Στην κινούμενη άμμο του δημογραφικού

Αν πληκτρολογήσετε το όνομα του Κωστή Χατζηδάκη στο Google, τα 9 στα 10 αποτελέσματα της κατηγορίας «ΕΙΔΗΣΕΙΣ» θα αφορούν την εντολή του υπουργού Εργασίας στον διοικητή του ΕΦΚΑ να κλείσει το θέμα των συντάξεων χηρείας που εκκρεμούν, καθώς και την απόφασή του να στείλει υπαλλήλους του ασφαλιστικού φορέα στο Πειθαρχικό επειδή ταλαιπωρούν τον κόσμο.

Στο ίδιο… τεστάκι, μόνο το ένα αποτέλεσμα που περισσεύει αφορά τις εξαγγελίες του Κ. Χατζηδάκη για το δημογραφικό ζήτημα που έγιναν στην αρχή της εβδομάδας. Ίσως είναι κι αυτό ένα στοιχείο τού πόσο επιδερμικά αντιμετωπίζουμε ως εθνική οντότητα ένα από τα σοβαρότερα προβλήματά μας όπως είναι εν προκειμένω ο αφελληνισμός που «γεννιέται» –τι σουρααλιστικό…– από την υπογεννητικότητα.

Το περιέγραψε σε μόλις 15 λέξεις ο ίδιος ο υπουργός, προειδοποιώντας ότι η μείωση των γεννήσεων στη χώρα μας δημιουργεί υπαρξιακούς κινδύνους για το συνταξιοδοτικό σύστημα, το σύστημα υγείας, την οικονομία, αλλά και την εθνική ασφάλεια.

Σε αυτό το πλαίσιο ο Κ. Χατζηδάκης περιέγραψε από το βήμα του συνέδριου του Economist μiα δέσμη πέντε παρεμβάσεων που επιγραμματικά περιλαμβάνουν την προώθηση εναλλακτικών μορφών φύλαξης παιδιών μέσα από το νέο πρόγραμμα «νταντάδες της γειτονιάς», τη δημιουργία μονάδων παιδικής μέριμνας σε 120 μεγάλες επιχειρήσεις, τη χρηματοδότηση της δημιουργίας 50.000 νέων θέσεων για βρέφη και νήπια σε βρεφονηπιακούς σταθμούς, τη στήριξη με στοχευμένα προγράμματα απασχόλησης σε μητέρες που μένουν εκτός αγοράς εργασίας και στη συνέχεια δυσκολεύονται να επανέλθουν, καθώς και την ασφαλιστική μεταρρύθμιση για τη νέα γενιά και τη σχετική παρέμβαση για τις επικουρικές συντάξεις των νέων.

Είναι, άραγε, ικανή αυτή η φαρέτρα εργαλείων να αναστρέψει τους δυσοίωνους δείκτες και να απαντήσει αποτελεσματικά στη δημογραφική πρόκληση που έχει μπροστά της η Ελλάδα; Ποιοτικότερη από αυτές που έχουν εφαρμοστεί διαχρονικά για την αντιμετώπιση του δημογραφικού είναι σίγουρα. Δεν φτάνει όμως.

Για όσους το ξεχνούν, η χώρα μας έχει έναν από τους χαμηλότερους δείκτες γονιμότητας στην Ευρώπη που με βάση τα στοιχεία της Eurostat για το 2017 ήταν στο 1,35 παιδιά ανά γυναίκα (με 42.267 γεννήσεις), δείκτης μικρότερος από τον σχετικό μέσο όρο στην Ε.Ε. (1,59 για το εξεταζόμενο έτος) και ανησυχητικά χαμηλότερος από το όριο αναπλήρωσης.

Την ίδια ώρα το 50% του ελληνικού πληθυσμού διανύει την πέμπτη δεκαετία της ζωή του (άρα ο… λογισμός τρέχει στη σύνταξη και όχι σε γεννητούρια), ενώ αν επιβεβαιωθούν οι στατιστικές, μέχρι το έτος 2100 η Ελλάδα θα μετρά περί τις 4,5-5,5 εκατομμύρια ψυχές, όταν οι… λατρεμένοι μας γείτονες θα έχουν ξεπεράσει τους 100.000.000 νοματαίους.

Αν κάτι ακούγεται ανακουφιστικό, αυτό είναι ότι το δημογραφικό έχει αποκτήσει χαρακτήρα κρίσης σχεδόν σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες. Επίσης ανακουφιστικό είναι ότι η νυν ηγεσία του υπουργείου Εργασίας και κατ’ επέκταση η κυβέρνηση αντιλαμβάνεται ότι το δημογραφικό θέτει σε κίνδυνο την οικονομία, σε επίπεδο πέραν της προφανούς «τρύπας» που δημιουργεί στο ασφαλιστικό σύστημα.

Είναι ενδεικτικό αυτό που εξηγεί σε μία από τις αναλύσεις του ο οικονομολόγος Ρουσίρ Σάρμα, ότι μία χώρα μπορεί να εξασφαλίζει σταθερή οικονομική ανάπτυξη σε βάθος χρόνου μόνο αν ο πληθυσμός των οικονομικά ενεργών πολιτών της αυξάνεται κατά τουλάχιστον 2% κατ’ έτος. Αν το κατώφλι τού 2% δεν πιάνεται κι αν ακόμη χειρότερα ο πληθυσμός των οικονομικά ενεργών πολιτών μειώνεται, τότε είναι σχεδόν αδύνατο να διατηρηθούν σταθεροί ρυθμοί ανάπτυξης μίας οικονομίας.

Πριν επομένως μας καταπιούν πληθυσμιακά οι Τούρκοι, θα μας έχει ρουφήξει στα σπλάχνα της η κινούμενη άμμος του δημογραφικού. Εκτός αν υπάρξει ένα διακομματικός εθνικός σχεδιασμός αλλαγής του οικονομικού μοντέλου της χώρας που θα παράγει δουλειές και ευημερία. Διότι αλλιώς θα θεσμοθετούμε διχίλιαρα για επιδόματα τοκετού, αγνοώντας ότι τα ζευγάρια δεν κάνουν παιδία όχι επειδή δεν έχουν να πληρώσουν το μαιευτήριο αλλά γιατί μαντεύουν ότι δεν θα έχουν να πληρώνουν κάθε μήνα μια… πεντακοσούρα για τα φροντιστήρια του παιδιού όταν αυτό θα δίνει πανελλαδικές.