Red alert για την κυβέρνηση

Η φράση «κόκκινος συναγερμός» ακτινογραφεί πλήρως την εικόνα της κυβέρνησης αυτές τις ημέρες, όπου οι επικεφαλής της τρόικας βρίσκονται στην Αθήνα. Το χειρότερο όλων δεν είναι ότι η κυβέρνηση δεν είναι 100% έτοιμη να αντιμετωπίσει τις τρελές απαιτήσεις των εκπροσώπων των δανειστών, αλλά κατάφερε να παρουσιάσει και αρρυθμίες από τα πρώτα ραντεβού με αφορμή τη διένεξη του υπουργού Οικονομικών Γκίκα Χαρδούβελη με τον πολυπράγμονα σύμβουλο του πρωθυπουργού Χρύσανθο Λαζαρίδη.

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Η όλη εικόνα δείχνει ότι τα πράγματα δεν πάνε όπως τα είχαν σχεδιάσει στο Μαξίμου, που όλο το προηγούμενο διάστημα τόνιζε πως το μνημόνιο τελειώνει και πως η τελευταία διαπραγμάτευση θα είναι σύντομη. Αντίθετα, οι τροϊκανοί υποστηρίζουν πως η αξιολόγηση θα είναι μακράς διάρκειας.

Πρώτο μέτωπο στις διαπραγματεύσεις των δύο πλευρών είναι τα κόκκινα επιχειρηματικά δάνεια, αν και συνεργάτες του Νίκου Δένδια ισχυρίζονται ότι έλαβαν το «πράσινο φως».

Αναμφίβολα, όμως, το μεγαλύτερο αγκάθι είναι το πώς θα κλείσει το «κενό» του 2015 χωρίς νέα μέτρα και «χωνεύοντας» την πλειοδοσία φοροαπαλλαγών που είδε το φως της δημοσιότητας τις προηγούμενες ημέρες, με μόνο και μεγαλύτερο «ατού» της κυβέρνησης στοιχεία για την υπέρβαση δημοσιονομικού στόχου της κυβέρνησης για δεύτερο συνεχή χρόνο (ο στόχος είναι 1,5% φέτος και 2% του ΑΕΠ το 2015). Ωστόσο, οι πιέσεις της τρόικας για να έρθουν τα 7,1 δισ. ευρώ της 5ης αναθεώρησης παραμένουν έντονες και για σειρά από άλλα πεδία.

Τα βασικά θέματα που θα τεθούν επί τάπητος στις συζητήσεις με την τρόικα είναι:

# Εργασιακά: Η κυβέρνηση θέτει «βέτο» στις ελεύθερες απολύσεις και θέλει να αποφύγει τη θεσμοθέτηση του δικαιώματος ανταπεργίας των εργοδοτών, ωστόσο συζητά αλλαγές σε ορισμένα συνδικαλιστικά ζητήματα. Το ΠΑΣΟΚ δεν δέχεται καμία αλλαγή.

# Ασφαλιστικό: Η τρόικα ζητεί ωμά αύξηση ορίων ηλικίας, μείωση κατώτατων συντάξεων και νέα συνένωση ταμείων. Η κυβέρνηση δεν μπαίνει καν στη συζήτηση. Το μόνο που αποδέχεται να τεθεί στο τραπέζι είναι οι διαρθρωτικές αλλαγές (π.χ. συγχωνεύσεις ταμείων) μετά από μακρά διαδικασία διαλόγου που θα αρχίσει μετά το Πάσχα του 2015. Οι αναλογιστικές μελέτες θα είναι έτοιμες στο τέλος Οκτωβρίου. Το ΠΑΣΟΚ διά του Γιώργου Κουτρουμάνη ήδη έχει ανακοινώσει ότι δεν θα ψηφίσει καμία άλλη αλλαγή.

# «Κόκκινα» δάνεια: Θεωρείται ώριμο ζήτημα, καθώς τα υπουργεία Ανάπτυξης και Οικονομικών σε συνεργασία με την Τράπεζα της Ελλάδος (TτΕ) ολοκληρώνουν το νέο κώδικα δεοντολογίας, το νέο πλαίσιο των πλειστηριασμών και τον πτωχευτικό κώδικα για τις επιχειρήσεις. Ήδη συνεργάτες του Νίκου Δένδια ισχυρίζονται πως έλαβαν το «πράσινο φως» από την τρόικα.

# Νέο μισθολόγιο στο Δημόσιο: Το σχέδιο που ετοιμάζει ο Κυριάκος Μητσοτάκης προβλέπει την καθιέρωση εισαγωγικού μισθού στο Δημόσιο 586 ευρώ τον μήνα, από 780 ευρώ σήμερα, για τους υπαλλήλους υποχρεωτικής εκπαίδευσης και τη μείωση του εισαγωγικού μισθού για τους υπαλλήλους δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που σήμερα αμείβονται με 858 ευρώ τον μήνα σε ανάλογο επίπεδο. Κι αυτή την νομοθετική αλλαγή το ΠΑΣΟΚ διεμήνυσε ότι δεν θα την ψηφίσει.

# Απολύσεις στο Δημόσιο: Ο αρμόδιος Υπουργός (Κ. Μητσοτάκης) δεσμεύεται ότι θα γίνει οι 5.500 απολύσεις στο Δημόσιο τις οποίες προβλέπει το Μνημόνιο ως το τέλος του 2014. Όμως η αναπληρώτρια του Εύη Χριστοφιλοπούλου δήλωσε ότι δεν είναι αναγκαίες άλλες απολύσεις.

# Φοροελαφρύνσεις: Εκτός από τη μείωση του φόρου στο πετρέλαιο κατά 30%, η λίστα των παρεμβάσεων στα φορολογικά προβλέπει ελάφρυνση κατά 30% της Έκτακτης Εισφοράς Αλληλεγγύης, που πρέπει να ψηφιστεί από τη Βουλή διότι το μέτρο εκπνέει το 2014, 100 δόσεις για οφειλές ως 15.000 ευρώ σε εφορίες και ασφαλιστικά ταμεία, αναδρομική μείωση 40% στα τεκμήρια των ΙΧ για το 2014 και μείωση των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων ένα χρόνο νωρίτερα, στις αρχές του 2015.

Έχουμε μέλλον…

Με δεδομένο ότι η τρόικα μετρά 1.000 εκκρεμότητες στο μνημόνιο το οποίο εκπνέει στο τέλος του έτους θεωρείται βέβαιο ότι αν δεν υπάρξει ρήξη, η τριμερής θα φύγει και θα ξανάρθει τουλάχιστον άλλη μια φορά στην Αθήνα ως τα Χριστούγεννα.

«Η αξιολόγηση θα είναι βαριά και βαθιά», διαμηνύουν έμπειρα στελέχη της Κομισιόν. Προηγήθηκαν εκτιμήσεις παράγοντα της τρόικας στις Βρυξέλλες που έκανε λόγο για δημοσιονομικό κενό δύο δισ. ευρώ και χρηματοδοτικό κενό 12 δισ. για το 2015, κάνοντας «έξω φρενών» την Αθήνα η οποία απάντησε ακαριαία και απέρριψε σε έντονο ύφος τα νούμερα μέσω κυβερνητικών κύκλων.

Το καλό χαρτί της κυβέρνησης είναι η υπέρβαση του μνημονιακού στόχου για τρίτη συνεχή χρονιά και το γεγονός ότι η χώρα μας καταγράφει με διαφορά την καλύτερη δημοσιονομική επίδοση στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο η τριμερής εκκινεί από την εκτίμηση του Ιουνίου –στην έκθεση του ΔΝΤ– για δημοσιονομικό κενό 2 δισ. ευρώ το 2015 και το ανεβάζει ακόμη και ως τα 2,5 δισ. ευρώ, ενώ προς το παρόν δεν συζητά μείωση του στόχου κάτω από το 3% του ΑΕΠ. Βασική παράμετρος θα είναι και η πρόβλεψη για την ανάπτυξη το 2015 και αν θα αναθεωρηθεί λόγω του δυσμενούς περιβάλλοντος από το 2,9% του ΑΕΠ στο 2,7%.

Ούτε βήμα πίσω από τις «κόκκινες γραμμές»

Την ώρα που οι εκπρόσωποι της Κομισιόν και του ΔΝΤ κάνουν λόγο για μακρά αξιολόγηση στο Μαξίμου εξακολουθούν να υποστηρίζουν πως όλα θα ολοκληρωθούν πολύ σύντομα, ώστε να προχωρήσουν στα επόμενα βήματα.

Όπως αναφέρουν συνεργάτες του Αντ. Σαμαρά η εντολή του πρωθυπουργού είναι σαφής: «Να τελειώνουμε γρήγορα και με επιτυχία».

Το Μαξίμου σε συνεργασία με την αντιπροεδρία θα επιδιώξουν καθ’ όλη την αξιολόγηση να μην κάνουν ούτε βήμα πίσω από τις «κόκκινες γραμμές» που έχουν χαράξει. Στο Μαξίμου και στην αντιπροεδρία της κυβέρνησης, είναι κυρίαρχη η εκτίμηση πως εάν ο δικομματικός συνασπισμός υποχωρήσει στην παρούσα φάση στις απαιτήσεις της τρόικας, το πολιτικό παιχνίδι χάνεται οριστικά.

Ως εκ τούτου, ουδείς από τους Σαμαρά – Βενιζέλο επιθυμεί να τελειώσει «το λάδι στο καντήλι της κυβέρνησης» πολύ νωρίτερα από ό,τι και οι δύο θα επιδιώξουν. Άρα, η υπεράσπιση των κόκκινων γραμμών (όχι αποδοχή ομαδικών απολύσεων, όχι αλλαγές σε εργασιακά και ασφαλιστικό, κ.ά.) είναι «ζήτημα ζωής ή θανάτου για την κυβέρνηση», όπως λέγεται χαρακτηριστικά.

Και οι δυο πολιτικοί αρχηγοί έχουν χαράξει τον οδικό χάρτη που έχει τους εξής σταθμούς: συνέχιση των μεταρρυθμίσεων και των διαρθρωτικών αλλαγών για να ολοκληρωθεί ομαλά η αξιολόγηση της τρόικας, απορρόφηση των αντιδράσεων των αγορών και των εταίρων, προώθηση, έστω και μονομερώς ορισμένων φοροαπαλλαγών για να δοθεί μήνυμα στην κοινωνία ότι κάτι αλλάζει επί της ουσίας, και έναρξη και επισήμως της συζήτησης για το χρέος και την έξοδο από το πρόγραμμα.

Πάντως, και οι δυο πολιτικοί αρχηγοί είναι αισιόδοξοι και η εκτίμηση στα επιτελεία τους είναι ότι ο νέος κύκλος αξιολόγησης θα εισέλθει στην τελική του ευθεία στα τέλη Οκτωβρίου, οπότε θα γίνει και μια κρίσιμη Σύνοδος Κορυφής της Ε.Ε. και θα υπάρχει μια σαφή εικόνα για τα stress tests των τραπεζών.

Λόγω Σαμαρά ανέχεται τον Λαζαρίδη ο Χαρδούβελης

Πάντως, η εκκίνηση των διαπραγματεύσεων με την τρόικα δεν ξεκίνησε και με τον ιδανικότερο τρόπο. Και δεν ήταν τόσο οι απαιτήσεις των εκπροσώπων των δανειστών, όσο η σύγκρουση του Γκίκα Χαρδούβελη με τον Χρύσανθο Λαζαρίδη.

Ο υπουργός Οικονομικών φέρεται να έθεσε βέτο αρχικά για την παρουσία του συνεργάτη του πρωθυπουργού στην ελληνική διαπραγματευτική ομάδα, για να αναγκαστεί μετά από ώρες και με παρέμβαση του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά, να αναδιπλωθεί με διαρροές στον Τύπο στις οποίες επισημαίνεται ότι κορυφαίος παράγοντας του υπουργείου Οικονομικών αναφερόμενος στην παρουσία του Χρ. Λαζαρίδη στο υπουργείο Οικονομικών είπε ότι «ήταν παρών γιατί είναι γνώστης των αριθμών και έχει βοηθήσει στην κατάρτιση του προϋπολογισμού. Είναι ευπρόσδεκτη η παρουσία των συμβούλων του πρωθυπουργού σε μια διαπραγμάτευση. Αυτό είναι εκ των ων ουκ άνευ».

Είχε προηγηθεί έντονο παρασκήνιο και επικοινωνία του Γκ. Χαρδούβελη με τον Ευάγγελο Βενιζέλο που διαμορφώνει ένα κλίμα ενδοκυβερνητικής έντασης λίγες ώρες μετά την εκκίνηση της διαπραγμάτευσης με την τρόικα για την πέμπτη αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας.

Όπως αναφέρουν οι γνωρίζοντες το παρασκήνιο, Χαρδούβελης και Λαζαρίδης δεν έχουν και τις καλύτερες δυνατές σχέσεις. Με το ζόρι λένε «καλημέρα» ο ένας στον άλλο, ακόμη κι όταν είναι κι άλλοι μπροστά. Ο υπουργός Οικονομικών εμφανίζεται ιδιαίτερα χολωμένος και ενοχλημένος από τις διάφορες κατά καιρούς διαρροές στα ΜΜΕ που τον φέρνουν σε δύσκολη θέση, καθώς διαμορφώνεται μια διαφορετική εικόνα από αυτή που ο ίδιος επιθυμεί να εκπέμψει. Μάλιστα λέγεται ότι ρίχνει τις ευθύνες στον Λαζαρίδη γι’ αυτές τις διαρροές.

Σε αυτόν τον καμβά καταγράφονται και οι διαφορετικές στρατηγικές της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ στη διαπραγμάτευση.

Η Ν.Δ. και ο Αντώνης Σαμαράς δεν φέρεται να είναι αρνητικοί στην ψήφιση του συνδικαλιστικού νόμου και το λοκ άουτ, προκειμένου να εξασφαλιστούν οι φοροελαφρύνσεις, ενώ το ΠΑΣΟΚ θέτει κόκκινες γραμμές στις απαιτήσεις των δανειστών για απελευθέρωση των απολύσεων στον ιδιωτικό τομέα και περαιτέρω αλλαγές στα εργασιακά.

Συνεργάτες του προέδρου του ΠΑΣΟΚ επισημαίνουν ότι «κάθε υπουργός έχει την ευθύνη της διαπραγμάτευσης στο υπουργείο του» και πως «το ΠΑΣΟΚ δεν πρόκειται να συμφωνήσει σε θέματα στα οποία δεν συμμετείχε στη διαμόρφωσή τους», κάνοντας σαφές στον πρωθυπουργό ότι ή το ΠΑΣΟΚ θα αποτελεί συνδιαμορφωτή της γραμμής έναντι της τρόικας, ή δεν θα δίνει τη συγκατάθεσή του στα συμφωνηθέντα από τους υπουργούς με την τρόικα.

Οι διάλογοι

Όπως είπαμε και πιο πάνω, ο Χαρδούβελης έθεσε το θέμα στον πρωθυπουργό, παραμονή της έναρξης της συζήτησης με την τρόικα και έστειλε σαφές μήνυμα, άσχετα εάν εισακούσθηκε ή όχι, προς πάσα κατεύθυνση: αλλά με δυο αποδέκτες τους Χρ. Λαζαρίδη και Στ. Παπασταύρου και κυρίως τον πρώτο.

Ο Γκ. Χαρδούβελης ξεκαθάρισε ότι «η πληροφόρηση σχετικά με τις διαπραγματεύσεις με την τρόικα βγαίνει μόνο από μένα», αφήνοντας αιχμές για το Μέγαρο Μαξίμου. Όμως πριν καλά-καλά στείλει το μήνυμα, ο Χρ. Λαζαρίδης έδωσε το «παρών» από το πρωί της Τρίτης στις διαπραγματεύσεις με τους δανειστές.

Η επίσημη δικαιολογία και διαρροή ήταν ότι ο Χρ. Λαζαρίδης αποτελεί το μάτι και το αυτί του ίδιου του πρωθυπουργού στον κρίσιμο κύκλο επαφών με την τρόικα που μόλις άρχισε. Πληροφορίες αναφέρουν ότι καθυστέρησε η συνάντηση με την τρόικα από την άρνηση του Γκ. Χαρδούβελη να παρευρεθεί στη σύσκεψη ο Χρ. Λαζαρίδης.

Ο υπουργός Οικονομικών Γκ. Χαρδούβελης επικοινώνησε με τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης και πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, Ευάγγελο Βενιζέλο, τη Δευτέρα το βράδυ. Είχε προηγηθεί τηλεφώνημα από τον Χρήστο Πρωτόπαπα, όπου ο συντονιστής του κυβερνητικού έργου από την πλευρά του ΠΑΣΟΚ δήλωνε «παρών» για τη συμμετοχή εκπροσώπων του ΠΑΣΟΚ στη διαπραγματευτική ομάδα: «Θα συμμετέχουμε και εμείς στην αυριανή συνάντηση με την τρόικα εκ μέρους του ΠΑΣΟΚ. Εγώ και ο Κυριάκος Πιερακάκης».

Η απάντηση που έλαβε από τον «τσάρο» ήταν: «Θα προτιμούσα στη διαπραγμάτευση να μην υπάρχουν εκπρόσωποι ούτε του ΠΑΣΟΚ ούτε της Ν.Δ. Επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας να είναι ο υπουργός του οποίου συζητούνται τα θέματα σε συνεργασία με μένα που έχω τον γενικό συντονισμό».

Ο υπουργός Οικονομικών επικοινώνησε και με τον Ευάγγελο Βενιζέλο για να τον ενημερώσει το ίδιο βράδυ. Γνωστοποίησε στον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ ότι δεν επιθυμεί να έχει στην ομάδα διαπραγμάτευσης εκπροσώπους από τα δύο κόμματα της συγκυβέρνησης.

Την επομένη μέρα, όταν εμφανίστηκε ο Χρ. Λαζαρίδης στο υπουργείο Οικονομικών, ο Γκ. Χαρδούβελης ενημέρωσε τον Ευάγγελο Βενιζέλο για την παρουσία του και ζήτησε να στείλει και το ΠΑΣΟΚ δική του αντιπροσωπεία στη συζήτηση. Μάλιστα, είπε προς τον υπουργό: «Εμείς θα τηρήσουμε τον λόγο μας σε αυτά που συμφωνήσαμε χτες. Αν υπάρχει πρόβλημα με τον Χρ. Λαζαρίδη, θα πρέπει να το λύσεις με τη Ν.Δ. και το Μέγαρο Μαξίμου».