Όλα τα βλέμματα στραμμένα στην Μαδρίτη

Μετά την κρυάδα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου η στάση των Ευρωπαίων εταίρων μας για πρώτη φορά μετά από χρόνια ήταν τόσο ξεκάθαρη, η αντιπαράθεση Ελλάδας-Τουρκίας μεταφέρεται στην Μαδρίτη, στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στις 29-30 Ιουνίου.

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Εκεί ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σύμφωνα με τα όσα διαμηνύονται από την Άγκυρα θα παίξει τα ρέστα του για να γυρίσει τούμπα το παιχνίδι. Στην Μαδρίτη ο Τούρκος πρόεδρος ελπίζει ότι θα πείσει τους αμερικανούς να τον εντάξουν εκ νέου στο εξοπλιστικό πρόγραμμα είτε της αναβάθμισης των F-16, είτε της αγοράς νέων F-16, από τη στιγμή που δεν υπάρχει σκέψη από τις ΗΠΑ για συμμετοχή της Τουρκίας στα F-35. Και δεν μιλάμε για συμμετοχή στην κατασκευή, όπως είχε συμφωνηθεί στο παρελθόν με τον Ντόναλντ Τραμπ, αλλά ούτε στην αγορά αυτού του εξελιγμένου μαχητικού αεροσκάφους.

Οπότε και ο Ερντογάν ψάχνεται και γι’ αυτό συνεχίζει το παζάρι-κυρίως με τους αμερικανούς-,χρησιμοποιώντας ως μοχλό πίεσης το βέτο για την εισδοχή στους κόλπους του ΝΑΤΟ της Σουηδίας και της Φιλανδίας, αλλά και την απειλητική ρητορική κατά της Ελλάδας. Και φυσικά ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ελπίζει να του παράσχει το απαραίτητο σκριν ο Γενς Στόλτενμεπργκ, ο οποίος αποδεδειγμένα προωθεί τα τουρκικά συμφέροντα. Τα τελευταία 24ωρα υπήρξαν διαρροές από την Άγκυρα ότι η Τουρκία θα κάνει στροφή και θα κινηθεί για την αγορά Eurofighter Typhoon. Έτσι οι Τούρκοι ξαφνικά ενδιαφέρθηκαν για την αγορά 30 βρετανικών Eurofighter Typhoon Tranche 1, που έχουν συμπληρώσει σχεδόν τις μισές ώρες προβλεπόμενης χρήσης τους. Στην περίπτωση όμως, που μια τέτοια αγορά προχωρούσε, με βασικό στόχο την ενσωμάτωση στο τουρκικό οπλοστάσιο του πυραύλου Meteor, η Τουρκία θα έπρεπε να αναβαθμίσει τη συγκεκριμένη έκδοση ώστε να διαθέτει στο μέλλον έναν αριθμό αεροσκαφών, που θα μπορούν να τεθούν απέναντι από τα ελληνικά Rafale.

Ράπισμα από την Ευρώπη

Το κακό για τον Ερντογάν είναι ότι μεταβαίνει στην Μαδρίτη έχοντας εισπράξει ένα ηχηρό ράπισμα από την Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε., όπου οι εταίροι μας στο κείμενο συμπερασμάτων απέστειλαν ένα σαφέστατο μήνυμα στην Άγκυρα, τονίζοντας στο κείμενο συμπερασμάτων ότι «η Τουρκία πρέπει να σεβαστεί την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα όλων των κρατών-μελών της ΕΕ». Ενώ σε συνέντευξη της στην «Καθημερινή» η Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν υποστήριξε ότι «η Τουρκία επέστρεψε στο 1999, όταν υπέβαλλε την αίτηση για την εισδοχή της στην Ε.Ε.» Κάτι που σίγουρα δεν αρέσει στον Ερντογάν.

Οπότε αναμένεται με εξαιρετικό ενδιαφέρον τι θα συμβεί στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, όπου προς ώρας οι Αμερικανοί απέκλεισαν το ενδεχόμενο έστω και ολιγόλεπτης συνάντησης του Τζο Μπάιντεν με τον Τούρκο πρόεδρο. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι οι ΗΠΑ δεν θα ικανοποιήσουν κάποια από τα αιτήματα των Τούρκων σε ό,τι αφορά το ξεπάγωμα κάποιων κεφαλαίων από το εμπάργκο που τους έχει επιβάλει το Κογκρέσο.

Το ερώτημα που τίθεται είναι με ποια χαρτιά θα παίξει τα ρέστα του στην Μαδρίτη ο Ερντογάν; Τις προηγούμενες ημέρες το φιλοκυβερνητικό πρακτορείο ειδήσεων «Ανατολού» υποστήριξε σε δημοσίευμα του, ότι ο Τούρκος πρόεδρος θα δείξει χάρτη με τα στρατιωτικοποιημένα νησιά της Ελλάδας, υποστηρίζοντας πως αυτό καταπατά κατάφωρα τις συνθήκες, τις οποίες ο ίδιος ζητά να αλλάξουν.
Εάν συμβεί αυτό ο Τούρκος πρόεδρος θα λάβει την απάντηση από τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Όπως τονίζουν πηγές του Μαξίμου ήδη είναι έτοιμη απάντηση, τόσο με νομικά επιχειρήματα έναντι των αιτιάσεων της Τουρκίας για τα συνθήκες, όσο και για την παραβατικότητα στον αέρα.Ήδη ο Κυριάκος Μητσοτάκης στο τετ-α-τετ με τον Μάριο Ντράγκι που είχε στην Ρώμη την Τετάρτη ενημέρωσε για την παραβατικότητα των Τούρκων, ενώ μετά τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ ακολουθεί η ομιλία του Έλληνα πρωθυπουργού στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο την Τρίτη 5 Ιουλίου.

Η αναδίπλωση και οι δυσκολίες

Τις προηγούμενες ημέρες καταβλήθηκαν προσπάθειες να αποφορτιστεί η ένταση ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Τουρκία, με τις ΗΠΑ να ρίχνουν το βάρος τους προς αυτή την κατεύθυνση. Στη συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στο Βερολίνο, ανάμεσα στους διπλωματικούς συμβούλους των ΗΠΑ (Τζέικ Σάλιβαν), Γερμανίας (Γενς Πλέτνερ), Βρετανίας (Στίβεν Λόβγκροουβ) και Γαλλίας (Φιλίπ Ερερά) με τον στενό σύμβουλο του Ερντογάν, τον Ιμπραήμ Καλίν, μεταφέρθηκε σαφές μήνυμα, ότι η ένταση στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο πρέπει να αποκλιμακωθεί άμεσα. Μετά από αυτή τη συνάντηση, η Τουρκία αναδιπλώθηκε. Από εκεί που είχε κοπεί με ευθύνη της Τουρκίας κάθε δίαυλος επικοινωνίας με τη χώρα μας, ξαφνικά οι υπουργοί Άμυνας, Νίκος Παναγιωτόπουλος και Χουλουσί Ακάρ, είχαν μια σύντομη συνάντηση κα οι υπουργοί Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας και Μεβλούτ Τσαβούσογλου, αντάλλαξαν κοινωνικού τύπου φιλοφρονήσεις. Βέβαια ο Ερντογάν εξακολούθησε την προκλητική ρητορική, επιτιθέμενος προσωπικά στον Κυριάκο Μητσοτάκη, αμφισβητώντας την εντιμότητα του.

Η πρόσφατη δήλωση του Όλαφ Σολτς, ο οποίος καταδίκασε τις παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου, χαρακτηρίζοντας «αντιπαραγωγικό» και «ενάντια στο πνεύμα του ΝΑΤΟ» την παύση των συνομιλιών ανάμεσα σε συμμάχους, προκάλεσε την οργισμένη αντίδραση του τουρκικού ΥΠΕΞ. Το ίδιο και η δήλωση του State Department ότι η κυριαρχία της χώρας μας στα ελληνικά νησιά δεν αμφισβητείται. Οι αντιδράσεις της τουρκικής πλευράς έδειξαν ότι δεν περίμενε τέτοιες αντιδράσεις και έτσι ο Ερντογάν δεν μπορεί να είναι σίγουρος αν θα του βγει ένα τόσο ριψοκίνδυνο παιχνίδι. Επιπλέον, βλέπει ότι η αναθεωρητική τακτική του Πούτιν δεν γίνεται ανεκτή από τη Δύση και αν υπερβεί τα όρια κινδυνεύει να οδηγήσει τη χώρα του στην απομόνωση.

Το να εγείρει θέμα Ελλάδας στο ΝΑΤΟ, εκτός από ουσιαστικά, είναι και διαδικαστικά δύσκολο για τον Ερντογάν. Η ατζέντα της Συνόδου είναι συγκεκριμένη: Ουκρανία, Ρωσία, νέο στρατηγικό δόγμα, και θα συζητηθεί το αίτημα για ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας. Ο κάθε ηγέτης, έχει περιθώριο ως πέντε (5) λεπτά για να τοποθετηθεί επί της ατζέντας, αν και δεν απαγορεύεται να μιλήσει και για άλλα θέματα. Αλλά ο Ερντογάν θα έχει γίνει ήδη δυσάρεστος προβάλλοντας βέτο για τις δύο παραπάνω χώρες -κάτι που θεωρείται δεδομένο, καθώς πολλοί τον θεωρούν «δούρειο ίππο» της Ρωσίας στο ΝΑΤΟ. Η διαδικασία, όπως περιγράφουν πηγές που γνωρίζουν πως λειτουργεί το ΝΑΤΟ, θα έχει τραβήξει χρονικά καθώς οι άλλοι θα επιχειρήσουν να μεταπείσουν τον Τούρκο πρόεδρο, οπότε το να επεκταθεί και στο θέμα της Ελλάδας δεν θα είναι η πιο έξυπνη κίνηση από την πλευρά του. Γιατί εκτός από τον Έλληνα πρωθυπουργό, θα αναγκάσει τουλάχιστον τους Μακρόν και Μπάιντεν να αντιδράσουν και να βρεθούν απέναντί του.

Πάντως κάποιες πηγές ισχυρίζονται πως δεν αποκλείεται εκ μέρους των αμερικανών να υπάρξει νέα σκληρή γραμμή προς τον Ερντογάν. Και αυτό εάν τελικά ο Τούρκος πρόεδρος δεν κάνει πίσω στο βέτο για Φιλανδία και Σουηδία να αναλάβουν οι ΗΠΑ να προσφέρουν ασπίδα προστασίας στις δύο χώρες. Δηλαδή επί της ουσίας το ΝΑΤΟ να κινηθεί συγκεκαλυμμένα πίσω από την αποστολή αμερικανικών οπλιτών στις δύο χώρες.

Πάντως στο Μαξίμου είναι έτοιμοι για παν ενδεχόμενο. Μάλιστα εκτιμούν ότι η προκλητική ρητορική από την πλευρά της Τουρκίας δεν πρόκειται να σταματήσει. Ο Τούρκος πρόεδρος έχει να αντιμετωπίσει και το εσωτερικό του μέτωπο. Θα χρειαστεί να συσπειρώσει τους ψηφοφόρους του και γι’ αυτό κινείται σε μια επικίνδυνη γραμμή, συμπαρασύροντας και την αντιπολίτευση.

ΧΡΥΣΟΓΟΝΟΣ: «Έωλοι και αβάσιμοι οι τουρκικοί ισχυρισμοί για τη συνθήκη της Λωζάννης»

Ως έωλα και αβάσιμα χαρακτήρισε ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Κώστας Χρυσόγονος τα όσα αναφέρουν οι Τούρκοι για την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου. Ο πρώην ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και νυν μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ σε ραδιοφωνική του παρέμβαση εξήγησε ότι «η συνθήκη της Λωζάνης, δεν απαγορεύει την παρουσία κανενός οπλικού συστήματος και συνεπώς ουδόλως προβλέπει αποστρατιωτικοποίηση όπως ισχυρίζονται οι Τούρκοι. Άρα οι τουρκικοί ισχυρισμοί είναι εντελώς έωλοι».

Αναλυτικότερα ο καθηγητής σημειώνει ότι η Συνθήκη της Λωζάννης, προβλέπει στο άρθρο 13 ότι τέσσερα ελληνικά νησιά, Σάμος, Ικαρία, Λέσβος και Χίος δεν πρέπει να έχουν ναυτικές βάσεις ούτε στρατιωτικές οχυρώσεις. «Όταν λέει ναυτικές βάσεις, εννοεί ναύσταθμο. Ναύσταθμοι υπάρχουν δύο στην Ελλάδα. Στην Σαλαμίνα και στην Σούδα. Και όταν λένε στρατιωτικές οχυρώσεις, εννοούν τύπου «γραμμή Μαζινό» που ήταν της μόδας την δεκαετία του 1920, αυτά τα τερατώδη οχυρά που έχτιζαν οι Γάλλοι. Ούτε τέτοιο πράγμα υπάρχει γιατί και ο τρόπος διεξαγωγής του πολέμου έχει αλλάξει» περιέγραψε ο κ. Χρυσόγονος. Ρητά το άρθρο 13 της Συνθήκης της Λωζάννης, επιτρέπει την παρουσία κανονικής στρατιωτικής δύναμης, χωρίς να διευκρινίζει ούτε καν περί οπλισμού, προσέθεσε ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου. «Δηλαδή δεν απαγορεύει την παρουσία κανενός οπλικού συστήματος και συνεπώς ουδόλως προβλέπει αποστρατιωτικοποίηση όπως ισχυρίζονται οι Τούρκοι. Άρα οι τουρκικοί ισχυρισμοί είναι εντελώς έωλοι».

Σύμφωνα με τον καθηγητή, στο ίδιο άρθρο της Συνθήκης της Λωζάννης, προβλέπεται ρητά ότι «απαγορεύονται οι υπερπτήσεις ελληνικών μεν αεροσκαφών πάνω από το έδαφος της Μ. Ασίας, τουρκικών δε αεροσκαφών πάνω από το έδαφος των νησιών. Επίσης, το άρθρο 14 της ίδιας Συνθήκης προβλέπει για την Ίμβρο, ότι οφείλει να αυτοδιοικείται με εκλογές από τον τοπικό μη μουσουλμανικό πληθυσμό- διότι το 1923 που υπεγράφη η Συνθήκη, η Ίμβρος ήταν ένα αποκλειστικά ελληνικό νησί, δεν υπήρχε τουρκικός πληθυσμός επάνω- και η αστυνομική δύναμη που θα υπάρχει στο νησί να σχηματίζεται από τους ντόπιους. Η Τουρκία το έχει καταπατήσει πλήρως, έχει εποικίσει την Ίμβρο με εποίκους που ήρθαν από τα βάθη της Ανατολίας, έχει στρατιωτική παρουσία, δεν υπάρχει αυτοδιοίκηση του μη μουσουλμανικού πληθυσμού, γιατί πλέον ο μη μουσουλμανικός πληθυσμός αποτελεί μειοψηφία, συνεπώς καταπατήθηκε εντελώς το άρθρο 14 για την Ίμβρο».

Για τα Δωδεκάνησα

Στο άρθρο 15, προβλέπει για τα Δωδεκάνησα ότι αυτά παραχωρούνται άνευ όρων από την Τουρκία στην Ιταλία. «Δεν υπάρχει όρος περί αποστρατιωτικοποιήσεως των Δωδεκανήσων στην Συνθήκη της Λωζάννης. Το 1947 με την Συνθήκη των Παρισίων, η Ιταλία παραχώρησε τα νησιά στην Ελλάδα και πράγματι σε αυτή την Συνθήκη υπάρχει ο όρος περί αποστρατιωτικοποιήσεως, όμως ο όρος αυτός αφορά στην Ελλάδα και την Ιταλία, δεν αφορά στην Τουρκία. Σύμφωνα με το άρθρο 36 της Σύμβασης της Βιέννης του 1969 για το Δίκαιο των Συνθηκών, η οποία δεν θέτει νέους κανόνες, καταγράφεται ο κανόνας ότι κάτι που έχει γίνει μεταξύ τρίτων, δεν ωφελεί ούτε βλάπτει άλλους που δεν συμμετείχαν σε μια συγκεκριμένη Συνθήκη. Η Τουρκία δεν είναι συμβαλλόμενο μέρος στην Συνθήκη των Παρισίων, άρα δεν μπορεί να έχει δικαιώματα παρά μόνο αν αυτή έθιγε τα δικαιώματά της από άλλες Συνθήκες στις οποίες συμμετείχε, δηλαδή από την Συνθήκη της Λωζάννης, στην οποία όμως οι Τούρκοι δεν είχαν επιφυλαχθεί», σημείωσε ακόμη ο κ. Χρυσόγονος.

«Όχι» στον Τατάρ από εκπρόσωπο του βρετανικού στέμματος

Και νέα άσχημα μαντάτα για τον Τούρκο πρόεδρο, αυτή τη φορά από την Κύπρο. Το νησί της Αφροδίτης επισκέφθηκε ο Κόμης του Έσεξ, πρίγκιπας Εδουάρδος με τη σύζυγο του. Ο Κόμης -εκπροσωπώντας την βασίλισσα- συναντήθηκε με τον Νίκο Αναστασιάδη, όμως αρνήθηκε την πρόσκληση από του Τουρκοκύπριο ηγέτη Ερσίν Τατάρ.

Μάλιστα σε ανακοίνωση του ψευδοκράτος προαναγγέλλει αντιδράσεις, καθώς επισημαίνεται ότι «δεν αναγνωρίζεται ως ίση η άλλη κοινότητα του νησιού». Φυσικά με αυτή του την κίνηση ο εκπρόσωπος του βρετανικού στέμματος απέδειξε εν τοις πράγμασι ότι είναι απέναντι στο τουρκικό σχέδιο για δύο κράτη. Ο Κόμης και η Κόμισσα επίσης συναντήθηκαν και με Βρετανούς στρατιώτες που μετέχουν στην ειρηνευτική δύναμη του ΟΗΕ, την UNFICYP, καθώς και με μέλη των βρετανικών δυνάμεων που υπηρετούν στις Βρετανικές Βάσεις της Κύπρου.