ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ: Όσα δεν φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια

Ξαφνικά το τελευταίο διάστημα επανήλθε στον δημόσιο διάλογο η συζήτηση περί προοδευτικής διακυβέρνησης. Μία συζήτηση που ακουγόταν κατά καιρούς από την εποχή του Ανδρέα Παπανδρέου, έμενε για λίγο στην επικαιρότητα, εξαφανιζόταν κι έμοιαζε περισσότερο ως μία διέξοδος του ηγεμονικού ΠΑΣΟΚ, όταν βρισκόταν στριμωγμένο στη γωνία και μέσω αυτής της φράσης έστελνε μήνυμα σε διάφορους αριστερούληδες να το ενισχύσουν.

 Του Μιχάλη Κωτσάκου

Με αυτό τον τρόπο ο Ανδρέας μείωσε την έκταση της ήττας το 1989, όταν το ΠΑΣΟΚ βρισκόταν σε περιδίνηση λόγω του σκανδάλου Κοσκωτά. Τα χρόνια πέρασαν και ο Κώστας Σημίτης γύρισε τούμπα το παιχνίδι το 2000, όταν οι Μπίστης και σία τον ενίσχυσαν και του έδωσαν τη νίκη στο νήμα επί του Κώστα Καραμανλή. Την ίδια τακτική ακολούθησε και ο Γιώργος Παπανδρέου πριν από τις πρόωρες εκλογές του 2009. Τα ίδια μονοπάτια ζήλεψε και ο Αλέξης Τσίπρας, ο οποίος ξαφνικά θυμήθηκε την προοδευτική διακυβέρνηση.

Ιστορικά η φράση περί προοδευτικής διακυβέρνησης τις περισσότερες φορές θυμίζει την παροιμία «όσα δεν φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια». Και αυτό διότι τώρα που ο Αλέξης Τσίπρας βλέπει πως δεν έχει καμία απολύτως τύχη να κερδίσει τις επόμενες εκλογές και να υποστεί διπλή ήττα (λόγω απλής αναλογικής θα έχουμε δίδυμες εκλογές) ξέχασε την κυβέρνηση και θυμήθηκε την προοδευτική διακυβέρνηση.

Τι σημαίνει όμως ο προσδιορισμός «προοδευτική διακυβέρνηση»;  Ο πρωθυπουργός της χώρας, Κυριάκος Μητσοτάκης στις αρχές του 2020 μετέχοντας σε ένα φόρουμ ρωτήθηκε σχετικά και η απάντησή του μάλλον κατέρριψε το αφήγημα του Αλέξη Τσίπρα και των λοιπών ΣΥΡΙΖΑίων. «Η προοδευτική διακυβέρνηση απαιτεί μεταρρυθμιστική ηγεσία, επιστροφή στη μετριοπάθεια και θέτει τα θεμέλια του μέλλοντος». Αν, λοιπόν, προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε τι σημαίνει μεταρρύθμιση, τότε θα σταθούμε αναμφίβολα στην ίδρυση του ΕΣΥ τη δεκαετία του ’80. Ένα ΕΣΥ που, παρά τις διαφωνίες, φάνηκε αποτελεσματικό τώρα στην πανδημία. Μεταρρύθμιση ήταν η αλλαγή του οικογενειακού δικαίου, επίσης τη δεκαετία του ’80, όπου θεσπίστηκε το αυτόματο διαζύγιο, ο πολιτικός γάμος και η αποποινικοποίηση της μοιχείας. Όπως μεταρρύθμιση είναι και η προέκταση του οικογενειακού δικαίου για τη συνεπιμέλεια των τέκνων, που ρυθμίζει ακόμη περισσότερο το καθεστώς μετά τη διάλυση του γάμου και προωθεί η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Μεταρρύθμιση ήταν και η ίδρυση του ΑΣΕΠ και η θέσπιση του συγκεκριμένου συμβουλίου για τις προσλήψεις στον δημόσιο τομέα. Μεταρρύθμιση είναι και η καθιέρωση της ανοικτής διακυβέρνησης στο πλαίσιο της διαφάνειας, του λεγόμενου opengov, όπου ο κάθε πολίτης μπορεί να ελέγχει τις δαπάνες του Δημοσίου. Ας μη λησμονούμε ότι πάνω στο opengov στηρίχθηκε και η ψηφιοποίηση του κράτους που τρέχει κατά τη διάρκεια της πανδημίας που κάνει πιο εύκολες τις συναλλαγές μας με το Δημόσιο. Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί μεταρρύθμιση ο νόμος Κατρούγκαλου για το ασφαλιστικό (όπως λένε στον ΣΥΡΙΖΑ), καθώς ακόμη και η διάδοχός του Έφη Αχτσιόγλου αναγκάστηκε να προχωρήσει σε δεκάδες τροπολογίες, προκειμένου να κατανοήσει και η ίδια το πνεύμα και οι πολίτες το τι θέλει να πει ο ποιητής.

Ο όρος «προοδευτική διακυβέρνηση» μπορεί θεωρητικά να εξηγηθεί με το να υπάρχουν σε ένα κράτος στέρεοι, αποτελεσματικοί και δίκαιοι θεσμοί, που νομοθετούνται και υλοποιούνται υπέρ του δημοσίου συμφέροντος,  βοηθούν τις κοινωνίες να επιβιώνουν στις κρίσεις, να παράγουν, να καινοτομούν, να παρέχουν ποιοτικές δημόσιες κοινωνικές υπηρεσίες, να προάγουν δικαιώματα και να ευημερούν. Επίσης, να υπάρχει πλήρης διαφάνεια και λογοδοσία. Και τέλος, να απλώνεται δίχτυ προστασίας για τις ευπαθείς και τις αδύναμες κοινωνικά ομάδες.

Αν, λοιπόν, προσδιορίσουμε όλα τα παραπάνω ως προοδευτική διακυβέρνηση, τότε μένει να μας εξηγήσουν όσοι από την κεντροαριστερά αναμασούν την καραμέλα, τι δεν κάνει η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Διότι, όπως επισημαίνουν και πολλοί αναλυτές, «αρκετά επιτυχημένα στελέχη της κυβέρνησης Μητσοτάκη προέρχονται από τον αυτοπροσδιοριζόμενο προοδευτικό χώρο, ενώ και τον πρωθυπουργό κάθε άλλο παρά συντηρητικό μπορείς να τον αποκαλέσεις, όταν επέλεξε για να έχει δίπλα του σε θέσεις-κλειδιά ομοφυλόφιλους, οι οποίοι δεν έχουν πρόβλημα να το παραδεχθούν». Διότι προοδευτικές υποτίθεται κυβερνήσεις τούς έκρυβαν. Προφανώς η ελληνική σοσιαλδημοκρατία εξακολουθεί να πάσχει από το σύνδρομο της ξύλινης γλώσσας.

Πώς μπορεί, για να παράδειγμα, να θεωρηθεί προοδευτική η Θεοδώρα Τζάκρη, η οποία δεν είχε πρόβλημα να ψηφίσει όλα τα μνημόνια και μετά να καταγγείλει τους δανειστές; Προφανώς το επόμενο βήμα της είναι να καταγγείλει και τον οίκο Christian Louboutin επειδή κατασκευάζει ακριβές τσάντες, τις οποίες όπως αναφέρει ο αστικός μύθος υπεραγαπά. Ή για ποιον λόγο είναι προοδευτικός ο Θάνος Μωραΐτης, ο οποίος ως γνήσιος καιροσκόπος άφησε το κόμμα που τον ανέδειξε για να εξασφαλίσει μία θεσούλα υφυπουργού; Για ποιον λόγο πρέπει να θεωρηθεί προοδευτικός ο Ραγκούσης, ο οποίος με πλάγια μέσα ανελίχθηκε στο ΠΑΣΟΚ, ενώ ως κακομαθημένο παιδί κρυβόταν για να μη χάσει το υπουργείο του επί πρωθυπουργίας Γιώργου Παπανδρέου; Ή ακόμη κατάφερε μέσα σε χρόνο ρεκόρ να περάσει από τόσα κόμματα; Ο συγκεκριμένος πολιτικός κόμπαζε για τον «Καλλικράτη» (μία μεταρρύθμιση που ήταν σωστή και αναγκαία), αλλά για να εξασφαλίσει μία θεσούλα στα ψηφοδέλτια του ΣΥΡΙΖΑ έφτασε στο σημείο να την αποκηρύξει και να υποστηρίξει την απορρύθμιση του Σκουρλέτη, τον «Κλεισθένη». Μιλάμε για την απόλυτη ξευτίλα. Κι όμως και αυτός κάνει λόγο για προοδευτική διακυβέρνηση.

Προσωπικές επιδιώξεις

Τελικά, ποιοι είναι οι πρωταγωνιστές της λεγόμενης προοδευτικής διακυβέρνησης; Επί της ουσίας, ο καθένας τη θέλει για την πάρτη του. Ή πιο σωστά για να προωθήσει τις προσωπικές του επιδιώξεις. Έτσι την χρησιμοποίησαν το τελευταίο διάστημα για μία ακόμη φορά ο Αλέξης Τσίπρας και ο Γιώργος Παπανδρέου, ενώ η Φώφη Γεννηματά έπεσε στην παγίδα.

Ο Αλέξης Τσίπρας ακόμη πιστεύει ότι θα εξελιχθεί σε νέο Ανδρέα Παπανδρέου. Επιθυμεί στροφή του ΣΥΡΙΖΑ προς την σοσιαλδημοκρατία, αλλά μέχρι στιγμής τα κουκιά στο εσωκομματικό παιχνίδι δεν του το επιτρέπουν. Οπότε, διά της πλαγίας οδού, προσπαθεί να επιβάλει τις θέσεις του. Και το σημαντικότερο, να παρακάμψει τις αντιρρήσεις που εκφράζει η αριστερή πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ, οι «53» και τα λεγόμενα ιστορικά στελέχη.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Νίκος Φίλης σε πρόσφατο άρθρο του καταγράφει την αντίθεσή του στη στροφή του ΣΥΡΙΖΑ προς το κέντρο, τονίζοντας ότι «μια τέτοια προοπτική προϋποθέτει την ανάπτυξη κοινωνικών κινημάτων και την επιστροφή της Αριστεράς σε αυτά. Ώστε, μαζί με ένα εύρος αντινεοφιλελεύθερων – αντιεθνικιστικών πολιτικών δυνάμεων να συγκροτηθεί το μπλοκ της εναλλακτικής – προοδευτικής διακυβέρνησης. Για να φύγει η Δεξιά, πριν τα ρημάξει όλα!»

Ο Τσίπρας και οι συν αυτώ υποστηρίζουν πως εάν υπάρξει προοπτική εξουσίας, τότε όλοι οι διαφωνούντες θα σωπάσουν, καθώς θα διαγκωνίζονται για έναν υπουργικό θώκο ώστε να βρεθούν εντός του κυβερνητικού πυρήνα. Φυσικά, ο Αλέξης Τσίπρας διατηρεί για τον εαυτό του το προνόμιο να είναι αυτός ο πρωθυπουργός σε ένα τέτοιο συνεργατικό σχήμα. Και φυσικά, δεν δέχεται κουβέντα να πράξει αυτό που έκανε ο ηγέτης των «Πέντε Αστέρων» Λουΐτζι Ντι Μάιο στην Ιταλία, όπου αποδέχθηκε –αν και ο αρχηγός του μεγαλύτερου σε δύναμη κόμματος– τη θέση του υπουργού Εξωτερικών αφήνοντας την πρωθυπουργία στον Τζουζέπε Κόντε.

 

Ο Γιώργος και το δικό του αφήγημα

Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, πάντως, δεν θα είχε πρόβλημα και αντί για την Προοδευτική Διακυβέρνηση δει το ΚΙΝΑΛ να διασπάται και να μοιράζει με τον Κυριάκο Μητσοτάκη τα ιμάτιά του. Το ζητούμενο, βέβαια, για τον Αλέξη Τσίπρα είναι το πώς θα υφαρπάξει τη σημαία και τα λάβαρα του ΠΑΣΟΚ για να υλοποιήσει το όραμά του να γίνει ο νέος Ανδρέας. Οπότε όσο επικρατεί αναταραχή στο ΚΙΝΑΛ και είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο ακόμη και διάσπασης είναι μία υπέροχη κατάσταση για την ηγετική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ.

Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ ναι μεν υποδέχθηκε με ικανοποίηση την αναφορά της Φώφης Γεννηματά, αλλά χάρηκε ακόμη περισσότερο από τα όσα είπε ο Γιώργος Παπανδρέου σε άρθρο του σε περιοδικό της Πάτρας. Ο πρώην πρωθυπουργός (ο οποίος πέρασε τα πάνδεινα από τον ΣΥΡΙΖΑ κατά τη διακυβέρνησή του), ταγμένος σταθερά σε αντιδεξιό προσανατολισμό, μίλησε για την ανάγκη «προοδευτικής πρότασης διακυβέρνησης  και ανασυγκρότησης του προοδευτικού χώρου στη βάση μιας προγραμματικής συμφωνίας».

Βέβαια καλό είναι πριν οι ΣΥΡΙΖΑίοι αρχίσουν να πανηγυρίζουν να δουν τι κρύβεται και πίσω από τις λέξεις του Γιώργου Παπανδρέου. Διότι μπορεί κάποιοι αναλυτές να ισχυρίζονται ότι «ο Παπανδρέου το έχει από παλιά το κουσούρι. Λέει πολλά επί της διαδικασίας. Και τίποτα για την πολιτική ουσία».  Ή ακόμη πως «το μεγαλύτερο βασανιστήριο στο οποίο μπορούν να υποβληθούν όσοι μιλούν για προοδευτική διακυβέρνηση είναι να τους βάλεις να γράψουν σε μια κόλλα χαρτί τι εννοούν. Στην πραγματικότητα δεν εννοούν τίποτα. Στην καλύτερη περίπτωση η προοδευτική διακυβέρνηση στο μυαλό τους είναι μια διακυβέρνηση στην οποία θα μετέχουν οι ίδιοι». Και αυτή είναι η αλήθεια. Ο Γιώργος Παπανδρέου επί της ουσίας γι’ αυτό που καίγεται είναι η προσωπική του δικαίωση. Απαίτησε από τη Γεννηματά και πέτυχε τον εξοστρακισμό του Ευάγγελου Βενιζέλου από τη Βουλή, ταυτόχρονα με τη δική του επάνοδο. Κι αυτό διότι θεωρεί ακόμη και σήμερα ότι τον ανέτρεψε ο Βενιζέλος τον Νοέμβριο του 2011. Και τώρα θέλει να πάρει την εκδίκησή του ως κρύο πιάτο και από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ.

Διότι ο Νίκος Μπίστης μπορεί να έκανε λόγο ότι σε μία κοινή πορεία έχει αξία της λήθης, υποστηρίζοντας ότι το «Ολαντρέου» ήταν μία λεκτική ακροβασία του Αλέξη Τσίπρα. Όμως ο Παπανδρέου δεν έχει ξεχάσει το «γερμανοτσολιάς» που του φώναζαν οι ΣΥΡΙΖΑίοι, ούτε πως ο κ. Τσίπρας συνεργάστηκε αρμονικά με τον μεγαλύτερο υβριστή της οικογένειάς του, τον Πάνο Καμμένο. Ας μη λησμονούμε ότι σχεδόν όλοι οι Παπανδρέου έχουν κερδίσει αγωγές από τον πρώην υπουργό Εθνικής Άμυνας. Ούτε φυσικά ότι ο ΣΥΡΙΖΑ του φόρτωσε όλα τα κακά της χώρας λησμονώντας –ηθελημένα– την περίοδο διακυβέρνησης της χώρας από τον Κώστα Καραμανλή (2004-2009). Εκεί όπου χάθηκε στην κυριολεξία η μπάλα στο ασφαλιστικό, ενώ το έλλειμμα εκτοξεύθηκε στο φεγγάρι. Κι όμως, ο Πάνος Σκουρλέτης αποκάλεσε τοξικό τον Παπανδρέου και όχι τον Καραμανλή, ή τον Παυλόπουλο (ο οποίος με την προφορική συνέντευξη πήγε να παρακάμψει το ΑΣΕΠ), ούτε τον Παπαγγελόπουλο που ήταν ο εκτελεστικός βραχίονας της σκευωρίας με της Novartis.

Άρα, τι επιδιώκει ο Γιώργος Παπανδρέου με την ατάκα της Προοδευτικής Διακυβέρνησης; Οι γνωρίζοντες τον τρόπο που σκέφτεται και πράττει ο Γιώργος Παπανδρέου, όλο αυτό το διάστημα, αλλά και αποκωδικοποιώντας όλες τις τελευταίες παρεμβάσεις του στη Βουλή, το μόνο που επιδιώκει δεν είναι η προοδευτική διακυβέρνηση της χώρας, όσο να του αναγνωρίσουν ότι δεν έχει τις μεγαλύτερες ευθύνες για την χρεοκοπία της χώρας και ότι άδικα τον κατηγόρησαν τη διετία 2010-2011. Ταυτόχρονα, ο κ. Παπανδρέου γνωρίζει πως εάν πεισθεί ο κ. Τσίπρας να κάνει το παραπάνω βήμα, θα έχει σοβαρά προβλήματα με την εσωκομματική αντιπολίτευση του ΣΥΡΙΖΑ.

Διότι ο κ. Παπανδρέου και από πολιτική ίντριγκα γνωρίζει και το σημαντικότερο από τη μέχρι τώρα πορεία του έχει δείξει ότι ξέρει να περιμένει για να επιτύχει αυτό που θέλει. Ξέρει πώς μπορεί να δημιουργήσει πολύ περισσότερα προβλήματα στον Αλέξη Τσίπρα με το να βρεθεί πιο κοντά του, από ό,τι να τον υβρίζει. Για παράδειγμα, ο Σκουρλέτης, που όπως είπαμε τον έχει αποκαλέσει «τοξικό», απέστειλε νέο μήνυμα στον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ με το να ισχυριστεί ότι «ο χαρακτήρας των σημερινών προβλημάτων απαιτεί απαντήσεις που δεν θα κινούνται στη λογική των μέσων όρων, των κεντρώων λύσεων, αλλά των ριζοσπαστικών, εναλλακτικών προτάσεων σε όλα τα πεδία». Μία θέση με την οποία συμφωνούν και οι «53» του Τσακαλώτου, αλλά και τα ιστορικά στελέχη του κόμματος.

Ακόμη πιο ισχυρό του μήνυμα του Δημήτρη Παπαδημούλη: «Είμαστε ένα κόμμα με αδιαφιλονίκητο και ισχυρό πρόεδρο, τον Αλέξη Τσίπρα, γι’ αυτό και τον στηρίζουμε όλες και όλοι, αλλά ταυτόχρονα δεν είμαστε κόμμα αρχηγικό». Κατ’ αυτό τον τρόπο ο ευρωβουλευτής και βαθύς γνώστης του αθηναϊκού real estate υπενθύμισε στην ηγετική ομάδα της Κουμουνδούρου τις κόκκινες γραμμές της εσωκομματικής αντιπολίτευσης, υπερασπιζόμενος παράλληλα και τη μειοψηφία του κόμματος.

Η Φώφη που την πάτησε

Αυτή που φαίνεται ότι την πάτησε ήταν η Φώφη Γεννηματά, που στην προκειμένη περίπτωση θυμίζει το ανέκδοτο με τον λαγό και την τίγρη, όπου στο τέλος ο λαγός –που έχει πει διάφορα για την τίγρη– όταν βρίσκεται ενώπιων των κυρώσεων δικαιολογείται πως «λέμε και καμία μ…. για να περνάει η ώρα». Κάπως έτσι ως τον λαγό η κα Γεννηματά πέταξε την μπαρούφα της στη Βουλή για προοδευτική διακυβέρνηση, αλλά όταν άρχισαν να σοβαρεύουν τα πράγματα αναζητεί διέξοδο.

Η αντίδραση του Ανδρέα Λοβέρδου –ως απάντηση στον Γιώργο Παπανδρέου– ότι «ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι προοδευτικό κόμμα» χτύπησε καμπανάκια στη Χαριλάου Τρικούπη. Διότι ακόμη και ο πιο αδαής κατανόησε ότι ο Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος του ΚΙΝΑΛ με την αντίδρασή του έστειλε ένα σαφέστατο μήνυμα στην ηγεσία να σταματήσει τους πιθανούς κρυφούς σχεδιασμούς. Όμως κι άλλοι στο ΚΙΝΑΛ αναρωτήθηκαν δικαίως για ποιον λόγο να προσφέρουν ευκαιρία νεκρανάστασης στον ΣΥΡΙΖΑ, καθώς με βάση τα δεδομένα όλων των δημοσκοπήσεων είναι πολύ δύσκολο να βγει από την εντατική που βρίσκεται από τον Ιούλιο του 2019.