Στρατηγική με βάση το θυμικό του Ερντογάν

Όλο και περισσότερο γίνεται πιο επίκαιρο το ερώτημα «που το πάει ο Σουλτάνος;» Και οι ειδικοί αναλυτές μπορούν να λένε το μακρύ τους και το κοντό τους, όμως ουδείς είναι σε θέση να βάλει το χέρι του στο ευαγγέλιο και να πει «γνωρίζω τι ακριβώς θέλει ο Ερντογάν και ποιες είναι οι στρατηγικές του κινήσεις».

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Ακόμη και η Ντόρα Μπακογιάννη, που εδώ και πολύ καιρό συνιστά ψυχραιμία, προ ολίγων 24ωρων σε τηλεοπτικής της συνέντευξη υποστήριξε πως «οι αντιδράσεις του Ερντογάν δεν θυμίζουν στρατηγικό προσανατολισμό, αλλά γίνονται με βάση το θυμικό του ανδρός». Και σε αυτό θα συμφωνήσουμε, με βάση φυσικά την δική μας ευρωπαϊκή λογική, ότι ο Τούρκος πρόεδρος μοιάζει σα να χτυπά γροθιά στο μαχαίρι, να γεμίζει αίματα, προκειμένου να αποδείξει παντού ότι δεν νιώθει πόνο.

Όλες οι δηλώσεις του, όπως και των υπουργών του αποτελούν βούτυρο στο ψωμί της Ελλάδας, που με τη διεθνοποίηση των τουρκικών προκλήσεων πέτυχε να μην την θεωρούν ως μία χώρα κλαψιάρα που ζητά προστασία, αλλά ως μία δύναμη σταθερότητας στην περιοχή. Και από την άλλη η αντιμετώπιση που έχει η Τουρκία από την διεθνή κοινότητα δεν είναι αυτή που επιθυμεί ο Ερντογάν. Δηλαδή μία ισχυρή περιφερειακή δύναμη που μπορεί να κάνει κουμάντο στην Ανατολική Μεσόγειο. Τρανή απόδειξη ο τρόπος που αποδέχθηκαν όλοι την τουρκολιβυκή συμφωνία για έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο.  ΗΠΑ, Γαλλία, Γερμανία, Κομισιόν πήραν σαφή θέση κατά της Τουρκίας και της Λιβύης τονίζοντας ότι δεν αποδέχονται αυτή την συμφωνία.

Εδώ θα πρέπει να τονιστεί ότι ακόμη και το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο για την χάραξη ΑΟΖ μεταξύ Τουρκίας-Λιβύης δεν έχει εγκριθεί από τον ΟΗΕ. Απλά οι Τούρκοι το έστειλαν στον Οργανισμό και πρωτοκολλήθηκε. Όμως πέραν τούτου ουδέν. Διότι για να εγκριθεί και να θεωρηθεί ως νόμιμο απαιτείται και η ψήφιση από τη Βουλή της Λιβύης. Όμως η Βουλή της Λιβύης, η οποία δεν αναγνωρίζει τη συμφωνία, δεν το έχει φέρει καν προς συζήτηση, οπότε το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο παραμένει σε κάποιο συρτάρι στα γραφεία του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη.

Τουναντίον η συμφωνία της Ελλάδας με την Αίγυπτο για την χάραξη της ΑΟΖ μεταξύ των δύο κρατών εγκρίθηκε, καθώς απεστάλλει και από τα δύο μέρη και με την έγκριση των δύο κοινοβουλίων. Οπότε και η Τουρκολιβυκή συμφωνία, όπως παρουσιάστηκε από τις δύο πλευρές πέφτει πάνω στις αναγνωρισμένες ζώνες ελληνικοαιγυπτιακού ενδιαφέροντος.

Και φυσικά εδώ προκύπτει το ερώτημα για ποιο λόγο ο Ερντογάν επιμένει από τη στιγμή που όλα δείχνουν πως είναι εναντίον του; Αναμφίβολα ο Τούρκος πρόεδρος, που με βάση όλες τις δημοσκοπήσεις στην Τουρκία κινδυνεύει με την πρώτη ήττα σε εκλογές μετά από είκοσι χρόνια, είναι πιεσμένος. Και όλα δείχνουν ότι είναι αποφασισμένος να παίξει ως χαρτοπαίκτης τα ρέστα του. Και ο στόχος του δεν είναι η Ελλάδα, αλλά το πώς οι Αμερικανοί θα τον θεωρήσουν ως «ισότιμο» τους. Προς ώρας δεν τα καταφέρνει.

Η υπόθεση της αγοράς νέων μαχητικών από την Τουρκία έχει σκαλώσει στο Αμερικανικό Κογκρέσο και απλά ο Ερντογάν περιμένει αλλαγή των δεδομένων στις ενδιάμεσες εκλογές των ΗΠΑ, όπου εκτός απροόπτου το έλεγχο του σώματος θα τον έχουν οι Ρεπουμπλικάνοι. Οπότε ο Μενέντεζ θα υποβιβαστεί από πρόεδρος της πανίσχυρης Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας σε αντιπρόεδρο. Όμως τα προβλήματα της Τουρκίας δεν λύθηκαν, καθώς με βάση το Αμερικανικό Σύνταγμα και ο αντιπρόεδρος της εν λόγω επιτροπής έχει το δικαίωμα του βέτο.

Εάν όλα ο Ερντογάν τα κάνει ι μόνο για το εσωτερικό μέτωπο και να συσπειρώσει το κοινό του που δείχνει να τον εγκαταλείπει λόγω της βαθιάς οικονομικής κρίσης, τότε δεν φαίνεται να τα καταφέρνει. Τουλάχιστον με βάση τις δημοσκοπήσεις. Βέβαια όπως επισημαίνουν ειδικοί αναλυτές, ίσως όλη αυτή η ρητορεία και οι προκλήσεις να έχουν ως στόχο να αποφύγει-λόγω έκτακτης εθνικής ανάγκης- τις εκλογές του 2023 και να τις παρατείνει για αργότερα κερδίζοντας χρόνο.

 

Διίστανται οι απόψεις   

Η ελληνική κυβέρνηση και σε αυτή την συμφωνία της Λιβύης με την Τουρκία αποφάσισε να συνεχίσει την διεθνοποίηση της παραβατικότητας της Τουρκίας. Ήδη όλοι οι μεγάλοι παίκτες στην διεθνή διπλωματική σκακιέρα την έχουν κατακρίνει.

Στην Ελλάδα οι απόψεις διίστανται. Ήδη ο πρώην υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Κοτζιάς, όπως και μία σειρά αναλυτών προτείνουν την άμεση επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων νοτίως της Κρήτης στα 12 ναυτικά μίλια και κλείσιμο των κόλπων. Αυτό είχε ζητήσει και ο Ευάγγελος Βενιζέλος μετά τον καθορισμό της ΑΟΖ στο Ιόνιο με την Ιταλία.

Η επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων νοτίως της Κρήτης στα 12 ν.μ. είναι μια κίνηση η οποία διασφαλίζει μόνο τη ζώνη από 6-12 ν.μ. από τις νότιες ακτές της Κρήτης, καθώς αυτή η περιοχή καθίσταται πλέον ζώνη που η Ελλάδα ασκεί κυριαρχία και όχι απλώς κυριαρχικά δικαιώματα. Συνεπώς, κάθε παραβίαση της ζώνης αυτής εκλαμβάνεται ως παραβίαση εθνικού εδάφους και αντιμετωπίζεται με όλα τα μέσα που προσφέρει το Διεθνές Δίκαιο. Όμως δεν επηρεάζει μελλοντική οριοθέτηση με τη Λιβύη (κάτι που έχει κολλήσει μετά τις διαπραγματεύσεις του 2011), καθώς η υφαλοκρηπίδα θα υπολογιστεί από τις γραμμές βάσης και όχι από τα εξωτερικά όρια των χωρικών υδάτων.

Βέβαια θα πρέπει να τονιστεί ότι η επέκταση των χωρικών υδάτων νοτίως της Κρήτης στα 12 μίλια δεν αποκλείει το ενδεχόμενο η πρόκληση της Τουρκίας να εκδηλωθεί στα 12,5 ν.μ., ή στα 20 ν.μ., περιοχή που η Ελλάδα έχει νόμιμα κυριαρχικά δικαιώματα ipso facto και ab initio σε μη οριοθετημένη υφαλοκρηπίδα, βάσει του Δίκαιου της Θάλασσας και πάντως σίγουρα βάσει της μέσης γραμμής. Ούτε αποκλείει μια κίνηση της Λιβύης, όπως δημόσια παρότρυνε ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου, για μονομερή κατάθεση συντεταγμένων των εξωτερικών ορίων της υφαλοκρηπίδας της, που θα συμπεριλάβει και τα σημεία του Τουρκολυβικού Μνημονίου και με βάση αυτά θα τραβήξει τις γραμμές προς τα δυτικά, χαρακτηρίζοντας ως Λιβυκή μια σημαντική έκταση σχεδόν 39.000 τ.χλμ ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Η Τουρκία προτείνει στη Λιβύη να ακολουθήσει τη δική της τακτική όπου έχει καταθέσει μονομερώς την αυθαίρετη χάραξη της τουρκικής υφαλοκρηπίδας στην Ανατολική Μεσόγειο, αποτυπώνοντας τις διεκδικήσεις της Γαλάζιας Πατρίδας.

Χρήση ακτοφυλακής

Από την πλευρά του ο Στέλιος Φενέκος (Υποναύαρχος ε.α.) είναι πιο επιφυλακτικός αναδεικνύοντας μία άλλη παράμετρο. Ο κ. Φενέκος υποστηρίζει: «Θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε τι είδους συμφωνία έχει υπογράψει η Τουρκία με τον Λίβυο Υπουργό Οικονομικών (του ανατέθηκε η αρμοδιότητα από τον προσωρινό πρωθυπουργό, που την αφαίρεσε τώρα από τον Υπουργό Ενέργειας). Γιατί εάν είναι συμφωνία Leasing με την Τουρκία (εάν δηλαδή γίνεται εκχώρηση συγκεκριμένων κυριαρχικών δικαιωμάτων της Λιβύης, εάν είναι σε καθορισμένο χώρο, ή σε όλη την θεωρούμενη ως Λιβυκή ΑΟΖ και για συγκεκριμένο χρόνο στην Τουρκία -πολλά χρόνια;) τότε η Τουρκία θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι είναι νόμιμο το να χρησιμοποιήσει τις Ναυτικές της δυνάμεις  γι’ αυτό. Εάν όμως είναι απλή μίσθωση της Τουρκικής κρατικής Εταιρείας για έρευνες σε συγκεκριμένες περιοχές, που παραβιάζουν τα δικά μας δικαιώματα (ΑΟΖ οριοθετημένη με την Αίγυπτο είτε πέραν της μέσης γραμμής με την Λιβύη  όπου δεν είναι οριοθετημένη μεταξύ μας), τότε οι αντιδράσεις μας θα είναι προς την Λιβύη και η Τουρκία δεν θα έχει την ίδια νομική βάση για χρήση ναυτικών δυνάμεων.

Και στην περίπτωση αυτή αναδεικνύεται η άμεση ανάγκη χρήσης της ακτοφυλακής μας (πρώτα) για την εφαρμογή αστυνομικών μέτρων, προκειμένου να επιβεβαιώσουμε τα κυριαρχικά μας δικαιώματα και να εφαρμόσουμε το δίκαιο της χώρας μας με τις Ναυτικές δυνάμεις φυσικά σε ετοιμότητα».

 

Ανησυχεί ο Αποστολάκης

Ο πρώην υπουργός Άμυνας κι Επίτιμος Αρχηγός ΓΕΕΘΑ, Ευάγγελος Αποστολάκης, εξέφρασε σε δηλώσεις του την ανησυχία του για πιθανή σύγκρουση. Μάλιστα, όπως τόνισε δεν συμμερίζεται τα σενάρια που λένε πως μια ενδεχόμενη σύγκρουση δεν θα κρατούσε περισσότερες από 3-4 ημέρες. Όπως είπε χαρακτηριστικά, «εάν ξεκινήσει μια πολεμική αντιπαράθεση, δεν είναι εύκολο να ελεγχθεί μέχρι πού θα φτάσει αλλά και ότι μια σύγκρουση μπορεί να επεκταθεί σε όλη την επικράτεια. Είναι σαν μια φωτιά που προσπαθείς να την ελέγξεις και δεν τα καταφέρνεις».

Ακόμη, επεσήμανε ότι η Τουρκία δεν μπορεί να κάνει ναυτικό αποκλεισμό νησιού, καθώς αυτό αποτελεί πολεμική ενέργεια. Όσον αφορά στην κατάσταση των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, τη χαρακτήρισε καλή, όχι εξαιρετική, γιατί υπάρχουν θέματα, όπως είπε χαρακτηριστικά. «Το προσωπικό είναι εξαιρετικό. Η ισχύς των Ενόπλων Δυνάμεων και οι δυνατότητες να ανταποκριθούν είναι αρκετά σοβαρές. Σε μια πολεμική αντιπαράθεση δεν μπορείς να μετρήσεις ποιος θα κερδίσει ξεκάθαρα, το θέμα είναι τι ζημιά θα πάθουν και οι δύο από μια τέτοια σύγκρουση», δήλωσε.

Για τις φρεγάτες Belharra, είπε ότι «είναι εξαιρετικά πλοία με προηγμένη τεχνολογία που θα αντέξουν και μετά από 30 χρόνια, με εξαιρετικές δυνατότητες, που θα επαυξήσουν πολύ το δυναμικό του ναυτικού. Είναι μια καλή επιλογή, αλλά ένα οπλικό σύστημα δεν αλλάζει τελείως τα δεδομένα, δίνει πόντους και ενισχύει την ισορροπία που ήδη υπάρχει».

Παράλληλα, σχολίασε τη συνάντηση που είχε ο σύμβουλος της Τουρκικής Προεδρίας Ιμπραχίμ Καλίν με τον σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας των Ηνωμένων Πολιτειών, Τζέικ Σάλιβαν, στην Κωνσταντινούπολη. «Τις τελευταίες ημέρες έχουν γίνει κινήσεις για να γίνει διαχείριση της αναστάτωσης που προκαλεί η Τουρκία. Οι Τούρκοι με φραστικές πιέσεις και προτροπές δεν μαζεύονται. Ζυγίζουν τα πράγματα και κάνουν αυτό που τους συμφέρει», τόνισε. «Αν ο Σάλιβαν τους δώσει τέτοιες επιλογές που να τους συμφέρει να σταματήσουν τις κλιμακώσεις, ενδεχομένως να σταματήσουν. Εγώ βλέπω ότι αυτό γίνεται αυτή τη στιγμή. Ότι γίνεται κάποιο παζάρι. Προσπαθούν να τους καθησυχάσουν. Πώς γίνεται παράλληλα να πάει ο Σάλιβαν στην Κωνσταντινούπολη και την ίδια στιγμή σήμερα να πάει ο Τσαβούσογλου στη Λιβύη;», διερωτήθηκε. «Είναι μια ιστορία που θα δημιουργήσει θέματα, αν ισχύουν αυτά που ακούμε δημοσιογραφικά ότι η Λιβύη έχει πρόθεση να παραχωρήσει την ΑΟΖ της στην Τουρκία», συμπλήρωσε.

Τέλος, εκτίμησε πως η Τουρκία δεν θέλει να χρησιμοποιήσει στρατιωτική ισχύ και να κάνει στρατιωτικές ενέργειες και προσπαθεί με κάθε τρόπο να κερδίσει αυτά που θέλει. «Ένα είναι το ζήτημα των F-16 και των απαιτήσεων από την Αμερική, το άλλο είναι η ενέργεια που είναι πολύ σημαντικό και διεκδικεί έναν ρόλο ως μέρος της λύσης για την Ευρώπη. Η κατάσταση με τη Ρωσία έχει δυσκολέψει, η υπόσταση του ΝΑΤΟ έχει ενισχυθεί ακόμα περισσότερο και οποιαδήποτε αντιπαράθεση μέσα στους κόλπους της συμμαχίας είναι κάτι που δεν θέλει κανείς αυτή τη στιγμή», υπογράμμισε ο Ευάγγελος Αποστολάκης.

Δύο ξένοι στην ίδια πόλη

Στο μεταξύ στην άτυπη Σύνοδο της Πράγας ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν αντάλλαξαν ούτε ματιά. Ακόμη και στην αναμνηστική φωτογραφία οι δύο τους φρόντισαν να διατηρήσουν τις αποστάσεις. Ο κ. Μητσοτάκης βρέθηκε κοντά στη Βρετανίδα πρωθυπουργό Λιζ Τρας. Ο Τούρκος πρόεδρος στάθηκε στο κέντρο προς τα δεξιά και τέσσερις θέσεις δίπλα από τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκο Αναστασιάδη.