ΠΟΛΩΝΙΑ: Το τρίτο… ΕΧΙΤ που απειλεί την Ε.Ε.

Κουβαλώντας στις πλάτες της μια δύσκολη προηγουμένη δεκαπενταετία από όταν η οικονομική κρίση έπληττε πλατιές μάζες των κατοίκων της, βασικά αγαθά έλλειπαν από τους καταναλωτές και το εξωτερικό χρέος διογκωνόταν σε βαθμό… κακουργήματος η Πολωνία –περί ης ο λόγος– αποφάσιζε τον Απρίλιο του 1994 να υποβάλει αίτηση ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Του Νίκου Τσαγκατάκη

Χρειάστηκε να περάσουν 9+1 χρόνια για να υπογραφεί η συμφωνία ένταξης και η χώρα της Βαλτικής να γίνει επισήμως μέλος της Ε.Ε., αλλά και ακόμη 17 έτη από το 2004 έως σήμερα για να φλερτάρει η Πολωνία με την έξοδό της από την Ένωση.

Ιδιαίτερη, ομολογουμένως, η περίπτωση αυτού που πλέον ονομάζεται Polexit. Κι αυτό διότι στον πυρήνα του δεν έχει ούτε την οικονομική κρίση και τη χρεοκοπία που έσπρωχναν την Ελλάδα στο Grexit, ούτε τη διεκδίκηση οικονομικής «αυτοτέλειας» σε έναν κατά τα άλλα παγκοσμιοποιημένο κόσμο που έκαναν τη Μ. Βρετανία να αποτολμήσει το Brexit. Η Βαρσοβία ύψωσε… μπαϊράκι κατά των Βρυξελλών, θεωρώντας ότι τα ευρωπαϊκά όργανα ενεργούν πέραν της δικαιοδοσίας τους.

Αυτά ακριβώς τα λόγια χρησιμοποίησε η πρόεδρος του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Πολωνίας, Γιούλια Πριλέμπσκα, όταν πριν από περίπου 10 ημέρες εξηγούσε την ετυμηγορία της πολωνικής Θέμιδας ότι ορισμένα άρθρα των ευρωπαϊκών συνθηκών είναι ασύμβατα με το Σύνταγμα της Πολωνίας και υπονομεύουν την εθνική κυριαρχία της χώρας, καταγγέλλοντας παράλληλα «την παρέμβαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πολωνικό δικαστικό σύστημα».

Αυτό που η δικαστής Πριλέμπσκα αποκαλεί «παρέμβαση» αφορά την από 14/7/2021 προσωρινή διαταγή του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου προς την Πολωνία να σταματήσει αμέσως το έργο του πειθαρχικού τμήματος δικαστών και να διαλύσει το σώμα, καθώς σύμφωνα με τον Επίτροπο Δικαιοσύνης της Ε.Ε., Ντιντιέρ Ράιντερς, το εν λόγω τμήμα θέτει σε κίνδυνο την ανεξαρτησία των δικαστών και επομένως ολόκληρο το Κράτος Δικαίου στην Πολωνία.

Με την αιτιολογία ότι η προσωρινή διαταγή του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου αφορούσε ζήτημα ερμηνείας και εφαρμογής του πολωνικού Συντάγματος και επομένως ξεπερνούσε το πλαίσιο των εξουσιών του στην αποκαλούμενη «παρέμβαση», η πολωνική Δικαιοσύνη ανταπάντησε τον Ιούλιο αποφασίζοντας ότι οι προσωρινές διαταγές του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου σε θέματα δικαστικής εξουσίας στην Πολωνία ήταν άκυρες.

ΑΝ ΠΡΟΚΥΨΕΙ ΕΝΑΣ «ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ ΠΡΟΘΥΜΩΝ ΖΗΛΩΤΩΝ» ΠΟΥ ΘΑ ΕΜΦΑΝΙΣΤΟΥΝ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΤΕΣ ΤΗΣ ΠΟΛΩΝΙΚΗΣ ΑΠΟΨΗΣ ΟΤΙ ΤΟ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΣΤΑΜΑΤΑΕΙ ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΑΡΧΙΖΟΥΝ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ ΚΟΥΜΑΝΤΟ ΟΙ ΕΘΝΙΚΕΣ ΘΕΜΙΔΕΣ, ΤΟΤΕ ΘΑ ΑΝΟΙΞΕΙ Ο ΑΣΚΟΣ ΤΟΥ ΑΙΟΛΟΥ

Παλιά… κολόνια

Τα θερμά επεισόδια ανάμεσα στη Βαρσοβία και τις Βρυξέλλες δεν είναι κάτι ασυνήθιστο. Από το 2015, που το υπερσυντηρητικό με εθνικιστικές «αποχρώσεις» κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) ανέλαβε τα ηνία της διακυβέρνησης της Πολωνίας, μία σειρά πολιτικών επιλογών της κυβέρνησης Κατσίνσκι που αφορούν για παράδειγμα την ελευθερία του Τύπου ή τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων, έβγαλαν την ηγεσία της Ε.Ε. στα κεραμίδια και αρκετούς Πολωνούς διαμαρτυρόμενους πολίτες στο πεζοδρόμιο.

Έτσι έγινε και με την προ ημερών απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου. Από την πλευρά τής Ε.Ε. υπάρχει μπαράζ δημόσιων τοποθετήσεων που καυτηριάζουν την πολωνική στάση. Παράδειγμα, ο υπουργός Εξωτερικών του Λουξεμβούργου, Ζαν Άσελμπορν, που δήλωσε ότι «πρέπει να πούμε ξεκάθαρα ότι αυτή η πολωνική κυβέρνηση παίζει με τη φωτιά».

Την ίδια ώρα, σε κοινό ανακοινωθέν τους ο Γάλλος και ο Γερμανός ΥΠ.ΕΞ., Ζαν–Ιβ Λε Ντριάν και Χάικο Μάας, υπογράμμιζαν ότι κάθε μέλος υποχρεούται να σέβεται τους κανόνες και τις αξίες της Ε.Ε., συμπληρώνοντας με νόημα ότι «αυτό δεν είναι απλώς μια ηθική δέσμευση. Είναι επίσης μια νομική δέσμευση».

Αντιλαμβανόμενοι τον κίνδυνο να τσακιστεί στα βράχια του αντισυστημισμού-σκεπτικισμού το ευρωπαϊκό μέλλον της χώρας τους, χιλιάδες Πολωνοί (σ.σ. από 80.000 έως 100.000 άνθρωποι υπολογίζεται ότι συγκεντρώθηκαν μόνο στην πρωτεύουσα Βαρσοβία) διαδήλωσαν το προηγούμενο Σαββατοκύριακο σε ολόκληρη την επικράτεια –αλλά και στο εξωτερικό– υψώνοντας σημαίες της Πολωνίας και της Ε.Ε. και φωνάζοντας το σύνθημα «Μένουμε” που διατράνωνε τη λαϊκή βούληση να παραμείνει η χώρα στους κόλπους της Ε.Ε.

Οι κίνδυνοι

Στο διά ταύτα, το ερώτημα παραμένει: είναι εφικτό ένα Polexit; Πάντα είναι εφικτό να… αυτοκτονήσει κάποιος. Διότι με πολιτική αυτοκτονία θα ισοδυναμεί τυχόν επιμονή της κυβέρνησης Κατσίνσκι σε μία μετωπική σύγκρουση με τις Βρυξέλλες, την ώρα που η Ε.Ε. βρέχει κονδύλια αλλά και πρόστιμα.

Θυμίζεται ότι η Πολωνία δικαιούται περί τα 58 εκατ. ευρώ επιδοτήσεων και δανείων από το Ταμείο Ανάκαμψης, αλλά η Κομισιόν έχει βάλει στον… καταψύκτη το σχέδιο ανασυγκρότησης που έχει καταθέσει η Βαρσοβία, επικαλούμενη ανησυχίες για το Κράτος Δικαίου.

Ταυτόχρονα, υπάρχει και το μαστίγιο των προστίμων, όπου μόνο η «λυπητερή» που επέβαλε τον Σεπτέμβριο το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στην Πολωνία επειδή δεν διέκοψε άμεσα τις δραστηριότητες εξόρυξης λιγνίτη στο πολωνικό ορυχείο Turów ανέρχεται σε €500.000 την ημέρα!!!

Υπό αυτό το πρίσμα, μοιάζει απίθανο να συνεχίσει η κυβέρνηση Κατσίνσκι να τεντώνει το σκοινί, χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει ότι από τη συγκεκριμένη κρίση βγαίνει η Ε.Ε. ατσαλάκωτη. Αντίθετα, η νίκη της θα είναι πύρρεια υπό την έννοια ότι το σκηνικό στην Ένωση είναι ρευστό (βλ. νέα «άγνωστη» συγκυβέρνηση στη Γερμανία, επικείμενες εκλογές στη Γαλλία, διακριτική «απόσυρση» των ΗΠΑ από την Ευρώπη) και κυρίως γιατί είναι η πρώτη φορά που αμφισβητείται με τέτοιο τρόπο και σε τέτοιο θέμα η νομική θεμέλια λίθος της Ένωσης.

Αν, μάλιστα, γύρω από την Πολωνία προκύψει ένας «συνασπισμός προθύμων ζηλωτών» που θα εμφανιστούν υπερασπιστές της άποψης ότι το κοινοτικό δίκαιο σταματάει στα γεωγραφικά όρια των καρτών-μελών, καθώς στα ενδότερα κάνουν κουμάντο οι εθνικές Θέμιδες (σ.σ. Η Ουγγαρία κάλεσε την Ε.Ε. «να σεβαστεί τα όρια της κυριαρχίας των κρατών μελών»), τότε θα ανοίξει ο ασκός του Αιόλου.

Κι όσοι έχουν διαβάσει Οδύσσεια, όταν ο ασκός άνοιξε και ξεχύθηκαν οι άνεμοι ακολούθησε τέτοια θαλασσοταραχή που προκάλεσε μεγάλες ζημιές στο καράβι του Οδυσσέα. Πόσο θα αντέξει, άραγε, το ευρωπαϊκό σκαρί μία αντίστοιχη θαλασσοταραχή;