Τέμπη: Η θλιβερή πολιτικοποίηση του δυστυχήματος και ο φόβος (;) των ευθυνών

Γράφει η «Άγρια Μέλισσα» (*)

Την Τρίτη 07/03, ο Ισίδωρος Ντογιάκος παρήγγειλε την διαβίβαση του φακέλου για το δυστύχημα στο Άδενδρο στον ίδιο, δείχνοντας εμπράκτως ότι η δικαιοσύνη δεν πρόκειται να κλείσει τα μάτια στο μεγάλο κοινωνικό θέμα, που πλέον ερευνάται και ως σκάνδαλο από την δικαιοσύνη, αυτό της ασφαλούς λειτουργίας των σιδηροδρόμων.

Στο από 06/03 αναρτηθέν άρθρο μου στον ιστότοπο www.iapopsi.gr με τίτλο: «Ανθρωποκτονίες δια παραλήψεως: 57 στα Τέμπη, 4 στο Άδενδρο – Θα το ψάξουν οι εισαγγελείς πέραν του σταθμάρχη;» Είχαμε αναφέρει τα εξής:

Στο ποινικό μας δίκαιο προβλέπεται το αδίκημα της ανθρωποκτονίας δια παραλείψεως. Αυτό σημαίνει ότι τιμωρείται αυτός που επέφερε τον θάνατο άλλου εάν είχε την ιδιαίτερη νομική υποχρέωση να προβεί σε ενέργεια για την αποτροπή του αποτελέσματος. Η ανθρωποκτονία τιμωρείται όταν προκλήθηκε με δόλο, αρκούντος και του ενδεχόμενου δόλου καθώς και όταν προκλήθηκε από αμέλεια.

Ως δόλος νοείται η θέληση του δράστη να προκαλέσει τον θάνατο. Ενδεχόμενος δόλος υπάρχει όταν ο δράστης παρότι θεώρησε ως ενδεχόμενο αποτέλεσμα της πράξεώς του ή της παραλείψεώς του τον θάνατο άλλου, εντούτοις δεν απέστη, αποδεχόμενος την πραγμάτωσή του.

Ως προς την αμέλεια αναγκαία είναι η διαπίστωση ότι ο δράστης αφενός δεν κατέβαλε την απαιτούμενη κατ’ αντικειμενική κρίση προσοχή, την οποία όφειλε να καταβάλλει κάθε μετρίως συνετός και ευσυνείδητος άνθρωπος, ο οποίος βρίσκεται υπό τις ίδιες πραγματικές καταστάσεις με βάση τους νομικούς κανόνες, τις συνήθειες που επικρατούν στις συναλλαγές, τις συνήθειες και τη λογική και αφετέρου ότι ο δρων είχε τη δυνατότητα με βάση τις προσωπικές περιστάσεις, γνώσεις και ικανότητες να προβλέψει και να αποφύγει το αξιόποινο αποτέλεσμα, το οποίο, από έλλειψη της προαναφερόμενης προσοχής, είτε δεν προέβλεψε (άνευ συνειδήσεως αμέλεια), είτε το προέβλεψε ως δυνατό, πίστεψε όμως ότι δεν θα επερχόταν (συνειδητή αμέλεια).

Οπότε στην περίπτωση του δυστυχήματος του Άδενδρου τι είχαμε; Είχαμε αφενός την ΕΡΓΟΣΕ που γνώριζε ότι δεν είχαν γίνει από την ανάδοχο κοινοπραξία των εργασιών σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης, γνώριζε ότι είχαν παρέλθει όλες οι αποκλειστικές προθεσμίες παράδοσης των επιμέρους εργασιών, είχε ζητήσει την αλλαγή του αντικειμένου της σύμβασης 717 με την υπογραφή νέας συμπληρωματικής σύμβασης με την ανάδοχο κοινοπραξία και αφετέρου το Υπουργείο Μεταφορών που γνώριζε όλα τα παραπάνω.

Αμφότεροι λοιπόν, γνώριζαν κατά τον χρόνο αυτό ότι δεν είχαν ολοκληρωθεί οι εργασίες σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης, γνώριζαν ότι το έργο έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί από 26-9-2016, γνώριζαν ότι εφόσον δεν έχει εγκατασταθεί το σύστημα σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης κινδύνευε αόριστος και απροσδιόριστος αριθμός πολιτών που είτε μετακινούνται με τρένο είτε κυκλοφορούσαν γύρω από τα σημεία που διέρχονταν τα τρένα. 

Αμφότεροι είχαν την ιδιαίτερη νομική υποχρέωση να προστατεύσουν τον αόριστο και απροσδιόριστο αυτόν αριθμό πολιτών, αμφότεροι γνώριζαν ή έστω όφειλαν να προβλέψουν ότι υφίσταται κίνδυνος για τη ζωή των πολιτών και αμφότεροι εν γνώσει τους παρέλειψαν να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για να αποτρέψουν τον κίνδυνο αυτόν.

Άρα τι έκαναν; Προσεύχονταν να μην συμβεί κάποιο ανθρώπινο λάθος;;; Από τα παραπάνω προκύπτει ότι στο δυστύχημα στο Άδενδρο πληρούνται οι προϋποθέσεις του αδικήματος της ανθρωποκτονίας διά παραλείψεως είτε εξ αμελείας είτε με ενδεχόμενο δόλο. Γιατί όμως δεν διερευνήθηκαν από τη Δικαιοσύνη οι πτυχές αυτές;

Συνεχίζουμε:

Στις 6-3-2023 και αφού είχε συμβεί το τραγικό δυστύχημα των Τεμπών και ενόσω όλοι εξακολουθούμε να είμαστε συγκλονισμένοι από το πολύνεκρο αυτό δυστύχημα που είναι αδιανόητο πώς είναι δυνατόν να συνέβη εν έτει 2023, ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, Ισ. Ντογιάκος, κατόπιν εντολής του Μητσοτάκη, έδωσε εντολή στον οικονομικό εισαγγελέα Χρ. Μπαρδάκη να διερευνηθούν όλες οι συμβάσεις του ΟΣΕ που καθυστέρησαν ή δεν υλοποιήθηκαν.

Παράλληλα, στις 7-3-2023, ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου ζήτησε με έγγραφό του από την Εισαγγελία Θεσσαλονίκης τη διαβίβαση σε αυτόν της ποινικής δικογραφίας που είχε σχηματιστεί μετά το σιδηροδρομικό δυστύχημα στο Άδενδρο το 2017.

Μετά ταύτα ξέσπασε εκ νέου πολιτική θύελλα και εκτοξεύτηκαν πυρά εναντίον του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου σχετικά με το πώς έδωσε τις εντολές προς τους αρμόδιους εισαγγελείς για την περαιτέρω διερεύνηση των συμβάσεων του ΟΣΕ.

Δεν μπορώ να κατανοήσω για ποιον λόγο να αντιδράμε στο πώς δόθηκαν οι εντολές αυτές και όχι στην ουσία και στο περιεχόμενο των εντολών αυτών. Μας νοιάζει δηλαδή ποιος έδωσε την εντολή ή το ότι θα γίνει επιτέλους έρευνα σχετικά με το εάν υπάρχουν ευθύνες ως προς τη μη εμπρόθεσμη εκτέλεση των συμβάσεων του ΟΣΕ;

Αξίζει να επισημανθεί η ανακοίνωση της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων, η οποία αναφέρει: «Η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων, σεβόμενη τη μνήμη των θυμάτων της ανείπωτης τραγωδίας στα Τέμπη και την οδύνη των οικείων τους, παρακολουθεί με ανησυχία την πολιτική εκμετάλλευση της τραγωδίας αυτής από εκπροσώπους του πολιτικού συστήματος και την προσπάθειά τους να καταστήσουν μέρος του προβλήματος και την Ανεξάρτητη Δικαιοσύνη.  Διαβεβαιώνουμε, ότι οι Έλληνες Δικαστικοί Λειτουργοί θα πράξουν το καθήκον τους με ευσυνειδησία, όπως πράττουν μέχρι σήμερα, αυστηρά στα πλαίσια της ανεξάρτητης λειτουργίας τους, με τις προβλεπόμενες εγγυητικές της ανεξαρτησίας αυτής διαδικασίες και εντός του πλαισίου, που καθορίζουν το Σύνταγμα και οι Νόμοι της Ελληνικής Πολιτείας».

Και έχει απόλυτο δίκιο η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων. Η τραγωδία των Τεμπών έχει γίνει αντικείμενο πολιτικής εκμετάλλευσης. Τσακώνονται ένθεν κακείθεν για το εάν ο παραιτηθείς Υπουργός Μεταφορών Κώστας Καραμανλής θα είναι υποψήφιος στις επικείμενες βουλευτικές εκλογές, για το εάν ο Μητσοτάκης έχει θεσμικό ρόλο να ζητάει από τον Ντογιάκο τη διενέργεια ελέγχου, για το εάν ο εκ των πραγμάτων ανίκανος σταθμάρχης διορίστηκε με ρουσφέτι ή όχι.

Ειλικρινά, αναρωτιέμαι για ποιον λόγο δεν βλέπει κανείς το δάσος και όλοι κοιτούν το δέντρο! Το ζητούμενο είναι να γίνει επιτέλους ενδελεχής έρευνα στις συμβάσεις που έχουν καθυστερήσει να υλοποιηθούν, να αναζητηθεί ο λόγος για τον οποίον αυτές οι συμβάσεις δεν έχουν υλοποιηθεί και να αποδοθούν ευθύνες σε όλους όσοι εμπλέκονται.

Η αλήθεια είναι βέβαια ότι εάν η έρευνα επί των συμβάσεων περιοριστεί αποκλειστικά και μόνο στο εάν έχει διαπραχθεί, από τον οποιονδήποτε αρμόδιο για την εκτέλεση των ελεγχόμενων συμβάσεων, το αδίκημα της απιστίας, δεν θα οδηγηθούμε σε κανένα αποτέλεσμα, καθώς είναι μάλλον αδύνατο με βάση την κοινή λογική να αποδειχθεί ότι κάποιος εν γνώσει του προκάλεσε οικονομική ζημία σε βάρος του Δημοσίου.

Όμως, εάν κοιτάξουμε το δάσος επαναλαμβάνω και όχι το δέντρο, μπορούμε να καταλάβουμε, τουλάχιστον όσον αφορά στη σύμβαση 717/26-9-2014 ότι με τις συνεχείς παρατάσεις που αυτή πήρε υπήρξε διαρκής διατάραξη της ασφάλειας των σιδηροδρόμων.

Η σύμβαση αυτή, που αρχικά είχε οριστεί πως θα έχει εκτελεστεί πλήρως στις 26-9-2016, πήρε έξι διαδοχικές παρατάσεις για 9-11-2016, 30-6-2017, 31-10-2017, 31-1-2018, 30-6-2018 και 31-12-2018.

Καθ’ όλη τη διάρκεια λοιπόν της σύμβασης αυτής και όσο η εκτέλεση αυτής παρατείνονταν και μέχρι και σήμερα εξακολουθεί να μην έχει ολοκληρωθεί, έχουν επανειλημμένα παραλειφθεί οφειλόμενες νόμιμες ενέργειες από τα συμβαλλόμενα μέρη και τους αρμόδιους Υπουργούς Μεταφορών, οι οποίοι εποπτεύουν την ΕΡΓΟΣΕ, προς αποτροπή του κινδύνου της ασφάλειας των σιδηροδρόμων και οι παραλείψεις αυτές δημιουργούν διαρκώς τη δυνατότητα προκλήσεως κινδύνου για αόριστο αριθμό πολιτών και οι αρμόδιοι γνώριζαν ή/και γνωρίζουν ότι με την παράλειψη τους να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας διαταράσσεται η ασφάλεια των συγκοινωνιακών μέσων.

Τα παραπάνω συνιστούν ποινικό αδίκημα, το οποίο προβλέπεται στο άρθρο 291 του ΠΚ (επικίνδυνες παρεμβάσεις στη συγκοινωνία μέσων σταθερής τροχιάς, πλοίων και αεροσκαφών) και είναι κακούργημα. Αν η πράξη είχε ως αποτέλεσμα τη βαριά σωματική βλάβη η ποινή που απειλείται είναι κάθειρξη (5-15 έτη), εάν η πράξη είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο η ποινή που απειλείται είναι κάθειρξη τουλάχιστον 10 ετών και αν προκλήθηκε ο θάνατος μεγάλου αριθμού ανθρώπων, το δικαστήριο μπορεί να επιβάλει ισόβια κάθειρξη.

Ως προς δε τις λοιπές ευθύνες που μπορεί να έχουν οι υπεύθυνοι (συμβαλλόμενα μέρη της σύμβασης 717 και οι αρμόδιοι Υπουργοί Μεταφορών) ως προς τις ανθρωποκτονίες που συνέβησαν στο δυστύχημα του Άδενδρου και στο δυστύχημα των Τεμπών, καθώς και για τις βαριές σωματικές βλάβες που έχουν υποστεί οι επιβαίνοντες στις θανάσιμες αυτές αμαξοστοιχίες είναι θέμα το οποίο θα αναδειχθεί από την προανάκριση και εφόσον ελεγχθούν τα πάντα και δεν μείνουμε στεγνά στα τραγικά λάθη του σταθμάρχη και όσων προΐστανται αυτού.

Οπότε, με τα δεδομένα αυτά, η απόφαση της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου να ζητήσει την διερεύνηση των πάντων είναι η πλέον ορθή, όπως η πλέον ορθή είναι και η απόφαση της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου να της διαβιβαστεί η δικογραφία του δυστυχήματος του Άδενδρου.

Η αντίδραση λοιπόν του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος αναφέρει σε ανακοίνωσή του ότι «…Ο κ. Ντογιάκος διέταξε έρευνα για το δυστύχημα του 2017 στο Άδενδρο. Ασφαλώς και να γίνει. Ελπίζουμε να επιδείξει την ίδια επιμέλεια και να διατάξει αντίστοιχες έρευνες και για τα 11 σιδηροδρομικά ατυχήματα από το 2020 έως το 2023…», μάλλον ανησυχία προκαλεί, καθώς για ακόμα μία φορά αυτό που προκύπτει είναι η προσπάθεια συγκάλυψης των ευθυνών του Υπουργού Μεταφορών Χρ. Σπίρτζη και έκατσαν και μέτρησαν πόσα ατυχήματα έχουν γίνει από το 2020 έως και σήμερα ώστε να έχουμε κάτι να λέμε λίγο πριν τις εκλογές.

Τι θα γίνει δηλαδή; Θα μετρήσουμε την ευθύνη ανάλογα με το ποιο έκανε τα πιο πολλά λάθη; Όχι! Είναι ντροπή να γίνονται τέτοιες συζητήσεις από οποιαδήποτε παράταξη ενώ ακόμα οι νεκροί του δυστυχήματος των Τεμπών παραμένων άταφοι και όταν κάποιοι εκ των συγγενών τους έλαβαν σφραγισμένα φέρετρα.

Η δε προσπάθεια εκ μέρους του ΣΥΡΙΖΑ να καλύψει τα νώτα του φαίνεται από όλη τη διάρκεια της διακυβέρνησης του, οπότε από το 2015 έως και το 2019 δεν έκανε απολύτως τίποτα για να ελέγξει τον οποιονδήποτε. Και δεν μπορεί να σταθεί ούτε καν το σενάριο ότι ο Υπουργός δεν γνώριζε.

Είναι δυνατόν ο Σπίρτζης να μην γνώριζε τι συνέβαινε όταν ο βουλευτής Αχαΐας Ν. Νικολόπουλος απηύθυνε επανειλημμένα ερωτήματα όπου ανέλυε κάθε «περίεργη» και «ύποπτη» κίνηση της ΕΡΓΟΣΕ, όταν ο CEO της ΕΡΓΟΣΕ έγινε το 2017 γενικός γραμματέας του Υπουργείου Μεταφορών, όταν ήδη από το 2018 είχαν γίνει καταγγελίες προερχόμενες από το εσωτερικό του ΟΣΕ και είχε διενεργηθεί προκαταρκτική εξέταση αυτών από την τότε εισαγγελέα Διαφθοράς Τουλουπάκη, όταν τον Μάρτιο του 2019 εκδόθηκε εντολή διενέργειας ελέγχου προς την Εθνική Αρχή Διαφάνειας ως προς τη σύμβαση 717;

Γιατί όταν το 2017 έγινε το δυστύχημα στο Άδενδρο δεν εξετάστηκε η ευθύνη των υπεύθυνων για την εφαρμογή της σύμβασης 717;

Γιατί η προκαταρκτική εξέταση που διενεργήθηκε το 2018 από την Τουλουπάκη περιορίστηκε στη διαπίστωση της διάπραξης του αδικήματος της απιστίας και όχι για παράδειγμα για το αδίκημα της διακινδύνευσης της ασφάλειας των συγκοινωνιών;

Το αδίκημα της απιστίας, όπως είπαμε και παραπάνω απαιτεί να αποδειχθεί ότι κάποιος εν γνώσει του ζημίωσε με δόλο το Ελληνικό Δημόσιο. Και ο πλέον αδαής κατανοεί ότι είναι μάλλον απίθανο να αποδειχθεί με ασφάλεια και χωρίς καμία αμφιβολία κάτι τέτοιο. Για τον λόγο αυτό εξάλλου και η υπόθεση αυτή για τη σύμβαση 717 ως προς το αδίκημα της απιστίας τέθηκε στο αρχείο το 2021 από την ενοποιημένη πλέον Οικονομική Εισαγγελία, η οποία περίμενε το πόρισμα της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας από το 2019! Μετά από 2,5 χρόνια (!) η Αρχή απέστειλε το πόρισμά της στην οικονομική εισαγγελία στις 30-9-2021, ενώ είχε λάβει εντολή από τον Μάρτιο του 2019. Και τι διαπίστωσε η Εθνική Αρχή Διαφάνειας; Ότι «η πρόοδος των εργασιών ήταν χαμηλή και δυσανάλογη του συμβατικού χρόνου λόγω καθυστέρησης εκπλήρωσης των συμβατικών υποχρεώσεων του Αναδόχου».

Αλλά ο κ. Τσίπρας δεν είχε χρόνο να ασχοληθεί με αυτά τότε, γιατί ήταν σε αναβρασμό για να διοργανώσει τον Σεπτέμβριο του 2017 (4 μήνες μετά το δυστύχημα στο Άδενδρο) τη φιέστα για το ξεπούλημα της ΤΡΑΙΝΟΣΕ στην ιταλική εταιρεία Ferrovie…

Οπότε, λαμβάνοντας υπόψη ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ασφαλώς και γνώριζε ότι τόσο η ΕΡΓΟΣΕ όσο και το Υπουργείο Μεταφορών του έχουν ευθύνη για την μη εμπρόθεσμη υλοποίηση της σύμβασης και έχουν ευθύνη για τον θάνατο 4 ανθρώπων στο Άδενδρο είναι μάλλον υποκριτικό να κουνούν το δάχτυλο προς τον οποιονδήποτε άλλο.

Σαφώς και μετά την ολοκλήρωση της έρευνας, που ελπίζουμε να είναι ενδελεχής και να μην μείνει στα προφανή, θα αποδοθούν ευθύνες προς όλους όσοι ευθύνονται, ανεξαρτήτως θέσεων και παρατάξεων, αφενός για τη διαρκή διατάραξη της ασφάλειας των συγκοινωνιών και αφετέρου για τους τραγικούς θανάτους στα Τέμπη και το Άδενδρο.

(*) Η «Άγρια Μέλισσα» είναι δικηγόρος, αρθρογράφος