Τα συριακά χημικά «τρομάζουν» την Κρήτη

Οι «υπεύθυνοι», ξένοι και Έλληνες, ζητούν από τους Κρητικούς να μην πανικοβάλλονται. Μόνο που δε μπαίνουν στον κόπο να τους δώσουν ούτε καν στοιχειώδεις εξηγήσεις για το τι συμβαίνει με την καταστροφή των συριακών χημικών όπλων.

Του Γιάννη Συμεωνίδη

Κανείς δεν είναι τόσο παράλογος, ώστε να απαιτεί να δίνεται στη δημοσιότητα το «στίγμα» τού αμερικανικού πλοίου «Cape Ray», το οποίο έχει αναλάβει την όλη διαδικασία. Ωστόσο, όλοι θα επιθυμούσαν το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών να έπαιζε πιο ενεργό ρόλο στην υπόθεση από αυτόν του απλού παρατηρητή. Πόσω μάλλον όταν η χώρα μας είναι μέλος τόσο του ΟΗΕ όσο και του Οργανισμού για την Απαγόρευση Χρήσης Χημικών Όπλων (OPCW), υπό την «αιγίδα» των οποίων η Μεσόγειος ενδεχομένως να απειλείται με οικολογική καταστροφή…

Οι σημαντικότερες επιφυλάξεις γεννιούνται, πέρα από την παλαιότητα του «Cape Ray», από το ότι η μέθοδος της υδρόλυσης έχει δοκιμαστεί μόνο στο έδαφος και ποτέ εν πλω, όπου μια σειρά παραγόντων, από τους ισχυρούς ανέμους έως τους υψηλούς κυματισμούς, μπορούν να οδηγήσουν σε τραγικό ατύχημα. Στην υδρόλυση διασπάται το χημικό όπλο στις δύο ουσίες που χρησιμοποιήθηκαν για τη σύνθεσή του, οι οποίες είναι από μόνες τους λιγότερο τοξικές. Ό,τι απομείνει θα οδηγηθεί στη Γερμανία για να καταστραφεί με τη διαδικασία τής πυρόλυσης, με σεβασμό στις διεθνείς συμβάσεις για την προστασία τού θαλάσσιου περιβάλλοντος, όπως τουλάχιστον διατείνονται εκείνοι που έχουν εκπονήσει και καλούνται να υλοποιήσουν το σχέδιο. Το συναίσθημα αβεβαιότητας, ωστόσο, δεν ανακουφίζεται ούτε από την έμμεση παραδοχή τού υπουργού Εξωτερικών, Ευάγγελου Βενιζέλου, ότι η ελληνική κυβέρνηση είναι απλός θεατής των εξελίξεων.

Από την πορεία των γεγονότων, εξάλλου, προκύπτουν κι άλλα ερωτήματα που χρήζουν άμεσων απαντήσεων. Γιατί η Αλβανία αρνήθηκε να καταστραφούν τα χημικά εντός της επικράτειάς της, μολονότι της προσφέρθηκαν μερικά δισεκατομμύρια ευρώ από την αμερικανική κυβέρνηση; Η άρνησή της σχετίζεται μόνο με το ότι θα γινόταν σε χερσαίο έδαφός της; Ποιοι ήταν, εξάλλου, παρόντες στο Εκτελεστικό Συμβούλιο του OPCW, στις 14 Ιανουαρίου, που πήρε την απόφαση για την καταστροφή στη Μεσόγειο; Συμμετείχε κάποιος Έλληνας αξιωματούχος; Ο Γιώργος Σμπώκος μάλιστα, επιστημονικός συνεργάτης τού Πανεπιστημίου Κρήτης με ειδικότητα στο Δίκαιο Περιβάλλοντος, θέτει στην «Α» κι έναν ακόμη παράγοντα στην εξίσωση: «Δεν είναι παράνομη ενέργεια η καταστροφή των χημικών στη θάλασσα. Είναι, όμως, έκνομη από τη στιγμή που δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο νομοθετικό πλαίσιο για τη διενέργειά της»…

Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσιογραφικές πληροφορίες, η μεταφορά των χημικών από το συριακό λιμάνι τής Λατάκειας έως το ιταλικό τής Τζόια Τάουρο δεν αναμένεται να ξεκινήσει νωρίτερα από τις αρχές Μαρτίου. Στα χημικά όπλα περιλαμβάνονται 1.290 τόνοι τού νευροπαραλυτικού αερίου Sarin, δεκάδες τόνοι αερίων μουστάρδας και περίπου 1.000 τόνοι προδρόμων ουσιών, δηλαδή πρώτων υλών απαραιτήτων για την κατασκευή των αερίων χημικού πολέμου.

«Προτιμώ τη στεριά»…

Ο Ευριπίδης Στεφάνου δεν είναι «απλώς» πρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης, της περιοχής δηλαδή που εικάζεται πως θα χτυπηθεί περισσότερο από κάθε άλλη ελληνική στην περίπτωση που πάει κάτι στραβά. Είναι και καθηγητής Περιβαλλοντικής Χημείας, οπότε έχει την ιδιαίτερη σημασία του όταν υποστηρίζει στην «Α» πως προτιμήθηκαν τα διεθνή ύδατα από τη στεριά για πολιτικούς και όχι επιστημονικούς λόγους. Ο ίδιος, μάλιστα, θα επέλεγε η διαδικασία να λάμβανε χώρα στη στεριά, σε εγκατάσταση απολύτως ασφαλή ως προς την κατασκευή και τη λειτουργία της, ώστε το κοινό να αισθάνεται εξασφαλισμένο ότι δεν πρόκειται να υπάρξουν διαρροές ή αν αυτές σημειωθούν να περιοριστούν άμεσα.

«Η πληροφόρηση και ο τρόπος που βγαίνει προς τα έξω δεν μας καθησυχάζουν. Πρέπει να επιβεβαιωθεί ότι οι εγκαταστάσεις στο πλοίο θα αντέξουν την όλη διαδικασία κι ότι δεν θα υπάρξει διάβρωση ή έκρηξη. Για να γίνει η υδρόλυση εν πλω πρέπει, επίσης, να το επιτρέπουν και οι καιρικές συνθήκες. Οι συγκεκριμένες εγκαταστάσεις αντέχουν μέχρι δυόμισι μέτρα κυματισμό. Αλλιώς θα πρέπει να ελλιμενιστούν τα πλοία, αν και είναι άγνωστο πού έχει σχεδιαστεί να γίνει αυτό. Καταλαβαίνω ότι δεν πρέπει να δοθούν στη δημοσιότητα τα πάντα, αλλά η ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε να απαιτήσει είτε να βρίσκονται Έλληνες ειδικοί οι οποίοι θα παρακολουθούν τις εργασίες εκ του σύνεγγυς, είτε να τοποθετηθούν πάνω στο πλοίο συστήματα που θα ελέγχουν τις εκπομπές προς την ατμόσφαιρα ή προς τη θάλασσα και τα δεδομένα των αναλύσεων θα δίνονται στους ειδικούς για να διαπιστώνεται αν η διαδικασία γίνεται σωστά», υπογραμμίζει ο κ. Στεφάνου.

«Απαιτείται μεγαλύτερη σοβαρότητα»

Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται, μιλώντας στην «Α», και ο καθηγητής Περιβαλλοντικής Χημείας και Χημικής Ωκεανογραφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Μάνος Δασενάκης. Ναι μεν επισημαίνει πως η Μεσόγειος δεν θα καταστραφεί ακόμα κι αν πεταχτούν «χύμα» τα χημικά σε αυτή, αλλά υπογραμμίζει πως στα θέματα ασφάλειας δεν πρέπει να γίνονται εκπτώσεις και πως θα ήταν προτιμότερο η υδρόλυση να μην πραγματοποιείτο στη θάλασσα, όπου ο κίνδυνος ατυχήματος είναι μεγαλύτερος αφού οι συνθήκες είναι πιο δύσκολες. Ο ίδιος, μάλιστα, προσθέτει πως απαιτείται μεγαλύτερη σοβαρότητα και διαφάνεια, αφού δεν ξέρουμε ακόμα ούτε την ποιότητα ούτε την ποσότητα των υπό καταστροφή χημικών, πόσα είναι για παράδειγμα σε αέρια και πόσα σε υγρή μορφή ή αν είναι αναγκαία η χρήση κλιβάνων σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες.

«Μπορεί και να μη γίνει τίποτα, αλλά οι υπεύθυνοι οφείλουν να λάβουν τις απαραίτητες προφυλάξεις για να μην υπάρξουν επιπτώσεις ούτε στις κατοικημένες περιοχές ούτε στα οικοσυστήματα. Από τη στιγμή που η υδρόλυση θα γίνει στη θάλασσα, πρέπει να χρησιμοποιηθεί όλη η διαθέσιμη τεχνολογία, γιατί εκεί ένα ατύχημα μπορεί να εξαπλωθεί πιο εύκολα σε σχέση με τη στεριά. Είναι και το θέμα κόστους, το οποίο είναι μεγαλύτερο στη θάλασσα. Ποιος ο λόγος να το κάνεις επομένως σε μια ευαίσθητη περιοχή όπως η Μεσόγειος;» αναρωτιέται ο κ. Δασενάκης.

 Μεσοβέζικη στάση από περιβαλλοντικές οργανώσεις

Από την πλευρά τους, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις τηρούν μέχρι τώρα μια μεσοβέζικη τακτική. Είναι χαρακτηριστική η στάση τής Greenpeace, η οποία τονίζει πως η καταστροφή πρέπει να γίνει με τη μέγιστη δυνατή ασφάλεια για τη θαλάσσια ζωή και την ανθρώπινη υγεία, συμπληρώνει όμως πως η υδρόλυση αποτελεί τη λιγότερο «κακή» διαθέσιμη τεχνολογία και δεν αντιβαίνει στη Σύμβαση του Λονδίνου.

Η «Α» επικοινώνησε με την περιβαλλοντική οργάνωση «Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS», η οποία και αυτή με τη σειρά της επιχειρηματολογεί κατά των χημικών όπλων, αποφεύγει ωστόσο να λάβει ξεκάθαρη θέση ως προς το ζήτημα που έχει προκύψει με αυτά της Συρίας: «Η Οργάνωσή μας παραμένει σταθερή στην άποψη για την παύση τής παραγωγής και χρήσης χημικών όπλων, την εξουδετέρωση των υπαρχόντων και την επιβολή διεθνών κυρώσεων σε όσους ακόμα τα παράγουν, χρησιμοποιούν ή κατέχουν χωρίς να έχουν πρόγραμμα εξουδετέρωσής τους, καθώς και στην ανάγκη πλήρους διαφάνειας. Πρέπει να δοθούν εγγυήσεις για την ασφαλή καταστροφή τους με μέθοδο αποδεκτή από τους διεθνείς οργανισμούς και την επιστημονική κοινότητα και για την ασφαλή διαχείριση των επικίνδυνων προϊόντων και υπολειμμάτων και εναπόθεσή τους σε κατάλληλα σχεδιασμένους χώρους».

Στ. Αρναουτάκης: «Σύσσωμη η Κρήτη αντιδρά, έχουμε ενημερώσει τους πάντες»

«Πρόκειται για ένα μεγάλο θέμα που μας ανησυχεί κι απασχολεί την κοινωνία τής Κρήτης. Οι παρεμβάσεις μας, από τότε που προέκυψε, κινούνται σε πολλά επίπεδα.  Η Κρήτη σύσσωμη αντιδρά στην καταστροφή τού χημικού οπλοστασίου τής Συρίας στην “κλειστή” θάλασσα της Μεσογείου και γι’ αυτό έχουμε ενημερώσει τον πρωθυπουργό, τους αρμόδιους υπουργούς Εξωτερικών και ΥΠΕΚΑ, τις νησιωτικές Περιφέρειες, ξένες κι ελληνικές, όπως επίσης σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης την Επίτροπο Θαλασσίων Υποθέσεων και Αλιείας, Μαρία Δαμανάκη, και τους ευρωβουλευτές από τους οποίους ζητούμε την αποτροπή τής επιχείρησης καταστροφής των χημικών στην “κλειστή” Μεσόγειο. Παραλλήλως, υπάρχει στενή συνεργασία με τα επιστημονικά-εκπαιδευτικά ιδρύματα της Κρήτης που παρακολουθούν μαζί με την Περιφέρεια τις εξελίξεις».