Πακιστάν-Ινδία: Το νέο πολεμικό μέτωπο που όλοι εύχονται να μην ξεφύγει

Κάθε χρόνο στις 14 και 15 Αυγούστου το Πακιστάν και η Ινδία, που κάποτε αποτελούσαν τμήματα μιας ενιαίας διοικητικά περιοχής, γιορτάζουν την ανεξαρτησία τους. Κανείς όμως δεν (πρέπει να) ξεχνά ότι ο διαχωρισμός τους προέκυψε έπειτα από μία επιπόλαια πολιτική διευθέτηση και μία σειρά λανθασμένων εκτιμήσεων, που έγιναν αφορμή για την ανάπτυξη του μίσους, του εθνικισμού και τη διενέργεια ενόπλων συρράξεων, που στοίχισαν τη ζωή σε χιλιάδες πολίτες εδώ και δεκαετίες.

Του Σίμου Κωνσταντινίδη

Η επίπονη –και λανθασμένη στον τρόπο εκτέλεσης– διαδικασία του διαχωρισμού της Ινδίας το 1947, έπειτα από απόφαση των Βρετανών η οποία βασίστηκε σε θρησκευτικά κριτήρια και οδήγησε σε μαζικές βιαιότητες, με το Κασμίρ να γίνεται «μήλο της έριδος», αν και έχει εξαιρετικό ιστορικό και ερευνητικό ενδιαφέρον, έχει αναλυθεί επαρκώς και δεν αποτελεί σκοπό του παρόντος κειμένου. Αντιθέτως, όσα εκτυλίσσονται τις τελευταίες ημέρες ανάμεσα στις δύο χώρες, έχουν «μαγνητίσει» το ενδιαφέρον του διεθνούς Τύπου και των γεωπολιτικών αναλυτών, με την κλιμάκωση της έντασης ανάμεσά τους να προκαλεί την εύλογη ανησυχία της παγκόσμιας κοινότητας. Κι αυτό όχι μόνο γιατί είναι αμφίβολο αν αντέχει ο πλανήτης ακόμη ένα ανοιχτό πολεμικό μέτωπο (μετά από το Ουκρανικό και το Μεσανατολικό), αλλά επειδή η Ινδία και το Πακιστάν είναι δύο από τις συνολικά εννέα χώρες παγκοσμίως που διαθέτουν πυρηνικά όπλα.

Αφορμή για την κλιμάκωση της έντασης ανάμεσα σε δύο χώρες που – ομολογουμένως – δεν θέλουν και… «πολύ» για να τοποθετήσουν το «δάχτυλο» στη «σκανδάλη» αποτέλεσε η πρόσφατη τρομοκρατική επίθεση της 22ας Απριλίου κατά Ινδών τουριστών στο Κασμίρ, κατά τη διάρκεια της οποίας σκοτώθηκαν τουλάχιστον 26 άνθρωποι και ορισμένοι ακόμη τραυματίστηκαν σοβαρά. Την ευθύνη για την αιματηρή επίθεση ανέλαβε η παρακρατική ομάδα «The Resistance Front» – παρακλάδι της οργάνωσης Lashkar -e- Taiba, η οποία έχει σχέσεις με το Πακιστάν και συνδέεται με σειρά αιματηρών επιθέσεων στην Ινδία.

 

Άμεση και «σκληρή» απάντηση

Η απάντηση της Ινδίας ήταν άμεση και αποφασιστική, καθώς μέσα σε μόλις λίγα 24ωρα ανακοινώθηκε μία σειρά αυστηρών μέτρων εναντίον του Ισλαμαμπάντ. Το σημαντικότερο εξ αυτών ήταν η διακοπή της ροής νερού προς το Πακιστάν, μέσω της αναστολής της ιστορικής Συνθήκης Ύδατος του Ινδού ποταμού, που είχε υπογραφεί το 1960 υπό την αιγίδα της Παγκόσμιας Τράπεζας. Η αναστολή στην πράξη της εν λόγω Συνθήκης ήταν μια μακροχρόνια απειλή της ινδικής κυβέρνησης απέναντι στο Πακιστάν, το οποίο είχε επανειλημμένα ξεκαθαρίσει ότι μια τέτοια ενέργεια θα θεωρηθεί αιτία πολέμου (casus belli).

Επιπλέον, απαγορεύθηκε κάθε μορφής εισαγωγής ή διαμετακόμισης αγαθών πακιστανικής προέλευσης, ενώ την ίδια ώρα, όπως συμβαίνει συνήθως σε αντίστοιχες περιπτώσεις που «μυρίζουν μπαρούτι», το Νέο Δελχί απέλασε με άμεση ισχύ τους Πακιστανούς στρατιωτικούς ακολούθους.

Από την πλευρά του, το Ισλαμαμπάντ ανακοίνωσε την αναστολή κάθε εμπορικής δραστηριότητας με την Ινδία, ακόμη και μέσω τρίτων χωρών, την απέλαση των Ινδών στρατιωτικών ακολούθων, το κλείσιμο του εναέριου χώρου της χώρας για τις ινδικές αερογραμμές, καθώς και την άμεση αναστολή όλων των διμερών συμφωνιών.

Δεν έμειναν εκεί

Ωστόσο, παρά τις εκκλήσεις της διεθνούς κοινότητας, οι δύο πλευρές δεν περιορίστηκαν σε ψυχροπολεμικής μορφής απειλές και πρακτικές.

 

Την Τετάρτη (7/5), έπειτα από τις βραδινές εκτοξεύσεις πυραύλων από την ινδική αεροπορία, ως αντίποινα για την επίθεση στο Κασμίρ, αντάλλαξαν πυρά πυροβολικού, με τουλάχιστον 31 ανθρώπους να χάνουν τη ζωή τους από την πακιστανική πλευρά και άλλους 12 από την ινδική, στην πιο σοβαρή στρατιωτική σύγκρουση ανάμεσα στις δυο πυρηνικές δυνάμεις εδώ και δυο δεκαετίες.

 

Παράλληλα, όπως γνωστοποίησαν οι αξιωματούχοι, τέσσερις ακόμη άμαχοι, ανάμεσα τους ένα κορίτσι, σκοτώθηκαν τη νύκτα της Πέμπτης προς Παρασκευή στο πακιστανικό Κασμίρ, έπειτα από επίθεση του πυροβολικού της Ινδίας, αυξάνοντας έτι περαιτέρω τον αριθμό των νεκρών. Μάλιστα, σύμφωνα και με τα διεθνή Μέσα, τα θύματα από την κλιμάκωση των συγκρούσεων μεταξύ των δύο πλευρών δεν αποκλείεται να είναι αρκετά περισσότερα, χωρίς ωστόσο να υφίσταται επίσημη ενημέρωση για κάτι τέτοιο ακόμα.

 

Λαμβάνοντας υπόψιν το ήδη φορτισμένο γεωπολιτικό περιβάλλον, η κλιμάκωση στα σύνορα Ινδίας και Πακιστάν πυροδοτεί ακόμα περισσότερες ανησυχίες για αποσταθεροποίηση στην ήδη τεταμένη περιοχή του Κασμίρ, με τους αναλυτές να εκφράζουν τον φόβο για «ντόμινο αντίποινων», το οποίο, με δεδομένο τόσο το «οπλοστάσιο» πυρηνικών όσο και το τεράστιο –εδαφικά και πληθυσμιακά– μέγεθος που διαθέτουν οι δύο πλευρές, είναι αδύνατον να προβλεφθεί με ακρίβεια πού (και αν) θα μπορούσε να «φρενάρει».

 

Ύστατο κάλεσμα ΟΗΕ

Εντός αυτής της ιδιαίτερα –  πλην όμως διόλου πρωτοφανούς για τα δεδομένα της περιοχής – εκρηκτικής συγκυρίας, η διεθνής κοινότητα καλείται να δράσει άμεσα για να αποτρέψει το χειρότερο. Προς αυτήν την κατεύθυνση κινήθηκε στην αρχή της περασμένης εβδομάδας, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, ο οποίος σε τηλεφωνικές επικοινωνίες που πραγματοποίησε με τον πρωθυπουργό του Πακιστάν, Σεχμπάζ Σαρίφ και με τον Ινδό υπουργό Εξωτερικών, Σουμπραχμανιάμ Τζαϊσανκάρ, εξέφρασε τη βαθιά ανησυχία του για την κλιμακούμενη ένταση μεταξύ των δύο χωρών και στάθηκε στην ανάγκη να αποφευχθεί μια αντιπαράθεση που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ολέθριες συνέπειες.

Προσέφερε, τέλος, τις «καλές του υπηρεσίες» για την υποστήριξη των προσπαθειών αποκλιμάκωσης, επιδιώκοντας ενδεχομένως να «αφυπνίσει» και τις υπόλοιπες δυνάμεις της υφηλίου, από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα, μέχρι την Ευρωπαϊκή Ένωση, να σταθούν –έστω την ύστατη ώρα– στο ύψος των περιστάσεων και να μεσολαβήσουν στην ειρηνική διευθέτηση των διαφορών των δύο κρατών, προτού η κατάσταση τεθεί εκτός κάθε ελέγχου και η Νότια Ασία βρεθεί αντιμέτωπη με έναν πυρηνικό πόλεμο.