Στην αναμπουμπούλα (του brexit) η Άγκυρα χαίρεται

Με ληγμένο αλλά ταυτόχρονα εν… ισχύι το ευρωπαϊκό διαβατήριό της θα περάσει το κατώφλι του 2021 η Βρετανία, αφού ως γνωστό την παραμονή των Χριστουγέννων επιτεύχθηκε η πολυπόθητη συμφωνία που επανακαθορίζει τις από ’δώ και πέρα –μετά το Brexit, δηλαδή– πολιτικοοικονομικές σχέσεις της χώρας με την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Επιμέλεια: Ν.ΤΕ.

Είναι εξαιρετικά νωρίς για να διακριβωθούν σε βάθος οι συνέπειες αυτού του συμπεφωνημένου brexit, αλλά το γεγονός ότι η Τουρκία έσπευσε να εκμεταλλευτεί τα νέα δεδομένα δεν απαιτεί διδακτορικές γνώσεις επί των διεθνών σχέσεων για να πιστοποιηθεί. Ήδη ανακοινώθηκε ότι η Άγκυρα και το Λονδίνο υπέγραψαν την Τρίτη μια συμφωνία ελευθέρου εμπορίου, που σύμφωνα με την αρμόδια υπουργό Εμπορίου του Ηνωμένου Βασιλείου, Λιζ Τρας, κλειδώνει τις ρυθμίσεις συναλλαγών χωρίς δασμούς και θα βοηθήσει την εμπορική σχέση των δύο χωρών. «Θα παράσχει βεβαιότητα για χιλιάδες θέσεις εργασίας στο Ηνωμένο Βασίλειο, στη μεταποιητική βιομηχανία, την αυτοκινητοβιομηχανία και τη χαλυβουργία», είπε η Τρας προσθέτοντας ότι η χώρα της ανυπομονεί να συνεργαστεί με την Τουρκία «για μια φιλόδοξη, εξατομικευμένη συμφωνία στο μέλλον».

«Βάλσαμο» και για τους δύο

Γιατί, όμως, είναι σημαντική η παραπάνω συμφωνία, που σημειωτέον είναι η πέμπτη μεγαλύτερη επί συνόλου 62 εμπορικών διακρατικών συμφωνιών που έχει διαπραγματευτεί το Λονδίνο με μεμονωμένες χώρες, έπειτα από το brexit;

Μα διότι και η Βρετανία και η Τουρκία έχουν εξαιρετικά μεγάλη ανάγκη ενέσεις εμπορικής οικονομικής ρευστότητας στην παρούσα φάση. Κι αν για την Τουρκία των μυριάδων οικονομικών –και όχι μόνο– προβλημάτων το deal με την κυβέρνηση Τζόνσον ήταν βάλσαμο στις δημοσιονομικές πληγές της, αναλογικά το ίδιο ισχύει και για τη Βρετανία.

Οι πρώτες αναλύσεις επιμένουν ότι έστω και συμπεφωνημένα η έξοδος της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση θα προκαλέσει αν όχι σε μακροπρόθεσμο σίγουρα σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα συρρίκνωση της βρετανικής οικονομίας και αξιοσημείωτη πτώση του ΑΕΠ. Έτσι, ακόμη κι αν «τρέξουν» συμφέρουσες διακρατικές εμπορικές συμφωνίες με τρίτες χώρες όπως οι παραπάνω, το ενδοευρωπαϊκό «αλισβερίσι» προϊόντων και υπηρεσιών –πρωτίστως– που θα απολέσει η Μεγάλη Βρετανία πιθανότατα θα καταστήσει ελλειμματικό το εμπορικό της ισοζύγιο.

Τι προβλέπει η συμφωνία Λονδίνου – Βρυξελλών 

Το αν η συμφωνία είναι ικανή να εξαλείψει τις αρνητικές οικονομικές επιπτώσεις του Brexit, επιγραμματικά αξίζει να θυμηθούμε ότι από την Παρασκευή, 1η Ιανουαρίου 2021, η οικονομική και εμπορική εταιρικής σχέση της Βρετανίας με την Ε.Ε. προβλέπει σε αδρές γραμμές τα εξής:

>>ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ ΑΓΑΘΩΝ: Η συμφωνία διασφαλίζει τις εμπορικές συναλλαγές χωρίς τελωνειακούς δασμούς, ούτε ποσοστώσεις, «για όλα τα αγαθά που συμμορφώνονται με τους κανόνες καταγωγής», κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά σε εμπορική συμφωνία. Υπό αυτό το δεδομένο, οι επιχειρήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου διατηρούν την πρόσβασή τους σε μια τεράστια ενιαία αγορά 450.000.000 καταναλωτών και οι αντίστοιχες ευρωπαϊκές σε μια αγορά 66.000.000 Βρετανών καταναλωτών. Με τη διευθέτηση αυτή αποφεύγεται η διάσπαση στις αλυσίδες παραγωγής, που θα προκαλούσε πολλά προβλήματα σε ορισμένους τομείς, όπως στην αυτοκινητοβιομηχανία.

Ειδικά για την αλιεία, που χωρίς να της… φαίνεται ήταν από τα δύσκολα σημεία των διαπραγματεύσεων της Βρετανίας με την Ε.Ε., η συμφωνία προβλέπει ότι για μια μεταβατική περίοδο 5,5 ετών, εν προκειμένω μέχρι τον Ιούνιο του 2026, οι Ευρωπαίοι αλιείς θα έχουν πρόσβαση στα βρετανικά νερά.

>>ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ: Η Βρετανία και η Ε.Ε. δεσμεύονται να τηρήσουν τους ίσους όρους ανταγωνισμού «διατηρώντας τα υψηλά επίπεδα προστασίας σε τομείς όπως είναι η προστασία του περιβάλλοντος, η μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής και η τιμολόγηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, τα κοινωνικά και εργασιακά δικαιώματα, η φορολογική διαφάνεια και οι κρατικές επιδοτήσεις».

Αξίζει να σημειωθεί ότι σε περίπτωση που η μία από τις δύο πλευρές δεν τηρήσει τις υποχρεώσεις της, επικρέμεται ο πέλεκυς της λήψης «διορθωτικών μέτρων», όπως είναι η επιβολή τελωνειακών δασμών.

>>ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ: Βάσει της συμφωνία εξόδου από την Ε.Ε., η Βρετανία παύει να έχει ορισμένα πλεονεκτήματα που απολάμβανε όσο ήταν μέλος της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς. Ωστόσο, εξασφαλίζεται η απρόσκοπτη αεροπορική, οδική και σιδηροδρομική σύνδεση των βρετανικών νησιών με την ηπειρωτική Ευρώπη. Σε κάθε περίπτωση, στόχος είναι η διατήρηση της ασφάλειας των μεταφορών αλλά και η προστασία των δικαιωμάτων των επιβατών.

>>ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ: Το Ηνωμένο Βασίλειο θα συνεχίσει να συμμετέχει σε ορισμένα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την περίοδο 2021-27, όπως είναι για παράδειγμα το πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας «Horizon Europe». Προϋπόθεση της βρετανικής συμμετοχής στα ευρωπαϊκά προγράμματα είναι να συνεισφέρει τον… οβολό της στον προϋπολογισμό τους.

Όπως και στην περίπτωση του ανταγωνισμού, αν το Λονδίνου ή οι Βρυξέλλες παρεκκλίνουν από τα συμφωνηθέντα, τότε τη «δυσαρμονία» θα αναλάβει να διευθετήσει ένας μηχανισμός επίλυσης διαφορών, στα πρότυπα της αντίστοιχης διαδικασίας που ακολουθείται στις περισσότερες εμπορικές συμφωνίες. Επί της ουσίας ένα κοινά αποδεκτό όργανο, ένα «Κοινό Συμβούλιο», θα… αστυνομεύει το αν εφαρμόζεται και ερμηνεύεται ορθά η συνθήκη. Αυτό που αρνήθηκε κατηγορηματικά και πέτυχε το Λονδίνο είναι να μην έχει δικαίωμα παρέμβασης σε αυτήν τη διαδικασία το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ο φόβος για ντόμινο αποσχίσεων 

Είναι βέβαιο ότι το εκτός Ε.Ε. μονοπάτι που διάλεξαν να περπατήσουν οι Βρετανοί δεν θα είναι εύκολο, έστω και αν ο σκεπτικισμός καλύπτεται για την ώρα από το αίσθημα  ανακούφισης ότι το brexit συνοδεύεται από μία συμφωνία. Δεν είναι λίγοι, για παράδειγμα, εκείνοι που θεωρούν ότι το «Νησί» θα μπει σε μία αποσχιστική περιδίνηση με πρώτη επιλαχούσα για… επανάσταση τη Βόρεια Ιρλανδία και εν συνεχεία τη Σκωτία.

«Είναι με βεβαιότητα πιθανόν ότι το Brexit θα οδηγήσει στο τέλος του Ηνωμένου Βασιλείου», δήλωνε πριν από μερικά 24ωρα ο υποδιευθυντής του Centre for European Reform, Τζον Σπρίνγκφορντ.

Σύμφωνα με τον Σπρίνγκφορντ,  η χώρα είναι βαθιά διαιρεμένη μετά το δημοψήφισμα του 2016, με την Αγγλία και την Ουαλία να ψηφίζουν… δαγκωτό ρήξη με τις Βρυξέλλες, αλλά τους Βορειο-ιρλανδούς και τους Σκωτσέζους να υπερθεματίζουν για την παραμονή του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ε.Ε.

Αν κάτι καθησυχάζει είναι η πρόβλεψη της Συμφωνίας Αποχώρησης (Brexit I) να παραμείνει σε ισχύ το Πρωτόκολλο της Β. Ιρλανδίας, γεγονός που αποτρέπει τη δημιουργία σκληρού συνόρου μεταξύ Β. Ιρλανδίας –ως αποκεντρωμένης επαρχίας του Ηνωμένου Βασιλείου– και της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας ως κράτους μέλους της Ε.Ε.

Αυτό διασφαλίζει σύμφωνα τους γνώστες τη διατήρηση σε ισχύ της ειρηνευτικής συμφωνίας της Μεγάλης Παρασκευής του 1998, όταν ο IRA επέλεξε την πολιτική λύση από τον ένοπλο εθνικιστικό αγώνα έναντι των Άγγλων. Ποιος όμως στοιχηματίζει με σιγουριά ότι δεν θα ανάψει ξανά η εμφυλιοπολεμική σπίθα;