντας καλές σχέσεις με τοπικούς πολιτικούς παράγοντες, αλλά και με την Εκκλησία, καθώς ο Μητροπολίτης Άνθιμος χοροστάτησε στην τελετή γάμου του γιου του, Γιάννη, το καλοκαίρι του 2016 σε μια υπέρλαμπρη τελετή με περίπου 1.000 καλεσμένους, θεωρείται ένας από τους καλύτερους πρεσβευτές της χώρας στη Ρωσία, για αυτό και με το Προεδρικό διάταγμα από 14 Απριλίου 2016, που εκδόθηκε με πρόταση του υπουργού Εξωτερικών, αναγορεύεται ο κ. Μπόρις Μουζενίδης σε Επίτιμο Πρόξενο της Λευκορωσίας, με έδρα τη Θεσσαλονίκη και δικαιοδοσία στις περιφερειακές ενότητες της Περιφέρειας Κεντρικής, Δυτικής, Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης.

Οι σχέσεις του με τον συντοπίτη του Ιβάν Σαββίδη θεωρούνται καθαρά κοινωνικές, ωστόσο –πιθανώς λόγω μεγάλης αυτοπροβολής του πρώτου, σε αντίθεση με αποφυγή κοινωνικής υπερέκθεσης του Μουζενίδη– ο Σαββίδης θεωρείται από πολλούς ότι βρίσκεται οικονομικά πίσω του. Και οι δύο συνόδευσαν τον κ. Τσίπρα την 18/6/2015 σε επίσημη και με οικονομική «ατζέντα» επίσκεψή του στην Αγία Πετρούπολη, όπου η πολυπληθής αποστολή του Ομίλου Μουζενίδη επέκτεινε περαιτέρω τις δραστηριότητές του. Ωστόσο, θεωρείται ότι αμφότεροι βρίσκονται σε δυσμένεια Πούτιν, καθώς δεν επαναπάτρισαν τα κεφάλαιά τους, όπως τους είχε ζητηθεί (ο Σαββίδης ήταν ήδη από το 2013 εσωκομματικά «κομμένος» από τα ψηφοδέλτιά του Πούτιν) και προτίμησαν να τα επενδύσουν στην Ελλάδα αψηφώντας τις σχετικές «εντολές».

Η τοπική «συγγένεια» με τον Ιβάν Σαββίδη στάθηκε η αφορμή να χρεωθεί στον επιχειρηματία ενδιαφέρον για την απόκτηση του Ηρακλή, κάτι που διαψεύδουν οι εκπρόσωποί του αρνούμενοι κάθε ανάμιξή του στην αθλητική ζωή της χώρας, ενώ άλλοι κύκλοι τον θέλουν να έχει έρθει σε άτυπη συμφωνία με τον Ιβάν Σαββίδη για τη δημιουργία «ρωσικού» κόμματος κατ’ εντολήν Πούτιν, με τη συμμετοχή πολιτικών στελεχών της δεξιάς παράταξης που διατηρούν στενές πολιτικές επαφές με τη Ρωσία.

Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο Πόντιος επιχειρηματίας μέσα σε 20 χρόνια κατάφερε να στήσει μια αυτοκρατορία που αριθμεί δεκάδες επιχειρήσεων και απασχολεί εκατοντάδες εργαζομένων: το τουριστικό του γραφείο έχει 15 υποκαταστήματα στην Ελλάδα και 80 στο εξωτερικό, ενώ διαθέτει σημαντικό στόλο τουριστικών λεωφορείων, κατέχει την αεροπορική εταιρία Ellinair, που πραγματοποιεί πτήσεις εσωτερικού και εξωτερικού –κυρίως συνδέει την Ελλάδα με χώρες τής πρώην Σοβιετικής Ένωσης, αλλά και ευρωπαϊκούς προορισμούς–, διαθέτει τέσσερα ιδιόκτητα αεροπλάνα και τα καλοκαίρια μισθώνει άλλα τρία, έχει την εταιρεία αερομεταφορών φορτίων (cargo) CSR Air Services, την εταιρεία διαχείρισης ακινήτων Mouzenidis Real Estate, το ορθόδοξο προσκυνηματικό κέντρο Solun, την εταιρεία διαχείρισης ξενοδοχείων Bomo Hotels, μέσω της οποίας διαχειρίζεται ξενοδοχεία σε διάφορα σημεία της Ελλάδας, το πόρταλ Grecomania.ru, μέσω του οποίου προβάλλεται η Ελλάδα στη Ρωσία, εταιρείες παραγωγής κρασιού και λαδιού και άλλες πολλές. Και αυτά για τον 55χρονο ομογενή είναι ήδη θρίαμβος.

ΦΙΛΑΡΕΤΟΣ ΚΑΛΤΣΙΔΗΣ: Ο άγνωστος «βασιλιάς του τσιμέντου»

Γεννημένος το 1963 στην Ταρσόν της επαρχίας Τσάλκα της Γεωργίας, στην ίδια περιοχή με τους Σαββίδη και Μουζενίδη, σε μια πολυμελή οικογένεια ποντιακής καταγωγής, σπούδασε μηχανικός εξόρυξης στο Moscow Mining Institute και έχει διδακτορικό στα Οικονομικά. Ακολουθώντας αρχικά ακαδημαϊκή καριέρα, ο κ. Καλτσίδης έγινε μέλος της Mining Science Academy και της Διεθνούς Ακαδημίας Ενέργειας καθώς έχει συγγράψει 22 έργα και το 2004 αναγορεύθηκε καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών και Σχεδιασμού Εξόρυξης στο Moscow State Mining University.

Παράλληλα, εργάστηκε ως γενικός διευθυντής στο International Mining Trade House (Διεθνής Οίκος Εμπορίου Μεταλλευμάτων) και λίγα χρόνια αργότερα δημιούργησε τη Rosuglesbyt, τη μεγαλύτερη εμπορική εταιρεία άνθρακα της Ρωσίας.

Το 2000, σε συνεργασία με τον επιχειρηματία Σεργκέι Γκενεράλοφ, αγόρασε την εταιρεία άνθρακα Krasnoyarsk και λίγο μετά εισήλθε δυναμικά και στον χώρο του τσιμέντου αγοράζοντας τη Stern Cement, η οποία αργότερα μετονομάστηκε σε Όμιλο Eurocement. Το 2005 ο όμιλός του προχώρησε σε εξαγορά εργοστασίων, με αποτέλεσμα να γίνει ο μεγαλύτερος παραγωγός τσιμέντου στη χώρα, διαθέτοντας 16 εργοστάσια που παράγουν έως και 38 εκατ. τόνους τσιμέντου. Πρόσφατα ο Καλτσίδης αύξησε στο 10% το μερίδιό του στην εταιρεία τσιμέντου Holcim, η οποία ανήκει στον Ελβετό δισεκατομμυριούχο Τόμας Σμεντάινι, ενώ διατηρεί και μεγάλες επενδύσεις στον χώρο των λιπασμάτων κατέχοντας το 10,3% της πανίσχυρης Uralkali-Silvinit. Μάλιστα, το ποσοστό αυτό το αγόρασε από τον φίλο του και επίσης δισεκατομμυριούχο Ντμίτρι Ριμπολόβλεφ, τον νέο ιδιοκτήτη του Σκορπιού.

Ο «βασιλιάς του τσιμέντου», όπως τον αποκαλούν οι επιχειρηματικοί κύκλοι στη Ρωσία, έχει διπλή υπηκοότητα, ρωσική και ελληνική, η περιουσία του πλέον ξεπερνά τα 6,7 δισ. δολάρια και τον κατατάσσει στο νούμερο 175 της λίστας του Forbes και στην 22η θέση των πλουσιότερων Ρώσων, καθώς ουδέποτε εγκατέλειψε τη Ρωσία, παρά τη μεγάλη του αγάπη για την Ελλάδα. Κρατώντας ένα ακόμα χαμηλότερο προφίλ από τους δύο συντοπίτες του, Σαββίδη και Μουζενίδη, παρ’ ότι η οικονομική ισχύς του είναι υπερπολλαπλάσια, ο Φιλάρετος Καλτσίδης θεωρείται προνομιακός συνομιλητής του Πούτιν, καθώς θεωρείται ότι συγκαταλέγεται στους ολιγάρχες του και ήταν ένας εκ των 41 που ο Ρώσος Πρόεδρος ζήτησε στις αρχές του 2015 να «βάλουν πλάτη στη ρωσική οικονομία» που κλυδωνιζόταν μετά το ξέσπασμα της κρίσης στην Ουκρανία, την κάθετη πτώση της τιμής του πετρελαίου και την κατά 50% υποτίμηση στο ρούβλι.

Έχοντας στενές προσωπικές σχέσεις με τον ιδιοκτήτη του Σκορπιού Ντμίτρι Ριμπολόβλεφ και τον Ρόμαν Αμπράμοβιτς, αλλά και φιλική σχέση με τον πρώην πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά, ο επιχειρηματίας επιλέγει την Κορώνη Μεσσηνίας και επενδύει πάνω από 3 εκατ. δολάρια για να αγοράσει την εξοχική του κατοικία, που αποτελεί πλέον τόπο φιλοξενίας ισχυρών οικονομικών και πολιτικών προσώπων, όπου έγινε και ο μεγαλειώδης γάμος της κόρης του το 2013.

Ακριβώς λόγω εκτίμησης στο πρόσωπο του κ. Σαμαρά, ο επιχειρηματίας προστρέχει στην προσπάθειά του να παραμείνει η ΕΤΕ σε ελληνικά χέρια, ωστόσο αποφασίζει τελικά να μη συμμετάσχει στην αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της τράπεζας, απορρίπτοντας πολλές ακόμη προτάσεις Ελλήνων επιχειρηματιών. Ούτε ο «πλουσιότερος Έλληνας στον κόσμο» κατάφερε να ξεφύγει από την παραφιλολογία των ποδοσφαιρικών, καθώς το όνομά του ακούστηκε λίγους μήνες πριν για την απόκτηση του Παναθηναϊκού, κάτι που διαψεύστηκε σύντομα, καθώς ο Φ. Καλτσίδης ψηφίζει «ναι» στην Ελλάδα, αλλά «όχι» για μπίζνες…