ΣΤΑΥΡΟΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ Ο άνθρωπος που έβλεπε τις ευκαιρίες να περνούν

Στη ζωή υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που είναι τυχεροί και οι ευκαιρίες που τους δίνονται είναι πολλές και σημαντικές. Ο Σταύρος Θεοδωράκης, όπως χαρακτηριστικά λέει και ο ίδιος, κέρδισε τα πάντα με τη δουλειά του, δεν του χαρίστηκε τίποτα. Όμως στην πεντάχρονη ενασχόλησής του με την πολιτική, απώλεσε ένα σωρό ευκαιρίες, αφενός για να ανελιχθεί, αφετέρου για να μπολιάσει ακόμη περισσότερους με τις ιδέες του, που σε μία χώρα όπου ανθεί το παράλογο, βρήκε αρκετούς συνοδοιπόρους που διψούσαν για την επικράτηση της λογικής.

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Η απόφαση για απόσυρση του Ποταμιού από τις εθνικές εκλογές, και η επί της ουσίας αναστολή της λειτουργίας του κόμματος μέχρι τον Σεπτέμβριο που είναι το συνέδριο επανίδρυσης, στέλνει στο χρονοντούλαπο της ιστορίας μία προσπάθεια που συγκίνησε πολύ κόσμο, κινητοποίησε ανθρώπους που δεν είχαν ασχοληθεί με την πολιτική, αλλά στην πορεία τα λάθη του προικισμένου αρχηγού έφεραν πολύ γρήγορα την εκλογική συρρίκνωση, με συνέπεια να στείλουν τον ίδιο τον Θεοδωράκη εκτός πολιτικής και τους πιστούς που έχουν μείνει στη Σεβαστουπόλεως να μη γνωρίζουν τι τους ξημερώνει.

Την πρώτη φορά που ακούστηκε το όνομα του Στ. Θεοδωράκη για εμπλοκή με την πολιτική ήταν μετά τις εσωκομματικές εκλογές του ΠΑΣΟΚ το 2007, όταν ο Γιώργος Παπανδρέου επικράτησε του Ευάγγελου Βενιζέλου. Εκείνη την άνοιξη φερόταν ως υποψήφιος για εκπρόσωπος Τύπου του ΠΑΣΟΚ. Κάποιοι ακόμη και σήμερα ισχυρίζονται ότι το όνομά του «έπαιξε» επειδή ο Γ. Παπανδρέου συχνά-πυκνά επισκεπτόταν με την τότε σύζυγό του Άντα το εστιατόριο «Αλάτσι», που είχε ανοίξει ο γνωστός δημοσιογράφος από το 2005 στην περιοχή του Hilton, όπου είχε γίνει σημείο αναφοράς για καλλιτέχνες και πολιτικούς. Τελικά, ο Γ. Παπανδρέου επέλεξε για εκπρόσωπο του κόμματος τον Γιώργο Παπακωνσταντίνου κι εμπιστεύθηκε τον επικοινωνιακό τομέα στον Παύλο Γερουλάνο.

Όταν το ΠΑΣΟΚ άλλαξε χέρια και ο τότε πρόεδρος Ευ. Βενιζέλος για να μπορέσει να σταματήσει την κατρακύλα του Κινήματος αποφάσισε να συστήσει την Ελιά, προσκαλώντας σε μία κεντροαριστερή συμμαχία τη ΔΗΜ.ΑΡ. του Φώτη Κουβέλη, διάφορες κινήσεις και γενικά όλους όσοι ήθελαν να στρατευθούν σε αυτό τον σκοπό, επανήλθε στην επικαιρότητα το όνομα του Θεοδωράκη. Τότε, λοιπόν, ο Νίκος Μπίστης, που δεν αφήνει καμία συμμαχία δίχως να συμμετάσχει, πρότεινε σε κάποιους ως ιδέα να πείσουν τον Σταύρο Θεοδωράκη να ηγηθεί αυτής της προσπάθειας. Μάλιστα, λέγεται ότι και ο ίδιος είχε συναντηθεί με τον δημοσιογράφο για να τον πείσει. Ο Στ. Θεοδωράκης αρνήθηκε, αλλά πλέον στο μυαλό του είχε σφηνώσει η ιδέα της εμπλοκής του με την πολιτική.

 Το εγχείρημα του Ποταμιού

Κάπως έτσι φθάσαμε στις 26 Φεβρουαρίου 2014, τότε που ανακοίνωσε στους συνεργάτες του στο Protagon.gr ότι αφήνει τη δημοσιογραφία και ιδρύει κόμμα. Μάλιστα, την ημέρα που ο Στ. Θεοδωράκης αποφάσισε να διαβεί τον Ρουβίκωνα της πολιτικής έστησε σε ραντεβού τον Θοδωρή Κυριακού για να μεταφέρει στον ΑΝΤ1 την επιτυχημένη εκπομπή «Πρωταγωνιστές». Το όνομα «Ποτάμι» προέκυψε, σύμφωνα με τον αστικό μύθο, σε σύσκεψη του Στ. Θεοδωράκη στο πατάρι του εστιατορίου στην οποία συμμετείχε η Αναστασία Λαμπρία, κόρη του αείμνηστου Τάκη Λαμπρία και εκδότρια των εκδόσεων «Ποταμός», η οποία όταν τέθηκε το ερώτημα απάντησε χωρίς περιστροφές: «Ποτάμι».

Το «Ποτάμι» θεωρήθηκε καλό όνομα, διότι προσφέρεται για πολλούς εποικοδομητικούς συνειρμούς. Ποτάμι είναι ο Αμαζόνιος που ενέπνευσε τον Τζεφ Μπέζος για την ίδρυση της Amazon, του ηλεκτρονικού πολυκαταστήματος που μέσα σε 25 χρόνια έχει κατακτήσει τον κόσμο. Ποτάμι είναι ο Νείλος, ο Γάγγης, ο Ιλισός. Και φυσικά παρέπεμπε σε μία χιλιοειπωμένη φράση του Ανδρέα Παπανδρέου, «το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω».

Από τις πρώτες ημέρες της ίδρυσής του, το «Ποτάμι» κέρδισε το επικοινωνιακό παιχνίδι και πολλοί διάσημοι του λόγου και του στοχασμού έσπευσαν να το στηρίξουν. Μαζί και αρκετοί εκσυγχρονιστές του ΠΑΣΟΚ, προσωπικότητες της ευρωπαϊκής Αριστεράς, αλλά και μορφές της φωτισμένης Κεντροδεξιάς είχαν έναν καλό λόγο για τον δημοσιογράφο, προκαλώντας μεγάλη ενόχληση στους κομματικούς σωματοφύλακες του Αλέξη Τσίπρα.

Η ουρανοκατέβατη έλευση του μποέμ Θεοδωράκη προκάλεσε ταραχή στην Κουμουνδούρου, η οποία αν κι έβλεπε την εξουσία να έρχεται έτρεμε ακόμη και τη σκιά της. Στον ΣΥΡΙΖΑ δεν αντιμετώπισαν τον Θεοδωράκη με τον τρόπο που ο πιεσμένος Ευ. Βενιζέλος, για τα ποσοστά του ΠΑΣΟΚ, είχε πει το αμίμητο «για πρώτη φορά βλέπω μία εκπομπή να γίνεται κόμμα». Μία φράση για την οποία ο πρώην πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ ζήτησε συγγνώμη αργότερα από τον ιδρυτή του Ποταμιού.

Στον ΣΥΡΙΖΑ, όμως, αντιμετώπισαν με διαφορετικό τρόπο την είσοδο του Θεοδωράκη στην πολιτική. Το «Ποτάμι» αφαιρούσε την αποκλειστικότητα στο λεγόμενο «καινούργιο», τη μοναδική σταθερή αξία σε ένα εκλογικό σώμα που είχε χάσει κάθε ενδιαφέρον για πολιτικά προγράμματα, ιστορικά προτάγματα και ιδεολογικές παρακαταθήκες. Χωρίς καθυστέρηση τα τρολ της Κουμουνδούρου πήραν και εκτέλεσαν την εντολή να στιγματίσουν το νέο κόμμα ως «δημιούργημα της διαπλοκής» και «κόμμα των συμφερόντων». Παρά τις λυσσασμένες επιθέσεις της Κουμουνδούρου, το Ποτάμι στις ευρωεκλογές του 2014 απέσπασε το 6,6% εκλέγοντας δύο ευρωβουλευτές, τον αστροφυσικό Γιώργο Γραμματικάκη και τον υιό του αείμνηστου ηγέτη της ανανεωτικής Αριστεράς Λεωνίδα Κύρκο, τον Μίλτο.

Εκεί έγινε το πρώτο λάθος. Αντί το Ποτάμι να απαντήσει στα τρολ του ΣΥΡΙΖΑ με τον ίδιο ή και χειρότερο τρόπο, προτίμησε να το παίξει αφ’ υψηλού και φυσικά να μην προσελκύσει τα λαϊκά στρώματα της κοινωνίας, που αντιμετώπισαν το νεοσύστατο κόμμα ως συνάθροιση των ελίτ.

Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2015, στην… περίφημη διαπραγμάτευση Βαρουφάκη ο Στ. Θεοδωράκης έδωσε την εντύπωση στον κόσμο ότι περιμένει πώς και πώς ο Τσίπρας να διώξει τον Καμμένο και να καλέσει τον ίδιο στη θέση του. Παρά το γεγονός ότι οι πιο ψαγμένοι έλεγαν στον κ. Θεοδωράκη ότι «ο Τσίπρας σε εκμεταλλεύεται», αυτός επέμεινε στην τακτική των συχνών συναντήσεων στο Μαξίμου, όπου του μετέφερε τα μηνύματα των Ευρωπαίων που έβλεπαν ότι η χώρα οδηγείται στα βράχια.

 Αλλεπάλληλα λάθη

Ο επικεφαλής του Ποταμιού ήταν soft με τον κ. Τσίπρα και ουδέποτε κήρυξε «ανένδοτο αγώνα» απέναντί του, παρά το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός προχωρούσε σε διχαστικές πρωτοβουλίες με κορυφαίο το δημοψήφισμα του 2015. Τότε πρωταγωνίστησε μεν στο να αλλάξει ο πρωθυπουργός άποψη και να μετατρέψει το «όχι» σε «ναι», αλλά αρνήθηκε να εκμεταλλευτεί το τάιμινγκ.

Όταν όλα τα κόμματα με ψήφο στη Βουλή εξουσιοδότησαν τον πρωθυπουργό να διαπραγματευθεί την παραμονή της χώρας στο ευρώ, οι δημοσκόποι και οι επικοινωνιολόγοι ανέλυσαν στον Στ. Θεοδωράκη ένα σχέδιο για να εκτοξευθεί το Ποτάμι και ο ίδιος να γίνει ο νέος πρωθυπουργός. Η συμφωνία που έφερε ο κ. Τσίπρας έμπαζε από παντού. Οι Ευρωπαίοι εταίροι είχαν περάσει ό,τι ήθελαν και ο κ. Τσίπρας απλά συμφώνησε σε όλα. Η συμβουλή των ειδικών προς τον κ. Θεοδωράκη ήταν να βγει στη Βουλή να καταγγείλει τη συμφωνία που έφερε ο κ. Τσίπρας και να μην ψηφίσει ο ίδιος και οι βουλευτές του Ποταμιού το 3ο μνημόνιο. Κι όπως του είπαν, «θα είσαι το μοναδικό κόμμα στη Βουλή μαζί με το ΚΚΕ που δεν θα έχει ψηφίσει μνημόνιο, προσφέροντας μία ελπίδα στον καθημαγμένο λαό». Κι όμως ο Στ. Θεοδωράκης απέρριψε αυτό το ενδεχόμενο, απαντώντας ότι «πρώτα οφείλουμε να λειτουργούμε για την πατρίδα». Το Ποτάμι έτσι μπήκε στο μνημονιακό μπλοκ και φυσικά ένα μήνα αργότερα στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015 έχασε δύο ποσοστιαίες μονάδες και φυσικά συρρικνώθηκε κοινοβουλευτικά.

Τότε ξεκίνησε και η εσωστρέφεια, καθώς κατηγορήθηκε ότι διαχειρίστηκε το Ποτάμι με όρους προσωπικούς και χωρίς σεβασμό στη συλλογικότητα. Κάπως έτσι, όταν στις αρχές του 2016 εξελέγη πρόεδρος της Ν.Δ. ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ένα μεγάλο μέρος πολιτών που συνδέονταν με το Ποτάμι μετακόμισαν στη Νέα Δημοκρατία. Ταυτόχρονα άρχισε και η διαρροή βουλευτών προς το ΠΑΣΟΚ και τη Ν.Δ.

Κι όμως, όλα αυτά έγιναν την ώρα που το Ποτάμι διακρινόταν για την ποιότητα του πολιτικού προσωπικού του, αλλά και για τη συνέπεια με την οποία επεξεργάστηκε, κατέθεσε και υποστήριξε προοδευτικές, καινοτόμες και φιλελεύθερες θέσεις.

 Ο αποτυχημένος «γάμος»

Κάποιοι πίστευαν ότι ο κ. Θεοδωράκης προκάλεσε περισσότερες συζητήσεις απ’ όση ήταν η πραγματική εκλογική του απήχηση, αλλά άλλοι υπογράμμιζαν ότι με την κινητικότητα που τον διέκρινε συχνά επηρέαζε καθοριστικά την πολιτική ατζέντα. Όποια κι αν είναι η αλήθεια, η μακρόσυρτη συζήτηση για την περίφημη ενότητα της Κεντροαριστεράς οδήγησε στο εγχείρημα του ενιαίου κόμματος, με τη Φώφη Γεννηματά να τολμά και να ανοίγει τη διαδικασία στις αρχές του 2017 και, όπως ήθελε ο κ. Θεοδωράκης, να συμφωνεί σε εκλογή αρχηγού από τη βάση. Οι εκλογές έγιναν τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο του ίδιου έτους. Ο κ. Θεοδωράκης κι εκεί δεν τα υπολόγισε σωστά. Πίστευε ότι όσοι περισσότεροι ψηφοφόροι προσέλθουν, τόσο αυξάνονταν οι δικές του πιθανότητες να ηγηθεί. Υπολόγισε δίχως τους μηχανισμούς του ΠΑΣΟΚ, που στη συγκεκριμένη ψηφοφορία σήκωσαν μέχρι και… νεκρούς, ενώ του αρνήθηκαν την ηλεκτρονική ψηφοφορία για όσους έμεναν εκτός Ελλάδας. Όλα αυτά είχαν ως συνέπεια να λάβει μόνο 24.000 ψήφους και να τεθεί εκτός δεύτερου γύρου.

Η συνέχεια ήταν μάλλον προδιαγεγραμμένη. Ο κ. Θεοδωράκης ακόμη και σήμερα επιμένει στους συνομιλητές του ότι η συμφωνία με την κα Γεννηματά για το ΚΙΝ.ΑΛ. ήταν για μια «συνομοσπονδία» ως τις εθνικές εκλογές με κατοχυρωμένη την αυτονομία του κάθε κόμματος και του κάθε αρχηγού, την οποία η πρόεδρος του ΚΙΝ.ΑΛ. υποτίθεται ότι αγνόησε προχωρώντας σε μονομερείς ενέργειες. Οι πλησίον της προέδρου του ΚΙΝ.ΑΛ. αναφέρονται στην πολυπραγμοσύνη του κ. Θεοδωράκη, στην αδυναμία του να αποδεχθεί το αποτέλεσμα της διαδικασίας και στο γεγονός ότι δεν τήρησε θεμελιώδεις συμφωνίες με τη Χαριλάου Τρικούπη για τη διαμόρφωση ενός ενιαίου λόγου.

Βεβαίως, η υποστήριξη της συμφωνίας με τα Σκόπια, όσο κι αν ήταν συμβατή με την ανοιχτόμυαλη φύση του Ποταμιού, εμφάνισε και πάλι τον κ. Θεοδωράκη ως έτοιμο από καιρό να στηρίξει τον Αλ. Τσίπρα, κάτι που καθόλου δεν άρεσε στους πολίτες που θα μπορούσαν να ψηφίσουν το Ποτάμι.

Οι οργανωτικές αδυναμίες του Ποταμιού φάνηκαν ουκ ολίγες φορές. Ένα κόμμα χωρίς τοπικές επιτροπές, δίχως γραφεία, χωρίς επί της ουσίας βάση. Ναι μεν γοήτευσε με το ότι δεν είχε χρέη, αλλά δεν μπορούσε να οργανωθεί και να επιτύχει τη διείσδυση στην κοινωνία. Το «είμαστε κόμμα αλλιώς» δεν το κατάλαβε ποτέ ο κόσμος.

Έτσι φθάσαμε στη σκληρή απόφαση να αναγνωρίσει ο ίδιος ο Θεοδωράκης ότι απέτυχε. Και τώρα κατανοεί ότι οι εκσυγχρονιστικές θέσεις και ιδέες στα οικονομικά, στα θεσμικά, στα κοινωνικά και στα εθνικά ζητήματα, μπορεί να ρέουν σαν ποτάμι, αλλά θα εξακολουθήσουν να είναι ένα ποτάμι καλυμμένο, που προχωρά υπογείως κάτω από την μπετοναρισμένη επιφάνεια των πολιτικών εξελίξεων, όπως ο δυστυχής ποταμός Ιλισός.

Πού πας χωρίς ΜΜΕ…

Και βέβαια εκεί που ο Σταύρος Θεοδωράκης απέτυχε παταγωδώς, αν και άνθρωπος της δουλειάς, ήταν ότι τα κόμματα δεν μπορούν να πάνε πουθενά, δίχως φίλια ΜΜΕ. Κάτι που τόνισε και ο Νότης Μαυρουδής, ο γνωστός μουσικοσυνθέτης, σε πρόσφατο άρθρο του.

Μεταξύ άλλων ο κ. Μαυρουδής επισημαίνει: «Ο πολιτικός χώρος αυτός, με κεντρώα δημοκρατικά χαρακτηριστικά, υπήρξε το 2015 ο πιο αξιόλογος ενδιάμεσος πολιτικός χώρος μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και λοιπών δημοκρατικών δυνάμεων. Οι πολιτικές παλινδρομήσεις του όμως σε κάποια σημεία έμοιαζαν παλιμπαιδισμοί οι οποίοι το έφθειραν, το κούρασαν και, δίχως να το αντιληφθούν τα ηγετικά στελέχη του, αλλοίωσαν τον χαρακτήρα του, παρ’ όλο που τα βασικά του αξιόλογα στελέχη παρέμειναν σταθερά στις πολιτικές τους θέσεις και αναλλοίωτα περί δημοκρατικού κοινωνικού και κομματικού φρονήματος.

»Δέχτηκε πολλή λάσπη στην παρατεταμένη εποχή του βρώμικου διαδικτύου των fake news και του facebook που είναι και η πιο… δημοφιλής πλευρά του internet. Συνηθισμένα πράγματα, θα μου πεις, στην ελληνική πολιτική ζωή, όπου ο κομματικός ανταγωνισμός δείχνει πως αγνοεί τον πολιτικό πολιτισμό και τέτοιου είδους δεοντολογίες. Το αντιλαμβάνεται κανείς ανάγλυφα και καθημερινά στις διάφορες δημόσιες γραπτές, οπτικές και ακουστικές παρεμβάσεις με τον γενικό τίτλο: ΜΜΕ.

»Το Ποτάμι, ορφανό από τέτοια Μέσα, πορεύτηκε δύσκολα με τον επιφανή δημοσιογράφο και Πρόεδρό του να αυτοσχεδιάζει επί της δύσκολης και ασφυκτικής ανάγκης προσδιορισμού του πολιτικού χώρου στον οποίο θα έπρεπε να δράσει και να προχωρήσει. Η αλήθεια είναι πως ο Σταύρος Θεοδωράκης, αν και προοδευτικός άνθρωπος, δυσκολεύτηκε σε κρίσιμες στιγμές να επιλέξει ορθότητα απόφασης.

»Τώρα, το Ποτάμι μάς τελείωσε. Θα μας λείψει η ύπαρξή του. Τώρα, έμεινα κι εγώ μόνος σε μια όχθη του Ποταμιού. Εάν παραμείνω θα δω όλα τα αναμενόμενα. Ξηρασία και αδρανές τοπίο, μένει να ψάξω ξανά μια ελπιδοφόρα πολιτική χαραμάδα, να στραφώ κι εγώ στα εναπομείναντα στελέχη του Ποταμιού τα οποία υπέστησαν το βάρος των προβλημάτων, σε αντίθεση με τους διαφωνούντες που την… έκαναν σε άλλες κομματικές τρύπες ωσάν τυφλοπόντικες· και αυτοί δεν ήταν λίγοι».

 

Διαβάστε επίσης

Χρησιμοποιούμε cookies για λόγους στατιστικών & επισκεψιμότητας Συμφωνώ Περισσότερα