Οι χάρτες της «Mavi Vatan» έκαψαν τον Ερντογάν

Σε όποιον απόστρατο αξιωματικό των Ενόπλων Δυνάμεων θέσεις την ερώτηση «ποιος θα μας βοηθήσει εάν ξαφνικά υπάρξει σύρραξη με την Τουρκία;», λαμβάνεις την ίδια ακριβώς απάντηση: «Κανείς δεν θα έρθει να πολεμήσει για σένα. Εμείς θα υπερασπιστούμε τα πάτρια εδάφη».

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Οπότε πολύ λογικά ένας απλός πολίτης να αναρωτηθεί για ποιον λόγο προχωρήσαμε στις αμυντικές συμφωνίες με την Γαλλία και τις ΗΠΑ και στο κρίσιμο σημείο να μείνουμε μόνοι για να αντιμετωπίσουμε τους Τούρκους; Το ερώτημα αυτό θέσαμε και σε κυβερνητικό παράγοντα και η απάντηση που λάβαμε είναι ότι «αυτές οι συμμαχίες λειτουργούν αποτρεπτικά για όσους εξυφαίνουν περίεργα σχέδια».

Άραγε θα επαληθευθεί αυτή η εκτίμηση, ή τελικά ουδείς από τη χώρας μας μπορεί να προβλέψει το τι πραγματικά έχει στο μυαλό του ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν; Η πρώην υπουργός Εξωτερικών, Ντόρα Μπακογιάννη, σε όλες τις τελευταίες τηλεοπτικές εμφανίσεις δείχνει μία μεγαλύτερη σιγουριά ότι τελικά δεν θα υπάρξει θερμό επεισόδιο, κάτι που φυσικά όλοι απευχόμαστε. Στην ίδια ρότα βρίσκεται και ο γνωστός διεθνολόγος Κωνσταντίνος Φίλης (Εκτελεστικός Διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων του Παντείου Πανεπιστημίου-Διευθυντής του Διεθνούς Κέντρου Ολυμπιακής Εκεχειρίας), ο οποίος υποστήριξε ότι θα υπάρξει μία περίοδος έντασης «αλλά δεν πιστεύω ότι θα μας οδηγήσει σε ένα θερμό επεισόδιο τύπου Ιμίων». Όμως όπως εκτιμούν οι διεθνολόγοι η Τουρκία θα επιμείνει. Και αυτό που προκαλεί ανησυχία μην υπάρξει κάποιο ατύχημα στον αέρα και ανοίξει ο ασκός του Αιόλου.

Ξέφυγε ο Τσαβούσογλου

Φυσικά ρόλο έχουν παίξει το ότι υπήρξε από όλους τους μεγάλους (ΗΠΑ- Γαλλία- Γερμανία) ξεκάθαρη καταδίκη σε όσα λένε οι Τούρκοι και ειδικά ο υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο οποίος παρουσίασε χάρτη με τα ελληνικά νησιά του Αιγαίου αμφισβητώντας την κυριαρχία τους επειδή δήθεν είναι στρατιωτικοποιημένα. Επί της ουσίας ο ΥΠΕΞ των Τούρκων έθεσε στο τραπέζι θέμα αλλαγής συνόρων, ξεφεύγοντας από τα εσκαμμένα, αναγκάζοντας τους συμμάχους μας να ενσκήψουν στο ζήτημα από διαφορετική οπτική γωνία. Κάτι που το κατάπιε λίγες ώρες αργότερα, όταν πρώτος ο Εμανουέλ Μακρόν του είπε δεν αλλάζουν οι συνθήκες, ακολουθήσαν οι Αμερικανοί (σε πολλαπλό επίπεδο Λευκός Οίκος, Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Κογκρέσο μέσω του Μενέντεζ) και τέλος ο Όλαφ Σολτς, κάτι που ήταν μαχαιριά στην καρδιά της Άγκυρας. Και τέλος η Κομισιόν.

Όλο αυτό το κρεσέντο των αντιδράσεων έχουν προκαλέσει τεράστιο εκνευρισμό στον Ερντογάν, όχι μόνο διότι βλέπει ότι ο ρόλος που είχε φανταστεί για τον εαυτό του δεν του βγαίνει, αλλά κι επειδή αυξάνεται η εσωτερική αμφισβήτηση προς το πρόσωπο του. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο κυβερνητικός συνασπισμός (Ερντογάν-Μπαχτσελί) υπολείπεται τουλάχιστον 15 ποσοστιαίες μονάδες από το συνασπισμό της αντιπολίτευσης. Και ο εκνευρισμός του μεγεθύνεται, καθώς έφτασε στο σημείο να τον τρολάρει ο Κεμάλ Κιλιτσνάρογλου λέγοντας του «αν έχεις ψυχή, κάνε ένα βήμα για τα νησιά τα οποία καταλήφθηκαν και για τα στρατιωτικοποιημένα νησιά. Θα σε στηρίξουμε!». Φυσικά τα στελέχη του κόμματος του αρχηγού της τουρκικής αξιωματικής αντιπολίτευσης σε όλα τα τηλεοπτικά πάνελ των τουρκικών τηλεοπτικών σταθμών λένε πως δεν μπορούν να αλλάξουν τα σύνορα. Κάτι που επεσήμαναν με απόλυτα ξεκάθαρο τρόπο ΗΠΑ-Γαλλία-Γερμανία-Κομισιόν.

Δύο ακόμη «όχι»

Όμως αυτό που ήταν ακόμη χειρότερο για την Τουρκία ήταν ένα διπλό «όχι» που ήρθε από τις ΗΠΑ. Το ένα ήταν από τον πρόεδρο της Επιτροπής Εξωτερικών και Άμυνας της Γερουσίας, Μπομπ Μενέντεζ, ο οποίος ξεκαθάρισε πως δεν υπάρχει περίπτωση προς ώρας οποιαδήποτε σκέψη για να δοθεί το πράσινο φως από το Κογκρέσο για πώληση νέων αεροσκαφών F-16. Ούτε καν η αναβάθμιση των παλαιών F-16, που έχει ζητήσει η Τουρκία. Το δεύτερο «όχι» από τις ΗΠΑ ήρθε από τον υπουργό Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνκεν, ο οποίος αρνήθηκε να συναινέσει στο αίτημα των Τούρκων για εισβολή στην Βόρεια Συρία σε βάθος τριάντα χιλιομέτρων για να προχωρήσουν σε εκκαθάριση των Κούρδων μαχητών που εδρεύουν εκεί και να μεταφέρουν σε αυτά τα εδάφη Σύρους πρόσφυγες που βρίσκονται σε καταυλισμούς στη Νότια Τουρκία.

Όπως γίνεται αντιληπτό όλα πάνε στραβά για τον Ερντογάν, ο οποίος εξακολουθεί να επιμένει στην άρνηση για την ένταξη των Φιλανδία-Σουηδία στο ΝΑΤΟ. Όμως προς ώρας ο μόνος που του έχει απομείνει να τον στηρίζει είναι ο γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γιενς Στόλτενμπεργκ, αλλά ο Νορβηγός δεν μπορεί να κάνει τίποτα από τη στιγμή που οι ηγέτιδες δυνάμεις της συμμαχίας έχουν λάβει ξεκάθαρη θέση κατά της Τουρκίας. Απλά επιθυμούν την κρατήσουν στο μαντρί όπως αυτοί θέλουν και όχι με ρόλο έξω από τα κλινοσκεπάσματα του που ονειρεύεται ο Τούρκος πρόεδρος.

Αποτελεσματική

Η στρατηγική που ακολουθεί η ελληνική κυβέρνηση στο να διεθνοποιεί την τουρκική προκλητικότητα προς ώρας έχει αποδειχθεί αποτελεσματική. Ειδικά η επίδειξη του περιβόητου χάρτη της «Γαλάζιας Πατρίδας», της λεγόμενης Mavi Vatan, εκ μέρους του Κυριάκου Μητσοτάκη και στον Τζο Μπάιντεν και στον Όλαφ Σολτς.

Διότι καλές και άγιες οι αναφορές, αλλά οι χάρτες έκαναν τους ξένους ηγέτες να καταλάβουν ότι εδώ τα πράγματα έχουν σοβαρέψει. Ειδικά ο Καγκελάριος της Γερμανίας άλλαξε άποψη μέσα σε λίγες ώρες. Από το «βρείτε τα» στο «τα σύνορα της Ελλάδας δεν αλλάζουν». Και αποδεικνύουν ότι η επίδειξη των χαρτών του μεγαλοϊδεατισμού του Ερντογάν ήταν καταλυτικές για να κερδίσει πολλούς πόντους η Ελλάδα στο διπλωματικό μπρα ντε φερ με την Τουρκία. Διότι μπορεί οι γείτονες να επικαλούνται τις διεθνείς συνθήκες, αλλά δυστυχώς γι’ αυτούς είχαν κάνει σημαία τους όλους τους χάρτες που επιδείκνυαν στο εσωτερικό μέτωπο.

Σε αυτό το κλίμα, την ερχόμενη Πέμπτη, στις 9 Ιουνίου, φτάνει στην Αθήνα προσκεκλημένη του Νίκου Δένδια η Γερμανίδα υπουργός Εξωτερικών, Αναλένα Μπέρμποκ, η οποία είναι υπέρμαχος των καθαρών θέσεων και στο παρελθόν έχει ασκήσει κριτική στην Τουρκία, ιδίως για θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εξοπλισμών.

Η επίσκεψη Μητσοτάκη

Ακόμη και η επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη την Πέμπτη σε Κω, Ψέριμο και Αστυπάλαια προκάλεσαν ταραχή στην Άγκυρα με τις φιλοκυβερνητικές εφημερίδες να κατηγορούν τον Έλληνα πρωθυπουργό, ότι είναι προβοκάτορας επειδή επισκέπτεται τα ελληνικά νησιά που γεωγραφικά βρίσκονται πιο κοντά με τα τουρκικά σύνορα. Μιλάμε για την απόλυτη παράνοια.

Θεωρητικά η επίσκεψη Μητσοτάκη ήταν εστιασμένη στην πορεία του ελληνικού τουρισμού, αλλά αποτέλεσε και μία ευκαιρία για τον Έλληνα πρωθυπουργό για να στείλει ένα ηχηρό μήνυμα προς την Άγκυρα ότι δεν κάνει πλάκα, όταν είπε από το Νταβός ότι η Ελλάδα θα υπερασπιστεί και την κυριαρχία της και τα κυριαρχικά της δικαιώματα. Η απόφαση της Τουρκίας, όμως, να πάρει διαζύγιο από τη λογική και να επιστρέψει στις πάγιες αναθεωρητικές διατυπώσεις της προσέθεσαν επιπλέον μηνύματα στην επίσκεψη του πρωθυπουργού.

Η ιδιαιτερότητα των συγκεκριμένων νησιών είναι ότι περιλαμβάνονται οργανικά στους αναθεωρητικούς σχεδιασμούς της Άγκυρας. Η Κως, για παράδειγμα, αναφερόταν στον χάρτη με τα 14 νησιά που παρουσίασε προχθές ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου στο Anadolu, απειλώντας ότι, είτε θα αποστρατιωτικοποιηθούν, είτε θα τεθεί από μέρους Τουρκίας σε διεθνή fora ζήτημα κυριαρχίας. Ευρύτερα, η Άγκυρα θεωρεί ότι η Αθήνα δεν πρέπει να διατηρεί στρατιωτικές δυνάμεις σε 23 νησιά, στα οποία περιλαμβάνεται και η Ψέριμος.

Η παρέμβαση Καραμανλή

Στους κινδύνους από την τουρκική επιθετικότητα αναφέρθηκε εκτενώς, την Τετάρτη, σε μία από τις σπάνιες παρεμβάσεις του και ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής. Περιγράφοντας την στρατηγική της Τουρκίας, μίλησε για μια αναθεωρητική δύναμη που «επιδιώκει να ανατρέψει συνολικά το status quo με απώτερο στόχο την ηγεμονία στην ευρύτερη περιοχή». Προειδοποίησε ότι «με εκπτώσεις σε θέματα εθνικής κυριαρχίας δεν εξαγοράζεται η ειρήνη», καθώς «οι εκπτώσεις τέτοιου είδους απλώς μεγαλώνουν την βουλιμία και εντείνουν τις ηγεμονικές επιδιώξεις και τον επεκτατισμό των γειτόνων».

Ο κ. Καραμανλής τόνισε ότι «η Ελλάδα θα πρέπει να συνεχίσει και να εντείνει τις προσπάθειες της για διεύρυνση των διπλωματικών της ερεισμάτων, για ενίσχυση των αμυντικών συνεργασιών της, για διαρκή προβολή των επιχειρημάτων της ιδίως προς συμμάχους και εταίρους, όπως ήδη και σωστά πράττει, αναδεικνύοντας την ορθότητα των θέσεών της αλλά και το επιβλαβές της επαμφοτερίζουσας στάσης τους». Επίσης σημείωσε την ανάγκη «για ισχυροποίηση της αμυντικής και αποτρεπτικής ικανότητας της χώρας και στήριξη, ηθική και υλική, των στελεχών των ενόπλων δυνάμεων».

Τα σενάρια πιθανής αντίδραση της Τουρκίας

Όπως είπαμε ο Ερντογάν βρίσκεται στην γωνία. Εάν επιχειρήσει ένα θερμό επεισόδιο με βάση τα σημερινά δεδομένα θα βρει όλο τον κόσμο απέναντι του. Μόνο η Ρωσία θα τον στηρίξει, η οποία έτσι κι αλλιώς έχει τα δικά της προβλήματα. Οπότε οι διεθνολόγοι εκτιμούν ότι τα ακόλουθα τρία σενάρια είναι πιθανό να είναι μία από τις επόμενες κινήσεις του Ερντογάν.

ΚΑΛΟ ΣΕΝΑΡΙΟ: Να ενταθεί η αμφισβήτηση την κυριαρχίας των ελληνικών νησιών από την Άγκυρα μέσω της αποστρατιωτικοποίησης, να συνεχιστούν οι παραβιάσεις του εναέριου χώρου, η έκδοση παράνομων Naftex και μία ελεγχόμενη αύξηση των μεταναστευτικών ροών. Για να παρουσιαστεί στο εσωτερικό της Τουρκίας ότι έβαλε τους Έλληνες στη θέση του.

ΠΙΘΑΝΟΤΕΡΟ ΣΕΝΑΡΙΟ: Μετά τα όσα άκουσε από Ουάσιγκτον-Παρίσι-Βερολίνο και για να μην κλείσουν οι κάνουλες της χρηματοδότησης για το μεταναστευτικό από τις Βρυξέλλες, η Τουρκία να αποστείλει σκάφος για σεισμικές έρευνες, την αποστολή γεωτρητικού σκάφους στην κυπριακή ΑΟΖ ακόμα και να προσπαθήσει να μπλοκάρει αεροπορικές ασκήσεις.

ΑΚΡΑΙΟ ΣΕΝΑΡΙΟ: Να δούμε τον Ερντογάν να βγάζει από το συρτάρι το τουρκολιβυκό συμφώνου, το οποίο αν κι έχει κατατεθεί στον ΟΗΕ κι έχει πρωτοκολληθεί δεν έχει νομική ισχύ, καθώς δεν υπάρχει ψήφιση εκ μέρους της Λιβύης. Και τέλος να υπάρξει κάποιο ατύχημα στον αέρα, καθώς πλέον οι αερομαχίες γίνονται με οπλισμένα αεροσκάφη.

Ο Τσίπρας ψάχνει λόγους για να κατηγορήσει τον Μητσοτάκη

Κι ενώ αυτά συμβαίνουν το διπλωματικό πεδίο η αξιωματική αντιπολίτευσης στην Ελλάδα εκφράζει μόνο την ανησυχία της και αγωνία για το πώς θα βρει κάποιο ψεγάδι για να κατηγορήσει τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Ακόμη και μετά τις ηχηρές παρεμβάσεις από Γαλλία, ΗΠΑ και Γερμανία στην Κουμουνδούρου δεν είναι ευχαριστημένοι.

Μάλιστα στην Κουμουνδούρου υπήρξε μακρά σύσκεψη το βράδυ της Τρίτης, όπου πέραν του κ. Τσίπρα μετείχαν οι αρμόδιοι τομεάρχες Γιώργος Κατρούγκαλος (Εξ.Πολιτική), Θοδωρής Δρίτσας-Γιώργος Τσίπρας (Άμυνα), ο διπλωματικός σύμβουλος του Βαγγέλης Καλπαδάκης ενώ συμμετείχαν και ο πρώην Αρχηγός ΓΕΣ Γιώργος Καμπάς και ο πρώην υπουργός Άμυνας Βαγγέλης Αποστολάκης.

Στην σύσκεψη ενδιαφέρθηκαν περισσότερο για την συμφωνία Σολτς-Μητσοτάκη για ανταλλαγή γερμανικών αρμάτων μάχης, προκειμένου να ενισχυθεί η Ουκρανία και λιγότερο ότι για πρώτη φορά τα τελευταία 20 περίπου χρόνια η Γερμανία καταδίκασε με τόσο ξεκάθαρο τρόπο την Τουρκία. Η τελευταία φορά που η Γερμανία ήταν τόσο ανοιχτά υπέρ μας ήταν επί Καγκελαρίας Γκέρχαρντ Σρέντερ (1998-2005).

Εδώ θα πρέπει να τονιστεί η διαφορά με το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, ο πρόεδρος του οποίου Νίκος Ανδρουλάκης και ως ευρωβουλευτής για μία ακόμη φορά ζήτησε την καταδίκη της τουρκικής προκλητικότητας, όπως επίσης και να σταματήσει οριστικά η πώληση όπλων από μέλη της Ε.Ε. προς την Τουρκία. Κάτι που έθεσε και στο τετ-α-τετ που είχε ο κ. Ανδρουλάκης με τον Ισπανό πρωθυπουργό Σάντσεθ. Τουναντίον ο Τσίπρας ως συνήθως έχει καταπιεί τη μιλιά του, αναζητώντας λόγους για νέες καταγγελίες κατά του Μητσοτάκη. Μάλιστα ο Νίκος Ανδρουλάκης από τις Βρυξέλλες εξέφρασε την ανησυχία για την τακτική της Άγκυρας. Είπε πως «είναι αναγκαίο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η ΕΕ να σταθούν με απόλυτο τρόπο απέναντι στην αυταρχικότητα του Ερντογάν, λαμβάνοντας ουσιαστικά μέτρα κατά της καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο εσωτερικό και τις αναθεωρητικές κινήσεις του στην Ανατολική Μεσόγειο».