Οι ευρωεκλογές που  δεν μοιάζουν με τις προηγούμενες

Στην Ελλάδα διεξάγονται ευρωεκλογές από το 1981. Τα κριτήρια, ωστόσο, με τα οποία ψηφίζουν ακόμα και τώρα οι Έλληνες εκλογείς είναι πρωτίστως εθνικά και δευτερευόντως ευρωπαϊκά.

Του Γιάννη Συμεωνίδη

Αν μέχρι πρότινος υπήρχε η δικαιολογία των περιορισμένων αρμοδιοτήτων τού Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (Ε.Κ.), αυτό δεν ισχύει από την έγκριση της Συνθήκης της Λισαβόνας, το 2009, και μετά. Από τότε το μόνο ευρωπαϊκό όργανο που εκλέγεται απευθείας από τους λαούς διαθέτει το δικαίωμα της συναπόφασης σε μια πολύ ευρεία γκάμα ζητημάτων, από την ενιαία αγορά έως τις πολιτικές ελευθερίες, κι έχει ισότιμο λόγο με τα εθνικά κοινοβούλια για όλα σχεδόν τα νομοθετήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Γι’ αυτό και είναι άδικο να αποκαλούνται «τουρίστες» οι 751 ευρωβουλευτές (οι 21 θα είναι Έλληνες –χάσαμε έναν ευρωβουλευτή– και οι 6 Ελληνοκύπριοι), οι οποίοι θα συναπαρτίζουν την Ευρωβουλή για τα προσεχή πέντε χρόνια και οι οποίοι θα εκπροσωπούν περισσότερους από 500.000.000 πολίτες από τα 28 κράτη-μέλη.

Αυτές οι ευρωεκλογές, η διεξαγωγή των οποίων ξεκίνησε την Πέμπτη κι ολοκληρώνεται αύριο Κυριακή, είναι οι όγδοες κατά σειρά από το 1979, όταν και καθιερώθηκε η άμεση εκλογή για την ανάδειξη των μελών τού ΕΚ. Με την ένταξη της Κροατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τον Ιούλιο του 2013, οι ευρωβουλευτές έφτασαν τον αριθμό ρεκόρ των 766. Το νούμερο αυτό ωστόσο θα μειωθεί στους 751, το οποίο προβλέπεται να παραμείνει το ίδιο για το εγγύς τουλάχιστον μέλλον. Σύμφωνα με τις Συνθήκες τής Ε.Ε., οι έδρες κατανέμονται μεταξύ των κρατών-μελών με βάση την αρχή τής φθίνουσας αναλογικότητας, το οποίο σημαίνει ότι οι χώρες με μεγαλύτερο πληθυσμό διαθέτουν περισσότερες έδρες από τις μικρότερες, αλλά και οι μικρότερες διαθέτουν μεγαλύτερο αριθμό εδρών σε σχέση με αυτόν που θα διέθεταν εάν εφαρμοζόταν η αυστηρή αναλογικότητα. Ο αριθμός των ευρωβουλευτών ανά χώρα κυμαίνεται από 6 για τη Μάλτα, το Λουξεμβούργο, την Κύπρο και την Εσθονία έως 96 για τη Γερμανία.

Η εκλογή προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Αυτήν τη φορά, επίσης, οι αρχηγοί κυβερνήσεων και κρατών δεν μπορούν να «σνομπάρουν» το Ευρωκοινοβούλιο όσον αφορά την εκλογή νέου προέδρου τής Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Κι αυτό γιατί ο διάδοχος του Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο θα πρέπει να εγκριθεί, ουσιαστικώς να ψηφιστεί, από την Ολομέλεια του Στρασβούργου. Συγκεκριμένα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα αποφασίσει για το πρόσωπο που θα αναλάβει την προεδρία τής Επιτροπής βάσει των αποτελεσμάτων των ευρωεκλογών. Στη συνέχεια, το Ε.Κ. θα πρέπει να επικυρώσει την πρόταση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου με απόλυτη πλειοψηφία (τουλάχιστον 376 έδρες).

Οι πέντε μεγαλύτερες πολιτικές ομάδες τού Ευρωκοινοβουλίου έχουν ορίσει τους υποψηφίους τους, ένας εκ των οποίων είναι ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξης Τσίπρας, ο οποίος υποστηρίζεται από την Ευρωπαϊκή Αριστερά. Υποψήφιος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, στο οποίο ανήκει η Ν.Δ., είναι ο Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ, πρώην πρωθυπουργός τού Λουξεμβούργου και πρώην πρόεδρος του Eurogroup, ενώ υποψήφιος των Σοσιαλιστών είναι ο Μάρτιν Σουλτς, ο σημερινός πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Οι Φιλελεύθεροι και Δημοκράτες έχουν επιλέξει τον Γκι Φερχόφσταντ, πρώην πρωθυπουργό τού Βελγίου και νυν πρόεδρο της Ομάδας των Φιλελευθέρων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Οι Πράσινοι πρωτοτυπούν έχοντας επιλέξει δύο υποψήφιους, τον Γάλλο Ζοζέ Μποβέ και τη Γερμανίδα Φραντσίσκα Κέλερ.

Οι αρμοδιότητες

Το Ε.Κ. διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για την εσωτερική αγορά, τα δικαιώματα των εργαζόμενων, την ασφάλεια των τροφίμων, το περιβάλλον, τις μεταφορές, τη γεωργία, την προστασία των καταναλωτών και των πολιτικών ελευθεριών. Οι ευρωβουλευτές συνδιαμορφώνουν και τη δημοσιονομική πολιτική τής Ε.Ε.: εγκρίνουν το σχέδιο του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της (εν προκειμένω για την περίοδο 2014-2020) και αποφασίζουν κάθε χρόνο, από κοινού με τις εθνικές κυβερνήσεις, το πώς θα πρέπει να δαπανηθούν τα χρήματα των φορολογούμενων. Στη συνέχεια, ελέγχουν εάν τα χρήματα αυτά χρησιμοποιήθηκαν για τον σκοπό που προορίζονταν.

Οι προτεραιότητες των νέων ευρωβουλευτών

Στις άμεσες προτεραιότητες των νέων ευρωβουλευτών συμπεριλαμβάνονται η περαιτέρω σταθεροποίηση των χρηματοπιστωτικών συστημάτων, ιδιαιτέρως στη ζώνη τού ευρώ, η ανάγκη ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης στην παγκόσμια οικονομία, καθώς και η λήψη μέτρων για την καταπολέμηση της ανεργίας και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Παραλλήλως, η προστασία των καταναλωτών και τα περιβαλλοντικά θέματα είναι πιθανό να απαιτήσουν την προσοχή τού Ε.Κ., όπως και η συμφωνία εμπορίου κι επενδύσεων με τις ΗΠΑ, η αποκαλούμενη «Transatlantic Trade and Investment Partnership» (TTIP), την οποία θα κληθεί να εγκρίνει ή να απορρίψει το ΕΚ και η οποία έχει ήδη προκαλέσει πλήθος αντιδράσεων από πολιτικές ομάδες, φορείς και πολίτες.

Τι πρέπει να ξέρετε την ώρα της κάλπης

Σε πιο πρακτικό επίπεδο, οι Έλληνες εκλογείς θα πρέπει να γνωρίζουν ότι αύριο Κυριακή μπορούν να επιλέξουν έως τέσσερις, το πολύ, υποψήφιους ενός συνδυασμού, σημειώνοντας στο ψηφοδέλτιο δίπλα στο όνομα του καθενός σταυρό προτίμησης. Σε περίπτωση που τεθούν περισσότεροι από τέσσερις σταυροί το ψηφοδέλτιο δεν ακυρώνεται αλλά προσμετρείται υπέρ τού συνδυασμού, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη κανένας σταυρός προτίμησης. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ετεροδημότες θα ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα σε κοινά τμήματα του δήμου διαμονής τους μαζί με τους υπόλοιπους εκλογείς και όχι σε ειδικά τμήματα ετεροδημοτών.

Την προσεχή Τρίτη 27 Μαΐου, εξάλλου, η σημερινή Διάσκεψη των Προέδρων, ο πρόεδρος δηλαδή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και οι αρχηγοί των πολιτικών ομάδων, θα συνεδριάσει προκειμένου να γίνει μια πρώτη εκτίμηση των εκλογικών αποτελεσμάτων. Ο πρόεδρος του Ε.Κ., κ. Σουλτς, θα ενημερώσει τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Χέρμαν Βαν Ρομπέι, για τα αποτελέσματα της Διάσκεψης των Προέδρων. Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων αναμένεται να συναντηθούν αργότερα την ίδια ημέρα.