Ούνα φάτσα, ούνα ράτσα… μακαρονάδων

Οι Ιταλοί έχουν το όνομα και τη χάρη στην κατανάλωση ζυμαρικών, αλλά κι εμείς δεν πάμε πίσω. Μπορεί να ακούγεται παράξενο, αλλά είναι πέρα για πέρα αληθινό, όπως σημειώνουν και τα στοιχεία όχι μόνο των ερευνών, αλλά και των πωλήσεων. Η Ελλάδα είναι η 2η χώρα στην κατανάλωση των ζυμαρικών. Και παγκοσμίως είναι στην 4η θέση, πίσω από την Ιταλία, την Τυνησία και την Βενεζουέλα.

Του Χρήστου Αγγελόπουλου

Η εξήγηση που δίνεται από τους ειδικούς είναι ότι ειδικά στην περίοδο της κρίσης τα μακαρόνια αποτέλεσαν και αποτελούν ένα φτηνό φαγητό, ειδικά για τις κατώτερες οικονομικά τάξεις. Συγκεκριμένα, η μέση κατά κεφαλή κατανάλωση ζυμαρικών στην Ελλάδα υπολογίστηκε περίπου στα 11,1 κιλά κατ’ άτομο.

Τι σημαίνει αυτό; Ότι ο τζίρος από την εγχώρια αγορά ζυμαρικών υπερβαίνει τα 180 εκατ. ευρώ ανά έτος με τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται να είναι λίγες και να θεωρούνται από τους ισχυρούς παίκτες στην εμπορία τροφίμων.

Στην αγορά υπάρχουν τέσσερις μεγάλες εταιρείες που κάνουν το κουμάντο. Η Barilla Hellas Α.Ε., που διακινεί MISKO και Barilla, έχει την πρωτοκαθεδρία κατέχοντας το 43,3,% της αγοράς, ενώ ακολουθεί η Μέλισσα Κίκιζας με 36% της αγοράς. Έπονται οι εταιρείες  Εurimac Α.Ε. με το εμπορικό σήμα ΜΑΚΒΕΛ και η Δάκος Παναγιώτης Σπ. Α.Β.Ε.Ε. με τα ζυμαρικά ΗΛΙΟΣ.

Αν και ανήκει στον ιταλικό κολοσσό Barilla, η MISKO στη συνείδηση του Έλληνα καταναλωτή είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με εκείνη την ιστορική διαφήμιση της δεκαετίας του ’80 με πρωταγωνιστή τον Ακάκιο. Τον καλόγερο που ξεκινούσε με το γαϊδουράκι του για τα ψώνια της μονής, όταν ο ηγούμενος του μοναστηριού του υπενθύμιζε «Ακάκιε, μην ξεχάσεις τα μακαρόνια  να είναι MISKO». Λίγοι ωστόσο γνωρίζουν ότι η επωνυμία των ζυμαρικών προέρχεται από τις πρώτες συλλαβές των οικογενειών Μιχαηλίδη και Κωνσταντινή, οι οποίοι ίδρυσαν το 1927 στον Πειραιά την πρώτη υψηλών προδιαγραφών εταιρεία ζυμαρικών. Χρονιά ορόσημο για την ιστορία της MISKO υπήρξε το 1991, όταν ο 74χρονος Ελευθέριος Μαντζίκας αποφάσισε να πουλήσει την εταιρεία στον μεγαλύτερο όμιλο ζυμαρικών παγκοσμίως, την ιταλική Barilla. Παρά την εξαγορά, ο Ακάκιος παρέμεινε πιστός  στην  εταιρική ταυτότητα της εταιρείας και έως τις μέρες μας είναι το σήμα κατατεθέν στις συσκευασίες των προϊόντων της MISKO.  Το 2000, η μητρική ​​εταιρεία δημιούργησε μια νέα μονάδα παραγωγής στη Βοιωτία, την τρίτη μεγαλύτερη στην Ευρώπη, που  παράγει και πωλεί ζυμαρικά στην Ελλάδα ,με σημαντική εξαγωγική δραστηριότητα.

 Οι άγνωστες ιστορίες πίσω από τις εταιρείες που έχουν μεγαλώσει γενιές και γενιές με εγχώρια ζυμαρικά

«Μέλισσα» – η άγνωστη ιστορία

Κατά πόδας με μερίδια αγοράς  που ξεπερνούν  το 33% ακολουθεί η Μέλισσα Κίκιζας ΑΒΕΕ, μια αμιγώς ελληνικής καταγωγής εταιρεία που ιδρύθηκε το 1947 και έχει έδρα στη Λάρισα. Η ιστορία της οικογένειας Κίκιζα ξεκινά πριν από περίπου έναν αιώνα, όταν αποφάσισαν να φύγουν από το Ναύπλιο και να ασχοληθούν στην πρωτεύουσα με το εμπόριο λιανικής.  Στην οδό Λένορμαν και  Παλαμηδίου στο Μεταξουργείο, το κατάστημα τροφίμων που έτρεχαν τα 12 αδέλφια της οικογένειας Κίκιζα εξελίχθηκε γρήγορα σε ένα ιδιότυπο μίνι μάρκετ της εποχής που άφησε εποχή.  Με προσωπικό 35 υπαλλήλων και δύο ταμεία, οι Αθηναίοι ήξεραν  ότι «στου Κίκιζα μπορείς να βρεις ό,τι επιθυμήσεις».

Η φήμη του ήταν  τόσο μεγάλη που έδωσε το όνομά του στη γειτονιά και αργότερα στη δεκαετία του 60 «Η γειτονιά του Κίκιζα» έγινε ακόμη και τραγούδι από τον Γιώργο Ζαμπέτα.  Λίγα χρόνια αργότερα ανέθεσαν στο μακαρονοποιείο «Δήμητρα» να φτιάξει ζυμαρικά με τη φίρμα τους, και κάπως έτσι οι δυο επιχειρήσεις συνεταιρίζονται το 1938. Ο νεαρός τότε Αλέξανδρος Κίκιζας αναλαμβάνει τη διεύθυνση του μακαρονοποιείου που αργότερα θα το μετονομάσει σε Μέλισσα, ως σημείο αναφοράς στην εργατικότητα και την τιμιότητα για την οποία φημιζόταν η οικογένεια.

Με σφραγίδα από τη Β. Ελλάδα

Μακαρονάδες  τρίτης γενιάς είναι και η οικογένεια Κωνσταντινίδη, που βρίσκεται στο τιμόνι της ΜΑΚΒΕΛ από το 1948. Τα αδέλφια Κωνσταντινίδη, με καταγωγή από τη Σμύρνη, είχαν  εξαγοράσει τη βιοτεχνία ζυμαρικών ΕΡΜΗΣ στη Θεσσαλονίκη, στα τέλη του 1939, και λίγα χρόνια αργότερα αποφάσισαν να βαφτίσουν τη νέα εταιρεία τους «Μακαρονοποιία Βορείου Ελλάδος», εξ ου και ΜΑΚΒΕΛ. Σήμερα τα ζυμαρικά ΜΑΚΒΕΛ παράγονται στο Κιλκίς από την εταιρεία Eurimac A.E., μία ελληνική καθετοποιημένη βιομηχανία από τις πιο σύγχρονες στην Ευρώπη. 

Η Βιομηχανία Ζυμαρικών «ΗΛΙΟΣ» ιδρύθηκε το 1932  στην Ελευσίνα και από τότε έχει καταγράψει στο ενεργητικό της δεκάδες αλλαγές με κορυφαίο ορόσημο την εξαγορά του συνόλου των μετοχών της το 1995 από τον αλευροβιομήχανο Παναγιώτη Σπ. Δάκο. Έκτοτε, η επωνυμία τροποποιήθηκε σε «ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΖΥΜΑΡΙΚΩΝ ΗΛΙΟΣ – ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΠ. ΔΑΚΟΣ».  Για την ιστορία αξίζει να αναφερθεί ότι το 1934 οι εγκαταστάσεις είχαν μεταφερθεί  στο κέντρο της Αθήνας σε ιδιόκτητο εργοστάσιο, στην οδό Γιατράκου στο Μεταξουργείο, ενώ το 1937 πέρασε στην ομόρρυθμη εταιρεία των αδελφών Α. Σακκαλή. Το 1974 η εταιρεία εκσυγχρονίστηκε  και μεταφέρθηκε σε νέο κτίριο στο 11ο χλμ της Εθν. Οδού Αθηνών-Λαμίας, όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα.

Τα πρώτα ζυμαρικά της εταιρείας ονομάζονταν «SANTÉ», ενώ τα ζυμαρικά «ΗΛΙΟΣ», που ξέρουμε μέχρι σήμερα, άρχισαν να κυκλοφορούν μετά το τέλος  του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1971 η βιομηχανία εξαγοράζει τη Ροδίτικη Βιομηχανία Ζυμαρικών «ROSOL». Η απήχηση ήταν μεγάλη και κυρίως στα νησιά του Αιγαίου. Το 1981, τα πρώτα ελληνικά ζυμαρικά Ολικής Αλέσεως αποτέλεσαν μια  πρωτοποριακή σειρά προϊόντων για την Ελλάδα της εποχής εκείνης, η οποία μάλιστα σημείωσε μεγάλη επιτυχία στις αγορές του εξωτερικού.  Με την αλλαγή της διοίκησης, ο 21ος αιώνας βρήκε την εταιρεία να ολοκληρώνει τον εκσυγχρονισμό και την επέκταση της υπάρχουσας εγκατάστασης.