Ταμείο… δανεικών από τον ESM (για την κακία την ώρα)

Με την αργοπορία της ευρωπαϊκής ηγεσίας να μην αποτελεί πλέον είδηση όταν πρόκειται το κονκλάβιό της να πάρει μια απόφαση για κοινή αντιμετώπιση ενός κοινού προβλήματος, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) δείχνει να έχει… σφυγμό και πολιτικο-οικονομική ενσυναίσθηση ότι κανένα ευρωπαϊκό κράτος δεν μπορεί να αποκρούσει αυτοδύναμα τους εξωγενείς και αστάθμητους κρισιακούς παράγοντες που όλο και πληθαίνουν.

Αυτό είναι τουλάχιστον το μήνυμα που εκπέμπεται από την πρόταση του ESM να δομηθεί ένα Ταμείο Σταθερότητας της Ευρωζώνης, «προικοδοτημένο» με κεφάλαια συνολικού ύψους έως 250 δισ. ευρώ, και το οποίο θα μπορεί να χρηματοδοτεί με χαμηλό επιτόκιο τα κράτη-μέλη της Ένωσης που αντιμετωπίζουν προβλήματα από εξωτερικά σοκ.

Για να είμαστε ακριβείς μιλάμε για κρατικό δανεισμό ο οποίος θα έχει ως ταβάνι το όριο του 4% του ΑΕΠ του δανειζόμενου κράτους, το οποίο θα χρειάζεται δημοσιονομική ρευστότητα εξαιτίας του ξεσπάσματος μίας εξωτερικής ακραίας συνθήκης, όπως λ.χ. συμβαίνει τώρα με τις επιπτώσεις προ προκαλεί η στρατιωτική εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Αυτό, λοιπόν, το δάνειο θα είναι κατά ανώτατο όριο 10ετούς διάρκειας ενώ το κόστος εξυπηρέτησής του θα είναι ανάλογο του επιτοκίου που «φορούν» τα 10ετή ομόλογα του ESM αθροιζόμενο σε αυτό ενός μικρού περιθωρίου 0,1%.

Η λεπτομέρεια

O… διαβολάκος που ως συνήθως κρύβεται στις λεπτομέρειες κάθε σχεδίου, στην περίπτωση της πρότασης του ESM είναι το κριτήριο επιλεξιμότητας μίας χώρας που θα αναζητήσει δανεικά από τον ευρωμηχανισμό. Κι αυτό διότι για να της χορηγηθούν τα κεφάλαια η αιτούμενη χώρα δεν θα πρέπει να υπάγεται στη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος ή υπερβολικών ανισορροπιών. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι δεν θα ήταν και πολλά τα ευρωπαϊκά κράτη που θα πληρούσαν τον όρο, επομένως θα έμεναν δίχως χρηματοδοτικό μαξιλαράκι.

Σε κάθε περίπτωση η συζήτηση στην έδρα του ESM στο Λουξεμβούργο έχει ανοίξει για τα καλά, καθώς είναι πολλά είναι τα… στραβά που χρειάζονται διόρθωση. Καταρχάς, τα κρατικά χρέη έχουν εκτοξευθεί σε ιστορικά υψηλά επίπεδα την ίδια ώρα που οι πολιτικές μεγάλης νομισματικής στήριξης που εφαρμόστηκαν την περασμένη δεκαετία έχουν ψαλιδίσει αισθητά τον δημοσιονομικό χώρο σε πολλά κράτη-μέλη αλλά και τον νομισματικό χώρο στην Ευρωζώνη.

Από την άλλη πλευρά, υπάρχει πάντα ο μπαμπούλας των υφέσεων. Οι ειδικοί επικαλούνται το παράδειγμα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης και της πανδημίας της Covid-19 υπογραμμίζοντας ότι εξ αυτών προκλήθηκαν υφεσιακά φαινόμενα τέτοιου ύψους που καμιά από τις αναπτυγμένες οικονομίες δεν είχε δει μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Συμπερασματικά, επομένως, αν και τα μέχρι σήμερα δεδομένα είναι περιορισμένα, το βάθος των υφέσεων είναι πιθανό να αυξηθεί μελλοντικά.

Όπως, τέλος, δύναται να αυξηθούν τα μεγάλα και ασύμμετρα εξωτερικά σοκ που θα βλέπουμε να επισυμβαίνουν από ‘δω και στο εξής. Ένα τέτοιο σοκ βιώνει τώρα η Ευρωζώνη εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία, ένα επόμενο δεν αποκλείεται να είναι η κλιματική αλλαγή. Ειδικά το τελευταίο σοκ το έζησε επώδυνα η Ελλάδα το 2021 με τις πυρκαγιές οι οποίες προκάλεσαν δαπάνες περίπου 0,3% του ΑΕΠ το ίδιο έτος καθώς και πρόσθετες δαπάνες με τον προϋπολογισμό του 2022.

Πιθανότατα τίποτα απο τα παραπάνω δεν κάνει το αυτί των Γερμανών εταίρων να ιδρώσει καθώς το Βερολίνο είνια αυτό που ως είθισται «κλωτσάει» όταν ακούει για κρατικό δανεισμό έστω κι αν αυτός είναι φθηνός.

Για την ιστορία να πούμε ότι η πρόταση του ESM παρουσιάζεται σε μελέτη των Florian Misch και Martin Rey, στελεχών του μηχανισμού, η οποία τιτλοφορείται «Το επιχείρημα για ένα Ταμείο Σταθερότητας της Ευρωζώνης που θα βασίζεται στη χορήγηση δανείων».