Στο Αιγαίο το ΝΑΤΟ, αλλά οι Τούρκοι καιροφυλακτούν

Χωρίς καμία εγγύηση ότι η Τουρκία θα τηρήσει τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει τόσο απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και απέναντι στη στρατιωτική επιτροπή του ΝΑΤΟ, ξεκινούν οι περιπολίες των πλοίων της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας στο Αιγαίο με την ελπίδα πως θα περιοριστούν οι προσφυγικές – μεταναστευτικές ροές στα ελληνικά νησιά.

Ρεπορτάζ: Κώστας Παπαδόπουλος   

Η «Α» πριν από δύο εβδομάδες και όταν ζητήθηκε η εμπλοκή του ΝΑΤΟ στη διαχείριση του προβλήματος, με τον Πάνο Καμμένο σχεδόν να πανηγυρίζει για το… απόρρητο σχέδιο, είχε προειδοποιήσει πως η Άγκυρα –όντας «καβάλα στ’ άλογο»– θα δημιουργήσει χίλια δυο προσκόμματα στην κατάρτιση του επιχειρησιακού σχεδίου. Κάτι το οποίο αποδείχθηκε στην πράξη, με τον υπουργό Εθνικής Άμυνας να επιχειρεί να δικαιολογήσει τα… αδικαιολόγητα, με τους… γείτονες να βάζουν στο τραπέζι όλα τα ανοιχτά (κατά την άποψή τους) ζητήματα, όπως το FIR Αθηνών, τον 25ο μεσημβρινό, τις γκρίζες ζώνες κ.ά.

Με την Ευρώπη να αδυνατεί να δώσει λύση στα του οίκου της, κλήθηκαν οι ΗΠΑ να βάλουν… τάξη, έτσι τη διοίκηση της αρμάδας που θα αναλάβει την εποπτεία θα έχει Αμερικανός ναύαρχος (αντί Γερμανού ή Βρετανού, όπως προέβλεπαν τα αρχικά πλάνα). Η αλλαγή «καπέλου» αποφασίστηκε μόλις την Πέμπτη από τον Γ.Γ. του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, την ώρα που η τουρκική πλευρά έδειχνε απρόθυμη για κάθε είδους συνεργασία, θέτοντας διαρκώς βέτο και προβάλλοντας συνεχώς νέες αξιώσεις εις βάρος της Ελλάδας.

Σύμφωνα με τον Πάνο Καμμένο, περιοχές ευθύνης της αποστολής είναι εκείνες που υπέδειξε η Ελλάδα, κάτι που όμως μένει να φανεί στην πράξη, καθώς ο υπουργός Εθνικής Άμυνας έχει εκτεθεί ήδη μία φορά στο συγκεκριμένο θέμα. Ανακοίνωσε, επίσης, ότι οι περιπολίες των πλοίων της βορειοατλαντικής συμμαχίας αναμένεται να ξεκινήσουν μέσα στο αμέσως επόμενο διάστημα, ενώ διευκρίνισε ότι δεν πρόκειται για ΝΑΤΟϊκή επιχείρηση αλλά για ΝΑΤΟϊκή αποστολή. Ο κ. Καμμένος τόνισε ακόμα ότι θα ζητηθεί η συνδρομή και άλλων χωρών σε πλωτά και ιπτάμενα μέσα (ελικόπτερα, αεροπλάνα και drones) τα οποία, όπως είπε, θα καταθέτουν σχέδιο πτήσης. Ωστόσο, ΝΑΤΟϊκή πηγή από τις Βρυξέλλες υποστήριζε ότι «τα ΝΑΤΟϊκά πλοία θα χρειάζονται διπλωματική άδεια για να μπουν στα χωρικά ύδατα, ενώ δεν θα υπάρχουν παραβιάσεις». Ο τακτικός διοικητής της δύναμης SNMG2, ο οποίος βρίσκεται στο γερμανικό πλοίο «BONN», θα έχει ως συμβούλους και δύο αξιωματικούς, έναν από την Τουρκία και έναν από την Ελλάδα.

Τι θα γίνεται με τους πρόσφυγες
Σύμφωνα, πάντα, με τα όσα επεσήμανε ο Πάνος Καμμένος, το ΝΑΤΟ έχει δεσμευτεί πως σε περίπτωση που τα πλοία της αρμάδας σώσουν ναυαγούς –είτε πρόκειται για πρόσφυγες είτε για παράνομους μετανάστες– θα παραδίδονται στην Τουρκία. Εξαίρεση θα υπάρχει για μέρος των προσφύγων που ενδεχομένως κινδυνεύει η ζωή τους εάν παραδοθούν στη γειτονική χώρα και για τον λόγο αυτό επικαλέστηκε τη συνθήκη της Γενεύης. Επίσης, τα πλοία του ΝΑΤΟ θα επιχειρούν και στα εθνικά ύδατα κατόπιν διπλωματικής άδειας, και όχι μόνο στα διεθνή ύδατα όπως ήθελε η Τουρκία, ενώ κυρίως θα επιχειρούν στις περιοχές που υπάρχουν προσφυγικές ροές.

Ένα από τα πλοία της δύναμης SNMG2 θα καταπλεύσει σε περιοχή που είναι πέρασμα προσφύγων, κατά πάσα πιθανότητα στη Λέσβο, ή στη Χίο όπου ήδη βρίσκεται η τουρκική κορβέτα Barbaros, ενώ η Ελλάδα και η Τουρκία θα έχουν συνδέσμους πάνω στη γερμανική ναυαρχίδα που επιτόπου θα επιλύουν τυχόν προβλήματα και διαφορές που προκύπτουν κατά τη διάρκεια των αποστολών. Οι σύνδεσμοι αυτοί θα υποβοηθούν το έργο του επιχειρησιακού διοικητή της ΝΑΤΟϊκή δύναμης. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός πως αποφασίστηκε το Καστελόριζο να μείνει εκτός της συμφωνίας, καθώς δεν θεωρείται ότι ανήκει γεωγραφικά στο Αιγαίο. Συνεπώς, εάν οι προσφυγικές ροές στραφούν προς τα απομακρυσμένο νησί των 200-250 κατοίκων, δεν θα υπάρξει παρέμβαση των ΝΑΤΟϊκών πλοίων.

Μαρκ Φέργκιουσον: Ο Αμερικανός ναύαρχος που αναλαμβάνει να βάλει τάξη στο Αιγαίο
Κατευθείαν από το Κέντρο Διακλαδικής Διοίκησης των Συμμαχικών Δυνάμεων του NATO στη Νάπολη της Ιταλίας έρχεται ο ναύαρχος, Μαρκ Φέργκιουσον, που θα διοικεί τη νατοϊκή δύναμη που ξεκινάει περιπολίες στο Αιγαίο.

Αποστολή του να θωρακίσει τα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την εμπειρία τεσσάρων δεκαετιών στο Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ να αποτελεί ένα καλό εχέγγυο ότι μπορεί να τα καταφέρει. Με καταγωγή από το Μέριλαντ, ο 59χρονος ναύαρχος είχε μιλήσει ήδη από τον Μάιο του 2015 για το προσφυγικό ζήτημα, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «η αστάθεια στην περιοχή του Λεβάντε και στην Αφρική δημιουργεί ένα πρόβλημα μαζικής μετανάστευσης προς την Ιταλία, την Ισπανία και την Ελλάδα, μια πρόκληση με την οποία αναμετράται η Ε.Ε. στο νότιο άκρο του ΝΑΤΟ». Ο ίδιος έχει υπογραμμίσει, μέσα από δημόσιες παρεμβάσεις τους τελευταίους μήνες, την ανάγκη το ΝΑΤΟ «να προσαρμοστεί σε ένα ταχέως μεταβαλλόμενο περιβάλλον ασφαλείας» (ανακοίνωση Ιουλίου 2015) και να προωθήσει-εξυπηρετήσει «τη συλλογική αντιμετώπιση» των νέων προκλήσεων. Πώς; Ενδεχομένως λειτουργώντας υποβοηθητικά προς την Ε.Ε., και διευκολύνοντας «τον συντονισμό, τη συνεργασία και την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ εθνών-εταίρων και διεθνών οργανισμών-συνασπισμών» (ομιλία Οκτωβρίου 2015).

Η ζωή, λοιπόν, του τα έφερε έτσι, ώστε να του δοθεί η ευκαιρία αυτά που υποστηρίζει στη θεωρία να δείξει κατά πόσον μπορεί να τα εφαρμόσει στην πράξη.