ΣτΕλνει τον ΕΦΚΑ στα… θυμαράκια   

Χαράς Ευαγγέλια μέσα στην Εβδομάδα των Παθών έφερε σε χιλιάδες αυτοαπασχολούμενους ασφαλισμένους του ΕΦΚΑ η –ανεπιβεβαίωτη μέχρι σήμερα– πληροφορία ότι η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας έκρινε εν μέρει αντισυνταγματικό τον πολυδιαφημισμένο νόμο Κατρούγκαλου. Μόνο η κυβέρνηση δεν μοιάζει χαρούμενη, που βλέπει άλλο ένα καρφί στον… σταυρό των δίχως επαρκή νομική «κάλυψη» νομοθετήσεων που κάνει.

Του Νίκου Τσαγκατάκη

Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας «Πρώτο Θέμα» κρίθηκε παράνομη με ψήφους 17 υπέρ και 8 κατά η ένταξη 1,4 εκατ. αγροτών και ελεύθερων επαγγελματιών (μηχανικών, γιατρών, δικηγόρων) στον ΕΦΚΑ, ενώ σύμφωνα με την αδημοσίευτη ακόμα απόφαση κρίθηκε επίσης αντισυνταγματική και η μέθοδος υπολογισμού της εισφοράς για κύρια ασφάλιση και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, με ποσοστό 26,95% επί του εισοδήματος που δηλώνουν οι αυτοαπασχολούμενοι ελεύθεροι επαγγελματίες.

Στο υπουργείο Εργασίας τηρείται σιγή ιχθύος μέχρι την δημοσίευση της πολυαναμενόμενης απόφασης, διαρρέοντας ωστόσο ότι δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας καθώς θεωρούν ότι  το ΣτΕ δεν έχει δικαιοδοσία να κρίνει θέματα που αφορούν στην οργάνωση του κράτους, οπότε δεν είναι δυνατόν να κριθεί αντισυνταγματική η ένταξη στον ΕΦΚΑ της συγκεκριμένης ομάδας ασφαλισμένων. Έπειτα όμως από το κύμα ενθουσιασμού που ξεσήκωσε η είδηση στους επιστημονικούς φορείς που αφορά και τις δημόσιες δηλώσεις των συνδικαλιστικών τους φορέων, η κυβέρνηση άρχισε να ανησυχεί μήπως –είτε συντονισμένα, είτε αναμένοντας τη δημοσίευση της απόφασης περίπου σε δύο μήνες– οι ασφαλισμένοι σταματήσουν την καταβολή των ασφαλιστικών τους εισφορών, θέτοντας έτσι το σύνολο του ασφαλιστικού συστήματος σε άμεσο κίνδυνο κατάρρευσης.

Είκοσι έξι (26) φορείς και φυσικά πρόσωπα έχουν υποβάλει αιτήσεις ακύρωσης ενώπιον του ΣτΕ κατά των διατάξεων των άρθρων 39 του Ν. 4387/2016 και 58 του Ν. 4472/2017 ισχυριζόμενοι ότι αντίκεινται στις συνταγματικές επιταγές για ίση μεταχείριση, για συμμετοχή εκάστου στα δημόσια βάρη ανάλογα με τις δυνάμεις του, για κοινωνική ασφάλιση, ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας του ανθρώπου και την ελεύθερη συμμετοχή στην οικονομική και κοινωνική ζωή και, τέλος, την προστασία των περιουσιακών δικαιωμάτων. Επίσης τονίζεται ότι η νέα μέθοδος  υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών των αυτοτελώς απασχολουμένων που προβλέπει εισφορές σε ποσοστό 26,95% επί του φορολογητέου εισοδήματος πριν από την αφαίρεση των ασφαλιστικών εισφορών, περιορίζει δραματικά το καθαρό τους εισόδημα. Για παράδειγμα, από δηλωθέν εισόδημα €10.000 καταλήγει στα χέρια του αυτοαπασχολούμενου το 50,5%, εξαιτίας των φόρων και των ασφαλιστικών εισφορών που καταβάλλονται, ενώ αντιθέτως από το ίδιο δηλωθέν εισόδημα στα χέρια ενός μισθωτού δημοσίου ή ιδιωτικού υπαλλήλου καταλήγει καθαρό το 90,8% του φορολογητέου του εισοδήματος, δημιουργώντας έτσι άνιση μεταχείριση των αυτοτελώς απασχολουμένων σε σχέση με τους μισθωτούς.

Αρκετές οι «προβληματικές» διατάξεις

Πέραν αυτών, εξετάζεται η συνταγματικότητα συνολικά 17 διατάξεων και των σχετικών υπουργικών αποφάσεων, που αφορούν στα μεταξύ της κυβέρνησης και δανειστών συμφωνηθέντα: τις περικοπές των επικουρικών συντάξεων, τον επανυπολογισμό και στη συνέχεια τις περικοπές των κύριων συντάξεων, την κατάργηση του ΕΚΑΣ, την κατάργηση των οικογενειακών επιδομάτων αλλά και την επιβολή εισφοράς 6% υπέρ ΕΟΠΥΥ και στις επικουρικές συντάξεις, θέματα δηλαδή ευρύτερου δημοσιονομικού ενδιαφέροντος.

Σε περίπτωση, λοιπόν, που μία ή περισσότερες διατάξεις κριθούν αντισυνταγματικές, οι εξελίξεις αναμένονται ραγδαίες, καθώς με την τέταρτη αξιολόγηση ακόμα ανοιχτή, μια πιθανή δικαστική εμπλοκή θα απομείωνε ακόμη περισσότερο τα προσδοκώμενα έσοδα. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο επικαιροποιημένο τρίτο Μνημόνιο, κυβέρνηση και δανειστές αποτίμησαν 2 μονάδες του ΑΕΠ ή 3,6 δισ. ευρώ την εξοικονόμηση από τη μη εφαρμογή των παλαιότερων δικαστικών αποφάσεων. Εν όψει και της νέας μείωσης των συντάξεων και την εφαρμογή του αφορολόγητου που η κυβέρνηση επιχειρεί να μεταθέσει για μετά το 2019, η «αποχώρηση»  μερίδας ασφαλισμένων από τον ΕΦΚΑ θα οδηγούσε δυνητικά σε κατάρρευση το ασφαλιστικό σύστημα, ενώ με ανοιχτό ακόμα τον έλεγχο της συνταγματικότητας της προσωπικής διαφοράς στις συντάξεις, μια πιθανή ακύρωσή της θα δημιουργούσε μια «μαύρη τρύπα» άνω των 2 δισ. ευρώ, τινάζοντας κυριολεκτικά την οικονομία στον αέρα.

Δικαιωμένοι οι φορείς

Έπειτα από σχεδόν εννέα μήνες αποχής από τα καθήκοντά τους μέσα στο 2016 καταγγέλλοντας το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο Κατρούγκαλου οι δικηγόροι αισθάνονται δικαιωμένοι, το ίδιο και ο Ιατρικός Σύλλογος, ενώ ο πρόεδρος του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών, Γιάννης Χατζηθεοδοσίου, δήλωσε πως «εφόσον αληθεύουν οι τελευταίες πληροφορίες τότε μιλάμε για πλήρη δικαίωση των θέσεων του Ε.Ε.Α. και γενικότερα των ελεύθερων επαγγελματιών και αποδεικνύεται περίτρανα η ορθότητα των απόψεων που είχαμε εκφράσει για τον νόμο Κατρούγκαλου, χαρακτηρίζοντας τον από την πρώτη στιγμή ως ένα ακόμα “χαράτσι” και απόπειρα δήμευσης περιουσιών και σε καμία περίπτωση ως μία ασφαλιστική μεταρρύθμιση». Δικαιωμένος, όμως από τον –ακόμα σε ισχύ νόμο Κατρούγκαλου– αισθάνεται και ο υφυπουργός Κοινωνικής Ασφάλισης και Αλληλεγγύης, Τάσος Πετρόπουλος, ο οποίος σε συνέντευξή του κούνησε το δάχτυλο στους Δικαστές του Συμβουλίου της Επικρατείας, λέγοντας ότι η οργάνωση του Κράτους δεν είναι δική τους δουλειά:

«Αυτό ανήκει τη δημόσια διοίκηση. Εκείνο που θα πρέπει να κάνει το ΣτΕ είναι να κρίνει τις νομικές έννοιες. Της αρχής της αναλογικότητας, της ισότητας. Όχι πρωτοβουλίες που αφορούν τη συγκρότηση του κράτους, αλλιώς δεν θα υπήρχε η δυνατότητα να κυβερνά η κυβέρνηση η οποία εκλέγεται. Δεν νομίζω ότι τελικά το ΣτΕ θα δείξει μια τέτοια συμπεριφορά».