Ποδόσφαιρο: Το τελευταίο μαζικό λαϊκό κίνημα

Του Νίκου Συνοδινού

Το ποδόσφαιρο είναι το τελευταίο μαζικό λαϊκό κίνημα. Η δύναμη που έχει ξεπερνά κάθε άλλο κίνημα και μπορεί να στείλει κοινωνικά μηνύματα, εκεί που κανείς άλλος δεν έχει «περάσματα» και διείσδυση. Το παγκόσμιο ακροατήριό του, δεν σχετίζεται με τάξεις, φυλή, θρήσκευμα, πολιτική προέλευση, μειονότητες, ιδιαιτερότητες.

Το Μουντιάλ του Κατάρ, ανέδειξε όλα αυτά τα χαρακτηριστικά και συνέβαλε ώστε να υψωθούν ηχηρά φωνές που τις άκουσαν σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης και συμβάλουν σε έναν καλύτερο κόσμο. Αυτό είναι το μεγάλο κέρδος από το Παγκόσμιο κύπελλο και τελικά είναι ευτύχημα που διοργανώθηκε στο Κατάρ, σε μια χώρα με περιορισμένες ελευθερίες για πολλές ομάδες πολιτών. Ο πολιτισμένος κόσμος, αυτός που έχει τη δύναμη ν’ αλλάξει καταστάσεις, έστειλε μηνύματα τα οποία η FIFA δεν είχε τη δυνατότητα ν’ αποτρέψει. Το ποδόσφαιρο τέθηκε στην υπηρεσία της ανθρωπότητας και προσέφερε στην παγκόσμια γιορτή του, πολλά στοιχεία ώστε ο κόσμος μας να γίνει καλύτερος.

«Ας αφήσουμε στην άκρη την πολιτική», ζητούσε το Κατάρ, προτού ακόμη αναλάβει τη διοργάνωση του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου.

Μια πλούσια χώρα με καθεστώς καταπιεστικό για τα δικαιώματα γυναικών, εργαζόμενων και ΛΟΑΤΚΙ+, με αμφιλεγόμενα ντιλ στην ενέργεια, τα ακίνητα και τους εξοπλισμούς, είναι λογικό να θέλει να διατηρήσει τα «κεκτημένα». Έκανε το λάθος όμως να πάρει το Μουντιάλ. Κι εκεί (παρα)έμπλεξε με τη Δύση, τις φιλελεύθερες αξίες, τον σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα και την ισότητα.

Τα ποδοσφαιρικά ινδάλματα με τις καθαρές τοποθετήσεις κι ενέργειές τους, περνάνε στις μάζες τις πανανθρώπινες αξίες που πολλά κράτη αγνοούν.

Η FIFA απείλησε με αγωνιστικές ποινές τους ποδοσφαιριστές που θα την αψηφούσαν την υπόδειξή της και θα αγωνίζονταν φορώντας το περιβραχιόνιο «One Love» για την στήριξη στην ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα και την προώθηση της κουλτούρας συμπερίληψης στο ποδόσφαιρο.

Τελικά οι γερμανοί διεθνείς εμφανίστηκαν στον αγωνιστικό χώρο καλύπτοντας με το χέρι το στόμα τους, σε μία ευθεία αναφορά στην απόπειρα λογοκρισίας εκ μέρους της διεθνούς ομοσπονδίας. Πίσω στη χώρα τους, έδινε και έπαιρνε η κριτική, κυρίως προς τη γερμανική και τις άλλες ευρωπαϊκές ποδοσφαιρικές ομοσπονδίες.

Δημοσκόπηση της BILD έδωσε τα υψηλότερα ποσοστά στις επιλογές «να τα μαζέψουν και να φύγουν» από το Κατάρ και «να αγνοήσουν τις απειλές της FIFA και να αγωνιστούν με το περιβραχιόνιο». Την ίδια στιγμή, το ενδιαφέρον των φιλάθλων για το αγωνιστικό μέρος είναι πιο περιορισμένο από ποτέ. Σύμφωνα με έρευνα για λογαριασμό του περιοδικού Der Spiegel, το 70% δεν παρακολουθεί τους αγώνες.

Οι μπυραρίες μένουν άδειες, το καθιερωμένο «fan mile» του Βερολίνου τελικά ακυρώθηκε λόγω πενιχρού ενδιαφέροντος και την πρεμιέρα του τουρνουά παρακολούθησαν τηλεοπτικά μόνο οι μισοί θεατές σε σύγκριση με το 2018. Κάτι οι αγώνες που γίνονται χειμώνα, ενώ γεμίζουν ήδη οι χριστουγεννιάτικες αγορές, κάτι η διαφορά ώρας που φέρνει πολλούς αγώνες στις ώρες εργασίας, αλλά κυρίως η εδώ και καιρό δυσφήμιση των διοργανωτών, ήταν υπεραρκετά για να χάσουν ακόμη και οι – σεσημασμένοι ποδοσφαιρόφιλοι – Γερμανοί την όρεξή τους για μπάλα.

Για τους Γερμανούς, το Κατάρ προσπαθεί να κρύψει την αληθινή του εικόνα εξαγοράζοντας μια «έξωθεν καλή μαρτυρία» μέσω του αθλητισμού και του πολιτισμού. «Η ιδέα της διεξαγωγής του Παγκοσμίου Κυπέλλου σε …δεν ξέρω κι εγώ τι θερμοκρασία, ήταν πάντα μια τρελή ιδέα και δεν μπορεί πραγματικά να εξηγηθεί διαφορετικά, παρά μόνο με διαφθορά», είπε ο υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ λίγες ημέρες πριν από την έναρξη του Μουντιάλ. Αυτό «πόνεσε» τον Ινφαντίνο και τους Καταριανούς που έχασαν… πολύ απ’ το μπόι τους.

Τα θέματα δημοκρατίας, ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ισότητας, κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ+ διατηρούν στη Γερμανία την αξία τους και η πίεση προς τους πολιτικούς παραμένει ισχυρή. Είναι ενδεικτικό ότι πάνω από το 80% των Γερμανών απορρίπτει την ιδέα να παρευρεθεί ο καγκελάριος Σολτς σε κάποιον αγώνα στο Κατάρ. Πολλοί θυμήθηκαν και την Άνγκελα Μέρκελ , η οποία στάθηκε μάλλον «τυχερή», όταν η γερμανική ομάδα αποκλείστηκε πολύ νωρίς στο Μουντιάλ της Ρωσίας το 2018 και δεν χρειάστηκε να καθίσει στην κερκίδα των επισήμων με τον Βλαντίμιρ Πούτιν.

Στο Μουντιάλ του Κατάρ, ο υπ. αριθμόν 1 στόχος είναι σήμερα ο Τζιάνι Ινφαντίνο. Ο ιταλοελβετός πρόεδρος της FIFA συνεννοείται καλά με τα απολυταρχικά καθεστώτα. Το 2019 έλαβε μάλιστα το μετάλλιο του Τάγματος της Φιλίας από τον ρώσο πρόεδρο ως αναγνώριση της προσφοράς του. Δικαίως. Στην κριτική για την ανάθεση του Μουντιάλ 2018 στη Ρωσία, η FIFA απαντούσε με τα λόγια της ίδιας της Μόσχας: «Το Παγκόσμιο Κύπελλο θα βοηθήσει τη Ρωσία στην μετα-σοβιετική εξέλιξή της σε ένα διαφορετικό έθνος, με αισθήματα αδελφοσύνης με ολόκληρη την παγκόσμια οικογένεια».

Το τι ακολούθησε είναι γνωστό κι έχει οδηγήσει τη Ρωσία σε αθλητική απομόνωση. Η UEFA πέταξε έξω από κάθε διοργάνωση τους εισβολείς στην Ουκρανία. Κι αυτοί ψάχνονται τώρα μήπως παίξουν στην Ασία… Είναι πολλά τα λεφτά.

Στο Κατάρ, την παραμονή της πρώτης σέντρας, ο Τζ. Ινφαντίνο επέστρεψε στους Δυτικούς την κριτική τους. Σε έναν μονόλογο μίας ώρας, επιτέθηκε στις ευρωπαϊκές εταιρίες που δραστηριοποιούνται στο Κατάρ χωρίς να ενοχλούνται από τα δικαιώματα που δεν έχουν οι ξένοι εργάτες και κατηγόρησε την Ευρώπη για υποκρισία: «Με αυτά που εμείς οι Ευρωπαίοι κάναμε επί 3.000 χρόνια, θα έπρεπε να ζητούμε συγγνώμη για τα επόμενα 3.000 χρόνια προτού αρχίσουμε να δίνουμε μαθήματα ηθικής».

Ο τελευταίος που θα έπρεπε να μιλάει βέβαια είναι ο Ινφαντίνο, το αυτί του οποίου όμως δε φάνηκε να ιδρώνει ούτε με τα κλειστά στόματα των γερμανών διεθνών ούτε καν με το επίμαχο περιβραχιόνιο που του …έτριψε στα μούτρα η γερμανίδα υπουργός Εσωτερικών Νάνσι Φέζερ, η οποία ταξίδεψε ως τη Ντόχα για να στηρίξει την εθνική ομάδα της στον πρώτο της αγώνα. Η κυρία Φέζερ, στο χαρτοφυλάκιο της οποίας περιλαμβάνεται και ο αθλητισμός, φόρεσε η ίδια το περιβραχιόνιο όσο βρισκόταν στο στάδιο.

«Αυτό είναι;» τη ρώτησε ο πρόεδρος της FIFA, δείχνοντας προς το χέρι της. «Ναι, δεν είναι και τόσο κακό τελικά, ε;», απάντησε χαριτολογώντας η υπουργός, εμφανώς ικανοποιημένη από την «αντίστασή» της και μάλιστα σε κοινή θέα. Στην πράξη, η Νάνσι Φέζερ στέρησε από τους Καταριανούς και τη FIFA το δικαίωμα να ισχυρίζονται ότι τους νομιμοποίησε με την παρουσία της, καθώς οι φωτογραφίες με το περιβραχιόνιο έχουν απορριφθεί από τους διοργανωτές.…

Η Γερμανική Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου δήλωσε ήδη ότι δεν θα στηρίξει την επανεκλογή του Τζιάνι Ιφαντίνο, η οποία έχει προγραμματιστεί για τον Μάρτιο στη Ρουάντα. Δεν υπάρχει βέβαια αντίπαλος, οπότε η κίνηση θα έχει κυρίως συμβολικό χαρακτήρα, εκτός εάν τελικά ο Ιταλοελβετός χάσει …τρέχοντας μόνος του. Ο ξένος Τύπος χαιρέτισε την καταγγελία των παικτών από τον αγωνιστικό χώρο, με το χέρι στο στόμα, τη βρήκε εύστοχη και ηχηρή.

Στη Γερμανία, πολλοί θα ήθελαν πιο έντονη αντίδραση. «Το να καλύψεις το στόμα σου είναι καλύτερο από το τίποτα και περισσότερο από ό,τι (δεν) έκαναν οι άλλες ευρωπαϊκές ομάδες. Το μήνυμα όμως θα ήταν πολύ πιο δυνατό, αν η γερμανική ομάδα δεν έκλεινε το στόμα της, αλλά το άνοιγε και μιλούσε καθαρά», ήταν το σχόλιο της Γερμανικής Ραδιοφωνίας.

Οι Ιρανοί βάζουν σε όλους τα γυαλιά

Απέξω απ’ τον χορό είναι εύκολο για πολλούς να προβάλουν αντίσταση στις επιταγές της FIFA και το καθεστώς των Καταριανών. Από μέσα όμως τα πράγματα είναι πολύ, μα πάρα πολύ δύσκολα. Γι’ αυτό και την παράσταση σε διαμαρτυρίες έκλεψαν οι Ιρανοί. Αυτοί κέρδισαν τον πραγματικό θαυμασμό για τη γενναιότητά τους να μποϋκοτάρουν τον εθνικό τους ύμνο πριν το ματς με την Αγγλία.

Λίγο πριν από τη σέντρα, τη δική τους συμβολική κίνηση έκαναν και οι παίκτες της Εθνικής Αγγλίας, οι οποίοι γονάτισαν στον αγωνιστικό χώρο.

Στο στάδιο, Ahmad Bin Ali Stadium της Αλ Ραγιάν, μια γυναίκα κρατούσε ψηλά μια ποδοσφαιρική φανέλα με το «Mahsa Amini (Μάσα Αμινί)– 22» τυπωμένο στην πλάτη και κόκκινα δάκρυα ζωγραφισμένα κάτω από τα μάτια της, σε ανάμνηση της 22χρονης από το Ιράν, η οποία πέθανε στις 16 Σεπτεμβρίου, τρεις ημέρες μετά τη σύλληψή της από την αστυνομία ηθικής, που την κατηγόρησε ότι παραβίασε τον αυστηρό ενδυματολογικό κώδικα που απαιτεί από τις γυναίκες να φορούν το πέπλο δημόσια. Ο δε θάνατός της πυροδότησε τις διαδηλώσεις, πριν από δύο μήνες.

Οι παίκτες του Ιράν έκαναν κατάθεση ψυχής απέναντι στην Ουαλία με τη νίκη τους, με τον Τζανλουίτζι Μπουφόν να τους εγκωμιάζει μέσω μίας ξεχωριστής ανάρτησής του στα social media.

«Θα περάσετε στην ιστορία για το θάρρος σας. Η νίκη επί της Ουαλίας είναι ένα σημάδι ελπίδας και δύναμης για τη χώρα σας που παλεύει για την ελευθερία. Για πολύ κόσμο είστε ήρωες, για μένα ένα παράδειγμα», έγραψε ο Μπουφόν.

Όποιος πληρώνει για τη γιορτή, αποφασίζει και τι θα παίξει η μπάντα. Ίσως όμως τελικά αυτό το Παγκόσμιο Κύπελλο να αποδειχθεί μεγάλη αποτυχία και για τη FIFA και για το Κατάρ που βλέπουν το ενδιαφέρον του κοινού να εστιάζεται εκτός αγωνιστικού χώρου. Όσο και αν έσπρωχναν «την πολιτική στην άκρη», το μόνο που κατάφεραν είναι να τη βάλουν ακόμη πιο ξεκάθαρα στο επίκεντρο.