«Πολυεστιακός» πονοκέφαλος για την κυβέρνηση το μεταναστευτικό

Ένα από τα μεγάλα προβλήματα, που έχει να αντιμετωπίσει η νέα κυβέρνηση Μητσοτάκη είναι η διαχείριση του μεταναστευτικού. Το σταυρόλεξο δεν είναι εύκολο κι ήταν από τις βασικές παραμέτρους, που οδήγησαν τον ΣΥΡΙΖΑ στην απώλεια εδρών κατεξοχήν στα νησιά του Αιγαίου.

 

Της Άννας Στεργίου(*)

 

Το μεταναστευτικό ζήτημα έχει μία σειρά από παραμέτρους, που αγγίζει όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής και της εθνικής οικονομίας κι όχι μόνο ζητήματα προστασίας του πολίτη. Το χαρτοφυλάκιο της Μεταναστευτικής Πολιτικής αφορά και το υπουργείο Εσωτερικών και Εξωτερικών, αλλά αγγίζει μία σειρά από πεδία: ανάπτυξη, εργατικό δίκαιο, ανθρωπίνων δικαιωμάτων/ασύλου, ναυτιλία, βιομηχανία/μεταποίηση, εμπόριο, επισιτισμό/τουρισμό κ.ά., ενώ παίζει κομβικό ρόλο και στην αγροτική οικονομία.

Το «μεταναστόσημο» ως κομμάτι της εργατικής νομοθεσίας, που άπτεται του υπουργού Εργασίας, Γιάννη Βρούτση, χρειάζεται βελτίωση και σοβαρή συζήτηση με τους παραγωγούς, τη μεταποίηση και τη βιομηχανία. Αν δεν υπάρξει μέριμνα για τους πρόσφυγες/μετανάστες, ο αγροτικός χώρος κι η μεταποίηση κινδυνεύουν να μείνουν δίχως εργατικά χέρια, ειδικά σε καλλιέργειες, οι οποίες είναι στα χέρια γηραιών αγροτών, που δεν μπορούν ν’ ανταποκριθούν. Έτσι, αν δεν ληφθεί μέριμνα για το εργατικό κόστος στη νέα ΚΑΠ 2021-7, ελληνικά προϊόντα με ιστορία και υψηλή τεχνογνωσία, κινδυνεύουν να βγουν εκτός αγοράς.

 

Μεγάλες οι ανάγκες για ξένους εργάτες γης

Ένας Έλληνας αγρότης 67 χρονών, που είναι το όριο συνταξιοδότησης, μπορεί να κλαδέψει μία ελιά; Μία αγρότισσα 65 ετών μπορεί ν’ ανέβει, να κόψει ροδάκινα; Μπορεί κάποιος 67 ετών να σκύβει στα καπνά; Κινδυνεύουν ανθρώπινες ζωές και το ασφαλιστικό σύστημα από τα απανωτά ατυχήματα. Αν σκεφτούμε ότι το 6,8% των γεωργών – κτηνοτρόφων της χώρας είναι πάνω από 65 ετών, το πρόβλημα πολλαπλασιάζεται. Μάλιστα στην ηλικιακή ομάδα 40-64 ανήκει το 68,4% των παραγωγών, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Οι ανάγκες για ξένους εργάτες γης στην ύπαιθρο είναι μεγάλες και εποχικές. Κι αυτό έχει από μόνο του αρκετές αρνητικές συνέπειες. Η απασχόληση στη Γεωργία, σε πίνακες του 2015, από την Ε.Ε., έδειξε ότι στην Ελλάδα ανερχόταν πολύ πάνω από τον κοινοτικό μέσον όρο, με πρώτη τη Ρουμανία (25,8%), δεύτερη τη Βουλγαρία (18,2%) και τρίτη τη χώρα μας (11%). Τα στατιστικά στοιχεία για τους εργάτες γης είναι λιγοστά κι εν πολλοίς ξεπερασμένα από την πραγματικότητα.

Το πρόβλημα είναι τεράστιο, ιδίως στις ακριτικές περιοχές. Εκεί οι εργάτες, όταν κάνουν μεμονωμένα μεροκάματα, προτιμούν να ζουν στις γειτονικές χώρες τους και να έρχονται μόνο για λίγες μέρες. Δεν αποδέχονται τα ένσημα, γιατί τα λιγοστά εποχιακά μεροκάματα τους κάνουν να χάνουν τα επιδόματα στις όμορες χώρες, καθιστώντας ασύμφορη την… εργασία.

 

Το εργατικό κόστος στη νέα ΚΑΠ

Με τη νέα ΚΑΠ, όμως, αν πάμε μόνο στο θέμα της στρεμματικής απόδοσης, χωρίς να ληφθεί υπόψη το είδος της καλλιέργειας, θα έχουμε μεγάλες παρενέργειες. Κι αυτό διότι υπάρχουν καλλιέργειες, που θέλουν πολλά εργατικά χέρια ή έχουν πολλά έξοδα σε καλλιεργητικές φροντίδες κι άλλες καλλιέργειες ή εκτροφές λιγότερο κοστοβόρες. Δεν είναι ίδιες λ.χ. οι εργατοώρες στην ελιά με τα κηπευτικά θερμοκηπίου ή με τον καπνό. Λαμβάνοντας υπόψη μόνο τα στρέμματα που έχει κάποιος, ουσιαστικά σαλαμοποιείται η αγροτική οικονομία.

Το ταβάνι στις επιδοτήσεις δεν μπορεί να είναι το ίδιο για κάποιον που τρέφει κουνέλια και άλλον που τρέφει βούβαλους. Δεν μπορούν να έχουν το ίδιο ταβάνι επιδότησης τα μεγάλα ζώα με τα μικρά, γιατί δεν έχουν ίδιο αναπαραγωγικό κύκλο. Όλα αυτά πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη.

Εκτός από τη φυτική και τη ζωική παραγωγή, προβλήματα παρόμοια αντιμετωπίζουν και παράγοντες στη μεταποίηση. Σε κάθε περίπτωση, η αξιολόγηση των μεταναστών μόνο με την παράμετρο της ασφάλειας δημιουργεί στρεβλώσεις, γιατί υπάρχουν και μετανάστες/πρόσφυγες που θέλουν να μείνουν στην Ελλάδα, να έχουν αξιοπρεπές εισόδημα και περίθαλψη.

Το πρόβλημα έχει ξεχειλώσει. Ενώ οι παραγωγοί ή και μεταποιητές θα μπορούσαν να έχουν μείωση συντελεστών, από τα έξοδα εργατικού δυναμικού, βρίσκονται στο σημείο να επιλέγουν μεταξύ σφύρας και άκμονος: είτε να πληρώσουν μαύρα τους ξένους εργάτες, προκειμένου να μην τους χάσουν, είτε να δώσουν σημαντικά ποσά σε εργατικά, μειώνοντας την ανταγωνιστικότητα της εκμετάλλευσης.

Στη στρεβλή κατάσταση υπάρχει βέβαια και το αντίστροφο σενάριο: Μετανάστες, που έρχονται, κάνουν λίγα μεροκάματα στη χώρα μας, προκειμένου να προβούν σε πανάκριβες χειρουργικές επεμβάσεις ή άλλες θεραπείες, σε ένα ασφαλιστικό σύστημα που είναι οριακό. Έτσι, μεταξύ ανθρωπισμού και εθνικής οικονομίας, η μπάλα χάνεται, αφού πολλοί μπαίνουν με τουριστική βίζα, δουλεύουν και φεύγουν, ή έχουμε φαινόμενα οικτρά όπως στην Ηλεία, όπου μεμονωμένοι εργοδότες έθεσαν σε καθεστώς δουλοπαροικίας τους μετανάστες στις φράουλες, μία θλιβερή δηλαδή κατάσταση για τους ξένους εργάτες γης. Ας μην ξεχνάμε ότι, τα επόμενα χρόνια, βασικό στοίχημα της αγροτικής παραγωγής είναι το Fair Trade και ήδη υπάρχουν σχετικές πιστοποιήσεις.

Το θέμα των εργατών γης, που σε μεγάλο βαθμό είναι αλλοδαποί γείτονες, είναι ιδιαίτερα πολύπλοκο και η νέα κυβέρνηση οφείλει να δει όλες τις παραμέτρους, γιατί η εικόνα δεν είναι παντού ίδια. Ταυτόχρονα χρειάζεται να φροντίσει, ώστε η νέα ΚΑΠ να λάβει υπόψη αυτήν την παράμετρο. Η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει μεγάλο κομμάτι της παραγωγής της σε ροδάκινα, φράουλες, καπνό, ελιές, αγελαδινό γάλα κ.ά. προϊόντα, αν δεν βρει έναν τρόπο win-win, ώστε και να λύσει προβλήματα ασφάλειας και προβλήματα εισόδου και εργασίας των μεταναστών, που θέλουν να εργαστούν νόμιμα.

Το προηγούμενο διάστημα ξεκίνησε μία προσπάθεια ενσωμάτωσης προσφύγων και όχι μεταναστών στον τομέα της Γεωργίας σε εγκαταλειμμένες αγροτικές δομές. Αυτή η πρωτοβουλία πρέπει να συνεχιστεί και ταυτόχρονα να υπάρξει ολοκληρωμένη διαβούλευση και για το μεταναστόσημο: αφενός διότι ελλοχεύει άμεσος κίνδυνος μείωσης της παραγωγής και μειωμένων εξαγωγών, αφετέρου διότι η χώρα μας λόγω της τεχνογνωσίας των προσφύγων σε άλλα νέα ή αλλιώς διαμορφωμένα παλαιά προϊόντα, μπορεί να κερδίσει το στοίχημα σε νέες, αραβικές αγορές και μάλιστα με χαμηλότατο μεταφορικό κόστος, δημιουργώντας νέες ευκαιρίες.

 

*Η Άννα Στεργίου είναι κοινοβουλευτική συντάκτρια και συγγραφέας, εξειδικευμένη σε αγροτικά θέματα