Τι ζητά η αλεπού στο παζάρι;

Την επίθεση φιλίας της Ρωσίας προσπαθούν να αναλύσουν Μαξίμου και υπουργείο Εξωτερικών, αναμένοντας την επίσκεψη του Σεργκέι Λαβρόφ, μίας αλεπούς της παγκόσμιας διπλωματίας, τον οποίο σέβονται και φοβούνται σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης.

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Τη Δευτέρα 26 Οκτωβρίου θα πατήσει το πόδι του στην Αθήνα ο Λαβρόφ, λίγες ημέρες μετά την ανακοίνωση της Ρωσικής πρεσβείας στην Αθήνα ότι η Μόσχα αναγνωρίζει το νόμιμο κατά το Διεθνές Δίκαιο δικαίωμα της Ελλάδας να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια. Ουσιαστικά, η ανακοίνωση λειτούργησε ως μία κίνηση καλής θέλησης, ώστε να προλειάνει το έδαφος της επίσκεψης. Όμως, όπως λένε και οι έμπειροι διπλωμάτες, «οι Ρώσοι δεν δίνουν τίποτα χωρίς να θέλουν να πάρουν κάτι».  Αυτό είναι γεγονός και το έχουν δει πολλάκις με βάση το πώς πολιτεύεται στη διεθνή πολιτική σκηνή η Ρωσία επί Βλαντιμίρ Πούτιν.

Μετά το ρήγμα που επήλθε στις ελληνορωσικές σχέσεις επί υπουργίας Νίκου Κοτζιά, ο Νίκος Δένδιας προσπάθησε να λειάνει το έδαφος. Στην Αθήνα αυξάνονται οι υποστηρικτές ότι πρέπει να κάνουν τα πάντα για να σταματήσει η στενή σχέση Ρωσίας-Τουρκίας. Και δεν μιλάμε για την οικονομική σχέση των δύο χωρών, η οποία είναι σε υψηλό επίπεδο, καθώς οι Ρώσοι έχουν πολλά οφέλη από τον Ερντογάν, ενώ και η τουρκική οικονομία ποντάρει πολλά στους Ρώσους τουρίστες. Οπότε ο στόχος της Αθήνας είναι να μπει σφήνα στις Ρωσοτουρκικές σχέσεις, λόγω και της σύρραξης στο Ναγκόρνο Καραμπάχ.

Και η χρονική συγκυρία της επίσκεψης Λαβρόφ μόνο τυχαία δεν είναι. Η ένταση που επικρατεί στο μέτωπο των ελληνοτουρκικών σχέσεων προσθέτει στην επίσκεψη αυτή επιπλέον βαρύτητα. Η κίνηση της Μόσχας, εξάλλου, δεν είναι καθόλου άσχετη με τα όσα συμβαίνουν στην ευρύτερη περιοχή μας. Είναι εμφανές πως ως ένα βαθμό η ρωσική πλευρά συνδέει ατύπως πλην ουσιαστικώς τις σχέσεις της με την Άγκυρα και την Αθήνα. Η ανακοίνωση για τα ελληνικά χωρικά ύδατα και η επίσκεψη Λαβρόφ εντάσσονται μεν στο στενό πλαίσιο των διμερών σχέσεων, αλλά ταυτόχρονα είναι και ένα έμμεσο πλην σαφές μήνυμα προς τον Ταγίπ Ερντογάν. Ρωσία και Τουρκία μπορεί να έχουν συνάψει πολλές οικονομικές σχέσεις, όμως είναι σε διαφορετικά στρατόπεδα σε Συρία, Λιβύη, Καύκασο. Απλά σε όλα αυτά τα μέτωπα οι Ρώσοι δεν θέλουν να χρησιμοποιήσουν τη στρατιωτική τους ισχύ, για να μη χάσουν χρήματα.
Επίσης ο Βλαντιμίρ Πούτιν χρησιμοποιεί την Τουρκία και τον μεγαλοϊδεατισμό του Ερντογάν, προκειμένου να πληγώνει το ΝΑΤΟ. Από την πλευρά του ο Τούρκος πρόεδρος θεωρεί πως η συμπόρευσή του με τη Ρωσία αποτελεί μία πρώτης τάξεως ασπίδα για τον ίδιο. Όμως πιστεύει ότι εάν το ΝΑΤΟ αποβάλει τελικά την Τουρκία, θα τη δεχθεί η Ρωσία με δόξα και τιμή.

 Τη φοβάται

Το μόνο σίγουρο είναι ότι η Τουρκία φοβάται τη Ρωσική αρκούδα. Ειδικά τώρα που έχει ανοίξει την πληγή στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Η ανοιχτή παρέμβαση της Τουρκίας υπέρ του Αζερμπαϊτζάν σταμάτησε όταν ο Λαβρόφ ενημέρωσε τον Τσαβούσογλου ότι εάν η Αρμενία ζητήσει βοήθεια με βάση το Σύμφωνο Συλλογικής Ασφάλειας, τότε η Ρωσία θα στείλει στρατό για να υπερασπίσει τα συμφέροντα των συμμάχων της. Κάτι που σημαίνει ότι το Αζερμπαϊτζάν θα γνωρίσει μία βαριά ήττα και η Τουρκία θα δείξει αδυναμία εάν το Μπακού με τη σειρά του ζητήσει βοήθεια.

Πάντως, η αλήθεια είναι ότι η Μόσχα έχει ενοχληθεί από την αζέρικη επίθεση εναντίον του αρμενικού Ναγκόρνο Καραμπάχ. Οπότε και η ανακοίνωση για την επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων και η επίσκεψη Λαβρόφ θα πρέπει να ειδωθούν και σαν έμμεση απάντηση της Μόσχας στην Άγκυρα. Δεν είναι τυχαίο επίσης ότι, σε συνέντευξή του σε ρωσικό ραδιόφωνο, ο Λαβρόφ δήλωσε ότι η Ρωσία «ποτέ δεν θεωρούσε την Τουρκία στρατηγικό σύμμαχό της, αλλά στρατηγικό εταίρο, μια σχέση δηλαδή που έχει στρατηγική σημασία σε πολλά σημεία».

Ερχόμενος στην Αθήνα, λοιπόν, ο Σεργκέι Λαβρόφ υπενθυμίζει στην Άγκυρα ότι δεν «παίζει» μονάχα μαζί της. Το ζητούμενο είναι το πώς η Ελλάδα θα αξιοποιήσει αυτή την επίσκεψη του ανθρώπου που είναι στην κεφαλή της ρωσικής διπλωματίας από το 2004. Μάλιστα εξακολουθεί να απολαμβάνει τον σεβασμό του Πούτιν, παρά το γεγονός ότι είναι δύο διαφορετικοί τύποι. Ο σύγχρονος «τσάρος» είναι υπέρμαχος της σωματικής άσκησης και το επιδεικνύει σε κάθε ευκαιρία. Τουναντίον στον Λαβρόφ αρέσει το κάπνισμα, το ουίσκι, τα καλά πούρα και το ιταλικό ντύσιμο.

Σαν τον Ταλεϊράνδο

Τον Σεργκέι Λαβρόφ η γαλλική εφημερίδα «Figaro» τον έχει αποκαλέσει  έναν σύγχρονο Ρώσο Ταλεϊράνδο. Και κάνουν λόγο για τη διαπραγματευτική του δεινότητα. Στη Συρία, όπου η Μόσχα υποστηρίζει το καθεστώς του Μπασάρ αλ Άσαντ, ο Λαβρόφ έκανε το «θαύμα» του προσφέροντας στις ΗΠΑ μια συμφωνία για την καταστροφή των χημικών όπλων, η οποία απέτρεψε την αεροπορική επίθεση και ενίσχυσε τη Δαμασκό. Στο Ιράν η Ρωσία ήταν μία από τις έξι δυνάμεις που απέσπασαν τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης.

Η «Figaro» τον παρομοιάζει με τον Ταλεϊράνδο, υπενθυμίζοντας ότι και εκείνος είδε να αλλάζουν πολλά πολιτικά καθεστώτα στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα: από το Παλαιό Καθεστώς των Βουρβώνων έως την Παλινόρθωση, περνώντας από τη Γαλλική Επανάσταση. Ο Λαβρόφ είναι από τους σπάνιους πολιτικούς που επιβίωσαν δίπλα στον Πούτιν αφού κατείχε υψηλού κύρους πόστα –με κορυφαία τη θητεία του στον ΟΗΕ– πρώτα επί Σοβιετικής Ένωσης και στη συνέχεια επί Μπορίς Γέλτσιν. «Όπως ο Ταλεϊράνδος, έτσι και ο Λαβρόφ γνωρίζει πώς να γίνεται απαραίτητος καθώς είναι προικισμένος με τεράστια ευφυΐα», έχει γράψει γι’ αυτόν η γαλλική εφημερίδα. Ο Σαρλ-Μωρίς ντε Ταλλεϋράν, πρίγκιπας του Περιγκόρ (1754-1838) και επί αυτοκρατορίας Βοναπάρτη πρίγκιπας του Μπενεβέντο, γνωστός στα ελληνικά ως Ταλεϊράνδος, ήταν Γάλλος επίσκοπος, πολιτικός και διπλωμάτης, που κυριάρχησε στη γαλλική και ευρωπαϊκή πολιτική ζωή για μισό αιώνα. Εργάστηκε στα υψηλότερα επίπεδα διαδοχικών γαλλικών κυβερνήσεων, ως υπουργός Εξωτερικών ή με κάποια άλλη διπλωματική ιδιότητα. Το όνομά του έχει γίνει συνώνυμο της πονηρής, κυνικής αλλά και αποτελεσματικής διπλωματίας.

Από την πλευρά τους, οι Αμερικάνοι τού έχουν κολλήσει το προσωνύμιο «υπουργός Νιέτ».