Σε επιφυλακή η Ελλάδα για τον πληγωμένο Ερντογάν
Σε νέα επιφυλακή τίθεται πλέον η χώρα μας μετά τις αμερικανικές κυρώσεις στην Τουρκία για την αγορά των ρωσικών πυραύλων S-400. Διότι πολλοί στη χώρα μας πανηγύρισαν για τις αυστηρές κυρώσεις των ΗΠΑ, αλλά η αλήθεια είναι ότι δεν επιβλήθηκαν λόγω της προκλητικότητας της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας, ή της Κύπρου, αλλά λόγω της αγοράς του ρωσικού οπλικού συστήματος, το οποίο αντίκειται στα συμφέροντα του ΝΑΤΟ.
Του Μ.Κ.
Τουναντίον, οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν από την Ε.Ε. στην Τουρκία, και ομολογουμένως ήταν χαλαρές, ήταν ξεκάθαρα για την προκλητική στάση της Τουρκίας έναντι της χώρας μας και της Κύπρου. Δηλαδή, εάν η Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν το ίδιο αυστηρή προς τον Ερντογάν όπως οι ΗΠΑ, τότε ναι, θα μιλάγαμε για μία ελληνική νίκη. Θα μιλάγαμε ότι οι εταίροι μας όντως αποδείχθηκαν και σύμμαχοι. Οπότε, ας μην πανηγυρίζουμε για τις αμερικανικές κυρώσεις, αλλά καλό θα είναι να σκεφθούμε το πώς θα θέσουμε τους δικούς μας όρους στη νέα απόπειρα της Τουρκίας να βρει αποκούμπι στην Ευρώπη. Ειδικά μετά το τηλεφώνημα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στον πρόεδρο του ευρωπαϊκού συμβουλίου Σαρλ Μισέλ.
Ανεξάρτητα με το πώς θα προσπαθήσει ο Ερντογάν να ξεπεράσει τον σκόπελο των αμερικανικών κυρώσεων, η Αθήνα βρίσκεται σε επιφυλακή. Ακόμη και αυτοί που ισχυρίζονται ότι πλέον ο Ερντογάν θα σκεφτεί και δεύτερη και τρίτη φορά να προκαλέσει θερμό επεισόδιο στο Αιγαίο, ή στα νότια της Κρήτης μετά τις αμερικανικές κυρώσεις, είναι επιφυλακτικοί. Όλοι γνωρίζουμε ότι εξακολουθεί να υπάρχει κενό εξουσίας στις ΗΠΑ, μέχρι τις 20 Ιανουαρίου που θα αναλάβει τα ηνία ο Μπάιντεν. Αναμφίβολα, ο Μάικ Πομπέο απέδειξε με την αποφασιστικότητά του στο θέμα των κυρώσεων για τους S-400 ότι στις ΗΠΑ υπάρχει κυβέρνηση, όμως και ο Ερντογάν από την πλευρά του αναζητεί μία μεγάλη κίνηση. Διότι ήδη πιέζεται στο εσωτερικό, αλλά και στο εξωτερικό οι σύμμαχοί του έχουν αρχίσει πλέον να αμφιβάλλουν.
Ήδη στο εσωτερικό της Τουρκίας η αντιπολίτευση κάνει λόγο για διπλωματικό φιάσκο. Χαρακτηριστικά ο Αχμέτ Νταβούτογλου, πρώην πρωθυπουργός και πρώην υπουργός Εξωτερικών και πρώην συνεργάτης του Ερντογάν, ανέβασε κατακόρυφα τους τόνους μιλώντας για διπλωματική αποτυχία σε όλα τα επίπεδα. Μάλιστα ανέφερε τις χώρες που έχουν συνασπιστεί κατά της Τουρκίας, όπως και τις αμερικανικές κυρώσεις, για να αποδείξει ότι όλα τα κάνει λάθος ο Ερντογάν. Αυτά στο εσωτερικό.
Όμως τα προβλήματα είναι μεγάλα και στο εξωτερικό, ειδικά με τους συμμάχους, οι οποίοι πόνταραν στη δυναμική της Τουρκίας, αλλά τώρα βλέπουν πως είναι ένας γίγαντας με πήλινα πόδια. Διότι οι αμερικανικές κυρώσεις προς την τουρκική κρατική εταιρεία εξοπλισμών ξεπερνούν τα σύνορα της Τουρκίας. Για παράδειγμα, το Πακιστάν θα συνεχίσει να θέλει να προμηθευτεί όπλα από την Τουρκία, γνωρίζοντας ότι θα υπάρξουν αμερικανικές κυρώσεις; Επίσης, όποια χώρα κατασκευάζει οπλικά συστήματα, αλλά χρησιμοποιεί έστω και ελάχιστα αμερικανικά εξαρτήματα, δεν μπορεί να τα πουλήσει στην Τουρκία.
Όλα αυτά τα γνωρίζει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος παραδέχθηκε ότι οι κυρώσεις δημιουργούν και οικονομικά ζητήματα στην κρατική εταιρεία εξοπλισμών, «αλλά θα τα ξεπεράσουμε», όπως είπε. Κι ενώ, λοιπόν, αναμένουμε και την πενταεθνή στην Ελβετία για το Κυπριακό, δεν είναι απίθανο ο Ερντογάν να θέλει πρωτίστως στο εσωτερικό να προχωρήσει σε μία ενέργεια, προκειμένου να στείλει κι εμπράκτως μήνυμα ότι δεν υπολογίζει τίποτα.
ώς θα αντιδράσει ο Μπάιντεν
Η απόφαση να επιβληθούν κυρώσεις στην Τουρκία προκάλεσε εντύπωση, καθώς όλοι γνώριζαν τις ιδιαίτερες σχέσεις του Ντόναλντ Τραμπ με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ως φαίνεται, όμως, ο Μάικ Πομπέο ενδιαφέρεται πρωτίστως να παίξει ρόλο στην επόμενη ημέρα των Ρεπουμπλικάνων. Έτσι άδειασε τον Τραμπ δίχως να του χαλάσει το χατίρι και αναγνωρίσει τη νίκη του Τζο Μπάιντεν.
Το ερώτημα είναι τι θα συμβεί στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις μετά τις 20 Ιανουαρίου, όταν και επίσημα ο Μπάιντεν θα αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας. Θα θελήσει να συνεχίσει τη σκληρή γραμμή, που μπορεί να οδηγήσει και στην απώλεια της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ (ναι, υπάρχουν και τέτοιες απειλές από την Τουρκία); Ο νέος πλανητάρχης θα τραβήξει το αυτί του Στόλτενμπεργκ (γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ), ο οποίος ουκ ολίγες φορές έχει εκφράσει τα φιλικά του αισθήματα προς την Τουρκία; Ή θα προχωρήσει σε αλλαγή του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ, ικανοποιώντας έτσι και τον Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος έχει εκφράσει πολλάκις την πεποίθηση ότι το ΝΑΤΟ είναι θνησιγενές οργανισμός.
Η Ευρώπη και η αλήθεια
Όπως γίνεται αντιληπτό, όλα είναι ρευστά και η ελληνική διπλωματία θα πρέπει να τρέξει σε πολλά επίπεδα. Κατ’ αρχάς, το σωστό είναι οι πολιτικοί να λένε την αλήθεια στους πολίτες. Διότι την εξέλιξη της Συνόδου Κορυφής δεν μπορείς να την πεις και ικανοποιητική για την Ελλάδα. Όλοι όμως γνωρίζαμε ότι οι κυρώσεις θα πάνε προς τα πίσω. Και αυτό διότι οι κυρώσεις της Ε.Ε. θα ήταν οικονομικής φύσης. Και από τη στιγμή που πολλές ευρωπαϊκές οικονομίες έχουν ανοίγματα στην παραπαίουσα τουρκική οικονομία, τότε ήταν απόλυτα λογικό η Ευρώπη να ήθελε να αποφύγει τα χειρότερα εν μέσω πανδημίας και οικονομικής κρίσης. Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι. Πολλές γερμανικές επιχειρήσεις είναι εγκλωβισμένες στην Τουρκία και, σε περίπτωση χρεοκοπίας των γειτόνων μας, η Μέρκελ θα είχε έναν επιπλέον πονοκέφαλο. Να αποφύγει κλείσιμο επιχειρήσεων, απολύσεις που σημαίνουν αύξηση της ανεργίας και φυσικά να χρηματοδοτήσει το κράτος τις πληττόμενες επιχειρήσεις.
Ταυτόχρονα, οι ισπανικές και ιταλικές τράπεζες έχουν επισφάλειες που ξεπερνούν τα 100 δισεκατομμύρια ευρώ έχοντας τουρκικά ομόλογα. Και φυσικά εάν η Τουρκία βάραγε κανόνι, που ακόμη και σήμερα που μιλάμε δεν έχει αποφευχθεί, τότε οι σεισμικές δονήσεις θα έσειαν συθέμελα σύμπασα την Ευρώπη. Διότι μιλάμε για τράπεζες δύο σημαντικών ευρωπαϊκών χωρών. Και ήδη στις οικονομίες Ιταλίας και Ισπανίας παρατηρούνται κραδασμοί. Φανταστείτε τι θα συνέβαινε εάν χρεοκοπούσαν οι τράπεζες των δύο χωρών. Ουδείς μπορεί να αποκλείσει ακόμη και το χειρότερο σενάριο.
Οπότε όλοι όσοι μιλούσαν με διπλωμάτες γνώριζαν πως η Μέρκελ αποκλείεται να επέβαλλε οικονομικές κυρώσεις που θα έστελναν την Τουρκία στον γκρεμό. Θα ήταν σαν να πυροβολούσε τα πόδια της. Και εδώ δημιουργούνται τεράστια ερωτηματικά για το ελληνικό πολιτικό σύστημα. Κατ’ αρχάς, η κυβέρνηση αποκλείεται να μη γνώριζε τις προθέσεις της Μέρκελ. Όταν οι διπλωμάτες ήξεραν τι θα συμβεί και ενημέρωναν τους δημοσιογράφους, ότι η καγκελάριος θα έδινε τράτο στον Ερντογάν μέχρι τον Μάρτιο, με τη δικαιολογία ότι πρέπει να αναμένει η Ε.Ε. τον νέο Αμερικανό πρόεδρο και με αποκλειστικό στόχο τον απεγκλωβισμό από την τουρκική οικονομία τόσο των γερμανικών επιχειρήσεων, όσο και κάποιων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων από Ισπανία και Ιταλία.
Διπλωματικοί κύκλοι ισχυρίζονται ότι είχαν ενημερωθεί για τις προθέσεις της Μέρκελ, τόσο η κυβέρνηση, όσο και η αντιπολίτευση. Μάλιστα, λίγες ημέρες πριν από τη Σύνοδο είχε πειστεί και ο Μακρόν να μην εφαρμοστούν σκληρές κυρώσεις προς όφελος της Ευρώπης, παρά το γεγονός ότι ο Γάλλος πρόεδρος ακούει Ερντογάν και βγάζει σπυράκια.
Κι ενώ είχαν αυτή την ενημέρωση οι πολιτικοί μας, ο μεν Στέλιος Πέτσας δήλωνε ότι «αποκλείεται να φύγει ο κ. Μητσοτάκης από τις Βρυξέλλες δίχως να πάρει κάτι», ενώ από πλευράς ΣΥΡΙΖΑ ο Γιώργος Κατρούγκαλος έλεγε ότι «η κυβέρνηση ακολούθησε λάθος στρατηγική». Κύκλοι, μάλιστα, του Αλέξη Τσίπρα διέρρεαν πως ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν επέδειξε τσαμπουκά. Για ποιον λόγο απέφυγαν να πουν την αλήθεια στον κόσμο; Αυτό είναι ένα ερώτημα που οφείλουν να απαντήσουν.
Διερευνητικές επαφές
Στο επόμενο διάστημα η πίεση από την Τουρκία για επανέναρξη των διερευνητικών επαφών με την Αθήνα είναι πιθανό να ενταθεί. Κανείς όμως δεν είναι σε θέση να προβλέψει τη συμπεριφορά του Ερντογάν, το εάν δηλαδή θα επιδιώξει να χαμηλώσει την ένταση, ή το εάν θα επαναλάβει τις έρευνες στις περιοχές της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, η Αθήνα αναμένεται να καθίσει στο τραπέζι του διαλόγου με την Άγκυρα στο πλαίσιο των διερευνητικών επαφών στην Κωνσταντινούπολη κάτω από τρεις προϋποθέσεις.
1ον: Να έχει παραμείνει για ένα ικανοποιητικό διάστημα το ερευνητικό πλοίο Oruc Reis στο λιμάνι της Αττάλειας, μέχρι και τα τέλη Ιανουαρίου.
2ον: Να έχει σταματήσει κάθε είδους εκφορά επιθετικής ρητορικής και απειλών από πλευράς Ερντογάν και των υπολοίπων στελεχών της κυβέρνησής του.
3ον: Να αποδεχθεί η Άγκυρα την ατζέντα των διερευνητικών επαφών, να περιοριστεί δηλαδή στη μοναδική διαφορά που αναγνωρίζει η Αθήνα, τη χάραξη θαλασσίων ζωνών. Οποιαδήποτε άλλη αναφορά της Άγκυρας, περί «γκρίζων ζωνών», αποστρατικοποίησης των νησιών του Αιγαίου, μουσουλμανικής μειονότητας κ.ο.κ., δεν πρόκειται να γίνει αποδεκτή από την Αθήνα, ως αντικείμενο διαλόγου.
Μάλιστα, όπως επισημαίνουν διπλωματικές πηγές, στη διάρκεια των διερευνητικών επαφών, η ελληνική πλευρά αναμένεται να θέσει το τουρκικό «casus beli» για τα 12 μίλια ως απαράδεκτο, πόσω μάλλον που η ΕΕ αλλά και οι ΗΠΑ και η Ρωσία έχουν αναγνωρίσει το δικαίωμα κάθε κράτους-μέλους να ασκήσει τα κυριαρχικά του δικαιώματα που απορρέουν από το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας.
Πάντως, η Αθήνα δηλώνει έτοιμη ανά πάσα στιγμή να καθίσει στο τραπέζι των συζητήσεων, με την προϋπόθεση να σταματήσουν οι προκλήσεις και οι παραβιάσεις. «Η δική μας θέση δεν έχει αλλάξει: σταματούν οι προκλήσεις, ξεκινούν οι συζητήσεις. Έχω πει ίσα με δέκα φορές ότι οι κυρώσεις δεν είναι αυτοσκοπός. Η θέση μας είναι να αποκαταστήσουμε δίαυλο επικοινωνίας με την Τουρκία και να πέσουν οι τόνοι. Η απειλή των κυρώσεων μπορεί να οδηγήσει την Τουρκία σε αλλαγή συμπεριφοράς. Είναι η μόνη πολιτική που μπορεί να αποδώσει ουσιαστικούς καρπούς για την πατρίδα μας», δήλωσε από το βήμα της Βουλής ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης.
Ο ίδιος συμπλήρωσε πως το κείμενο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου επιμένει στην άμεση επανέναρξη των διερευνητικών επαφών για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ σε Αιγαίο και Αν. Μεσόγειο, όπως έχει συμφωνηθεί σε προηγούμενα συμπεράσματα του Συμβουλίου και πάντοτε από το σημείο που σταμάτησαν οι επαφές αυτές το 2016.
«Παρέχεται η ευκαιρία, λοιπόν, στην Τουρκία να αποδείξει ότι εννοεί την αποκλιμάκωση. Ιδού πεδίο δόξης λαμπρόν! Διότι η Τουρκία βρίσκεται αντιμέτωπη για πρώτη φορά με την απειλή κυρώσεων σε βάρος προσώπων και οντοτήτων για παράνομες δραστηριότητες. Δεν το είχαμε τον Οκτώβριο, τώρα το εξασφαλίσαμε αυτό. Εμείς δεν αλλάξαμε θέση. Η Τουρκία αντιλαμβάνεται ότι η πίεση αυξάνεται κι εύχομαι να αλλάξει συμπεριφορά. Εμείς είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε μόνο για το ένα θέμα που μας απασχολεί κι αν δεν συμφωνήσουμε, τότε να δούμε πώς θα πάμε στο δικαιοδοτικό όργανο της Χάγης και να λύσουμε την εκκρεμότητα που μας ταλαιπωρεί», σημείωσε.