Τα… blues των γιορτών (και πώς να τα ξεφορτωθείτε)  

Η εορταστική περίοδος των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς καταφθάνει με μεγάλες προσδοκίες για τέλειες στιγμές, ευτυχισμένες οικογένειες ή παρέες, που απολαμβάνουν –ενίοτε και πολυτελείς– γιορτές και δώρα και μια υπερκείμενη χαρά να περισσεύει από παντού. Πόσο όμως η πραγματικότητα που ζούμε ή οι δικές μας συνθήκες μάς επιτρέπουν να ανταποκριθούμε σε αυτά τα ιδανικά; Γιατί κάποιοι από εμάς δεν μπορούν να συντονιστούν με αυτό το αίσθημα χαράς που βιώνουν όλοι οι υπόλοιποι;

Γράφει η ψυχολόγος Ντούλη Θαλασσοχώρη (*)

Το άγχος των διακοπών προκαλεί θλίψη σε πολλούς ανθρώπους. Αυτή η εποχή του έτους είναι ιδιαίτερα δύσκολη, επειδή υπάρχει μια προσδοκία για αίσθηση χαράς και γενναιοδωρίας την οποία πολλοί βιώνουν ως εξαναγκασμό. Οι άνθρωποι συγκρίνουν τα συναισθήματά τους με αυτό που υποθέτουν ότι οι άλλοι βιώνουν ή τι υποτίθεται ότι αισθάνονται. Τότε σκέφτονται ότι μόνοι τους υπολείπονται, ότι κάτι μάλλον πάει λάθος.

Αποτυχίες, απώλειες και «πένθη»

Για πολλούς, οι ημέρες αυτές πυροδοτούν «πένθη», καθώς δεν κρύβουν το ίδιο χαρούμενο και λαμπερό μήνυμα για όλους. Αντίθετα σε κάποιους είναι υπενθύμιση –και μάλιστα κατά ριπάς– της μοναξιάς τους και της όποιας αίσθησης ελλείμματος σε κάθε επίπεδο μπορεί να βιώνουν. Το όποιο αίσθημα αποτυχίας ή αδιέξοδου έρχεται και χτυπά δυνατά την πόρτα υπενθυμίζοντας υποσχέσεις που δεν κρατήσαμε, σχέδια που ναυάγησαν, με συνέπεια να μουτζουρώνεται με μαύρα χρώματα ο καθρέφτης της αυτοεκτίμησής μας.

Για όσους έχασαν πρόσφατα ένα αγαπημένο τους πρόσωπο ή βίωσαν κάποιον χωρισμό, τα Χριστούγεννα μπορούν να εντείνουν τα συναισθήματα θλίψης και απογοήτευσης. Η συνειδητοποίηση της απώλειας αλλά και του χρόνου που περνάει και (για) πρόσωπα που δεν υπάρχουν πια στη ζωή μας, εντείνουν το αίσθημα λύπης.

Η νέα οικονομική πραγματικότητα, την οποία βιώνει το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, μπορεί να εντείνει αισθήματα ενοχών, άγχους και αναξιότητας μιας και δεν είναι πάντα εφικτή η αναζήτηση και αγορά των «ιδανικών» (όπως νομίζει ότι οφείλει) δώρων για σημαντικούς οικείους προκειμένου να (απo)δείξει τα συναισθήματα αγάπης και φροντίδας.

Υπάρχει, τέλος, και η παράδοση των οικογενειακών τραπεζιών και μαζώξεων που τα κάνουν ιδιαίτερα αγχωτικά, μιας και η αναγκαστική συνύπαρξη με μέλη της οικογένειας που έχουν αποξενωθεί ή συγκρουσθεί φαντάζει δυσβάσταχτη.

Τα σημάδια

Η «Κατάθλιψη των Χριστουγέννων» χαρακτηρίζεται πρωτίστως από ένα συναίσθημα που δεν είναι σύντονο, δηλαδή δεν συμβαδίζει με το πνεύμα των Χριστουγέννων και το συνολικό μύθο και τη λάμψη των γιορτών. Σύμφωνα με ορισμένους θεωρητικούς, η συγκεκριμένη κατάθλιψη συνδέεται με τη Διαταραχή της Εποχιακής Κατάθλιψης (SAD: Seasonal Depression Disorder), ένα γνωστό φαινόμενο ψυχικής διαταραχής που ξεκινά μέρες ή εβδομάδες ή μήνες πριν την έλευση των γιορτών με κύρια χαρακτηριστικά το άγχος και την καταθλιπτική διάθεση.

Τα συμπτώματα της διαταραχής είναι γενικά πιο ήπια από εκείνα της μείζονος κατάθλιψης και συνήθως περιλαμβάνουν: πεσμένη διάθεση, αρνητικές σκέψεις, ευερεθιστότητα, τάση απομόνωσης, δυσκολίες στον ύπνο και αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες, μειωμένη ενέργεια και κόπωση, απόσυρση από κοινωνικές δραστηριότητες. Σε συνδυασμό με την προσδοκία να είναι κανείς ευδιάθετος και κοινωνικός τις ημέρες των γιορτών, η επονομαζόμενη «μελαγχολία του χειμώνα» εντείνεται.

Πέντε απλές «εναλλακτικές»

1] Ξεφορτώσου τις μη ρεαλιστικές προσδοκίες: Δεν υπάρχει το τέλειο δείπνο, το τέλειο δώρο, η τέλεια παρέα, η τέλεια οικογένεια. Οι υπερβολικά υψηλές προσδοκίες έχουν και υψηλό βαθμό δυσκολίας εκπλήρωσης και η ματαίωση που προκαλούν είναι έντονη.

2] Πάψε να συγκρίνεις: Η σύγκριση της δικής σου καθημερινότητας με αυτή κάποιου άλλου ή αυτή που –εξιδανικευμένα– προβάλλεται από ΜΜΕ κάθε άλλο παρά βοηθητική είναι. Κάθε στιγμή, κάθε σχέση, είναι μοναδική μέσα στο δικό της πλαίσιο. Όπως ακριβώς κι εσύ.

3] Μην υπεραναλύεις: Πολλές φορές η ζωή είναι πιο απλή.

4] Εστιάσου (και ) στα θετικά: Κάνοντας τον απολογισμό, τείνουμε να εστιαζόμαστε στο τι δεν καταφέραμε, τι δεν εκπληρώσαμε, ξεχνώντας πράγματα που ολοκληρώσαμε ή καταστάσεις στις οποίες ανταποκριθήκαμε με επιτυχία ή έστω με την επάρκεια που επιθυμούσαμε. Η ζωή δεν είναι έλεγχος προόδου. Δεν «μένουμε» γιατί δεν πιάσαμε τη βάση σε κάποιο μάθημα ή γιατί δεν πήραμε υψηλό βαθμό. Ζωή σημαίνει εμπειρία. Και η εμπειρία προέρχεται και από τα λάθη. Αναγνώρισέ τα, αποδέξου τα και χρησιμοποίησέ τα ως οδηγό για τη δημιουργία νέων εμπειριών και αναμνήσεων.

5] Αφιέρωσε χρόνο στον εαυτό σου: Στις γιορτές δεν χρειάζεται να μεταλλαχθείς σε κάτι που δεν είσαι όλες τις υπόλοιπες ημέρες του χρόνου. Επίλεξε εσύ τον τρόπο που επιθυμείς να περάσεις τις γιορτινές μέρες χωρίς καταναγκασμούς και «πρέπει». Αφιέρωσε λίγο περισσότερο χρόνο στο να «σε φροντίσεις» χωρίς να περιμένεις από άλλους να το κάνουν για σένα.

Βρείτε χώρο για «μοίρασμα» και γιορτή

Η αξία των Χριστουγέννων έγκειται στο μοίρασμα: δώρων, στιγμών, συναισθημάτων, που δημιουργούν ένα αίσθημα ασφάλειας που μας ακολουθεί. Γιατί πράγματα και καταστάσεις –εύκολες ή δύσκολες, οδυνηρές ή ευχάριστες– θα συμβαίνουν διαρκώς γύρω μας. Αυτό άλλωστε σημαίνει ζωή. Και μέσα σε αυτή πάντα (πρέπει να) υπάρχει χώρος για γιορτή.

Δεν ξέρω τι μπορεί να σημαίνουν τα Χριστούγεννα για τον καθένα μας και ποιο το χρώμα που οφείλουν να έχουν. Αυτό που ξέρω είναι πως τα Χριστούγεννα θα είναι πάντα εκεί… αρκεί να προσπαθήσουμε κι εμείς γι’ αυτό:

«Η ζωή σου είναι η δική σου ζωή

Μην την αφήσεις να τσακιστεί σε μια φθηνή υποταγή

Να παραφυλάς

Υπάρχουν τρόποι να ξεφύγεις

Και κάπου υπάρχει και ένα φως.

Μπορεί να μην είναι πολύ δυνατό

Αλλά διώχνει το σκοτάδι…

Η ζωή σου είναι η δική σου ζωή.

Κατάλαβέ το όσο την έχεις».

ΤΣΑΡΛΣ ΜΠΟΥΚΟΦΣΚΙ

——–

(*) Η Ντούλη Θαλασσοχώρη είναι ψυχολόγος MSc, MBA, μόνιμος εξωτερικός συνεργάτης από το 2005 του Πανεπιστημίου Αθηνών στην Εκπαίδευση Ενηλίκων, ασκώντας παράλληλα ιδιωτικά το επάγγελμα του ψυχολόγου από το 2000