Το 3X20 σχέδιο της κυβέρνησης για τη δημόσια Υγεία

Την Ιπποκράτειο ρήση «κάλλιον του θεραπεύειν το προλαμβάνειν» επιδιώκει να ενσωματώσει η κυβέρνηση στο μεταρρυθμιστικό στρατηγικό σχέδιο της για τη δημόσια Υγεία, εκτιμώντας ότι με τον τρόπο αυτόν και πολλά και κυρίως ποιοτικότερα χρόνια ζωής θα απολαμβάνουν οι νυν και οι επόμενες γενιές αλλά και πόροι ορθολογικότερα κατανεμημένοι θα διοχετεύονται στο ελληνικό σύστημα υγείας.

Επιμέλεια: Νίκος Τσαγκατάκης

Με την δημόσια Υγεία να αποτελεί εσχάτως αντικείμενο πολιτικής και συνδικαλιστικής κόντρας –επ’ αφορμή της ψήφισης του νομοσχεδίου για την αναδιοργάνωση της Δευτεροβάθμιας Περίθαλψης– η ηγεσία του υπουργείου Υγείας πάτησε το… start στο νέο στρατηγικό σχέδιο για τη δημόσια Υγεία. Όπως είχε σκιαγραφήσει σε αδρές γραμμές προ ημερών στην Ολομέλεια της Βουλής ο αρμόδιος υπουργός Θάνος Πλεύρης, πρόκειται για το πρόγραμμα «Σπύρος Δοξιάδης» το οποίο περιλαμβάνει τρεις πυλώνες εφαρμογής (πρωτογενή και δευτερογενή πρόληψη καθώς και αναμόρφωση του συστήματος δημόσιας Υγείας) με περισσότερες από 20 δράσεις και με συνολικό προϋπολογισμό που ξεπερνά τα €300.000.000 τα οποία θα εισρεύσουν από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, Ελλάδα 2.0, με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης-Next Generation EU.

Στον πυρήνα του συνολικού κυβερνητικού σχεδιασμού βρίσκεται μία κρίσιμη διαπίστωση: ότι βάσει πρόσφατων ερευνητικών ευρημάτων η έννοια της υγειονομικής πρόληψης στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα και διαχρονικά υποβαθμισμένη, με αποτέλεσμα να χάνονται ανθρώπινες ζωές που θα μπορούσαν δυνητικά να σωθούν. Στην οδό Αριστοτέλους επικαλούνται το στατιστικό στοιχείο ότι το 75% των θανάτων προκαλούνται από καρδιαγγειακά νοσήματα και καρκίνους, δηλαδή από νοσήματα που σε μεγάλο βαθμό είναι σε θέση να διαγνωστούν έγκαιρα. Επειδή ωστόσο απουσιάζει η πρόληψη, οδηγούμαστε στο τραγικό αποτέλεσμα να χάνονται κατά μέσο όρο 10 χρόνια από το προσδόκιμο ζωής των πολιτών. Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με σχετικές έρευνες και μόνο στο διάστημα της διετίας 2018-2020, 1 στις 4 γυναίκες δεν είχε κάνει Τεστ ΠΑΠ, 1 στις 2 γυναίκες άνω των 40 ετών δεν είχε κάνει μαστογραφία, και μόνο 1 στα 10 άτομα άνω των 50 ετών είχε κάνει αιματολογική εξέταση κοπράνων για έγκαιρη ανίχνευση του καρκίνου του παχέος εντέρου.

Τα πράγματα σε επίπεδο πρόληψης έγιναν ακόμη χειρότερα στη διάρκεια της πανδημίας, καθώς στην Ελλάδα αλλά και στην πλειοψηφία των ευρωπαϊκών κρατών το ποσοστό των ατόμων που έκαναν προληπτικές εξετάσεις μειώθηκε δραματικά, ενώ υπάρχει και το ποιοτικό στοιχείο τα εν λόγω ποσοστά είναι κατά πολύ και δυστυχώς συστηματικά χαμηλότερα στα άτομα που ανήκουν σε χαμηλότερα κοινωνικό-οικονομικά στρώματα.

Υπερ-ιατρικοποιημένο το σύστημα

Μία άλλη διάσταση του προβλήματος της πρόληψης υγείας δίνει η ηγεσία του αρμόδιου υπουργείου κι αυτή έχει να κάνει με την λεγόμενη υπερ-ιατρικοποίηση του συστήματος. Όπως εξηγείται δια στόματος της

γενικής γραμματέως του υπουργείου Υγείας, Ειρήνης Αγαπηδάκη, η χώρα μας δαπανά το 80% των πόρων της στο 20% των παραγόντων που επιδρούν στην υγεία. Λέει συγκεκριμένα η κα. Αγαπηδάκη ότι αυτό το 80% των πόρων πάει σε φάρμακα, θεραπείες, νοσηλείες και επεμβάσεις, τα οποία είναι μεν απαραίτητα για να εξασφαλίσουν στον πάσχοντα περισσότερα χρόνια ζωής, όχι όμως υγεία. Η επικέντρωση, λοιπόν, δεν είναι πλέον στη νόσο και στη μεμονωμένη εξάλειψη κάποιων συγκεκριμένων νοσημάτων, αλλά όπως είπε η γ.γ. του υπουργείου Υγείας σε όλο το φάσμα της υγείας και ευεξίας και καθ’ όλη τη διάρκεια του βίου των πολιτών.

Οι βασικές δράσεις

Υπό αυτά τα πρίσματα, με το πρόγραμμα που φέρει το όνομα του Σπυρίδωνα Δοξιάδη, του γιατρού και εν συνεχεία πολιτικού που υπήρξε πρωτοπόρος της κοινωνικής παιδιατρικής στην Ελλάδα και ίδρυσε το κέντρο Βρεφών «Μητέρα», επιχειρεί η κυβέρνηση να γιατρέψει τις στρεβλώσεις δεκαετιών θεμελιώνοντας ένα ισχυρό σύστημα δημόσιας Υγείας για κάθε πολίτη με ισότιμη πρόσβαση και στόχο όχι απλώς περισσότερα χρόνια ζωής, αλλά περισσότερα χρόνια υγιούς ζωής. Αυτόν τον στόχο θα εξυπηρετήσουν δράσεις όπως:

1] Πρόγραμμα πρόληψης του καρκίνου του μαστού: Αφορά 1,3 εκατομμύρια γυναίκες ηλικίας 50-69 ετών, στις οποίες παρέχεται δωρεάν μαστογραφία, υπερηχογράφημα και κλινική εξέταση από ιατρό.

2] Πρόγραμμα πρόληψης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας: Αφορά 2,5 εκατομμύρια γυναίκες ηλικίας 21-65 ετών, στις οποίες παρέχεται τεστ ΠΑΠ, hpv dna test, κολποσκόπηση, βιοψία.

3] Πρόγραμμα πρόληψης καρκίνου παχέος εντέρου: Αφορά 3,8 εκατομμύρια άνδρες και γυναίκες, ηλικίας 50-70 ετών, στους οποίους παρέχεται κολονοσκόπηση.

4] Πρόγραμμα πρόληψης καρδιαγγειακών παθήσεων: Αφορά περίπου 5,5 εκατομμύρια άνδρες και γυναίκες ηλικίας 30-70+ ετών, στους οποίους παρέχεται λιπιδαιμικό προφίλ, μεταβολικό σύνδρομο.

Σημειώνεται ότι ήδη έχει ξεκινήσει η υλοποίηση του προγράμματος «Φώφη Γεννηματά» για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού, με τα στοιχεία να καταδεικνύουν ότι έχουν διενεργηθεί περί τις 60.000 μαστογραφίες εκ των οποίων σε περισσότερες από 3.000 περιπτώσεις να έχουν εντοπιστεί ευρήματα.

Προτεραιότητα το πρόγραμμα για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας

Στο αμέσως επόμενο διάστημα ακολουθεί, εξάλλου, και η υλοποίηση του προγράμματος για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, το οποίο αποτελεί μία από τις δύο βασικές δράσεις για να πετύχει η Ελλάδα την εξάλειψη ως το 2030 του ογκολογικού νοσήματος για το οποίο ευθύνεται ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV). Η  στοχοθεσία και ο χρονικός της ορίζοντας έχει τεθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και περιλαμβάνει τις εξής υγειονομικές παραμέτρους:

>>> Το 90% των κοριτσιών να έχουν εμβολιαστεί πλήρως ως την ηλικία των 15 ετών έναντι του ιού HPV.

>>> Το 70% των γυναικών ηλικίας ως 35 και 45 ετών να έχουν εξεταστεί με υψηλής αποδοτικότητας HPV dna test.

>>> Το 90% των γυναικών που εντοπίζονται με ασθένεια του τραχήλου, να λαμβάνουν κατάλληλη θεραπεία.

Ο παραπάνω σχεδιασμός, σε συνδυασμό με τις επικαιροποιημένες κατευθυντήριες οδηγίες για τον εμβολιασμό έναντι του ιού HPV, εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε εξάλειψη των νέων περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου εξαιτίας του HPV ως το 2030.

Τελευταίες άλλο όχι ήσσονος σημασίας είναι οι παράλληλες δράσεις που  «τρέχουν» και που όπως είπε ο υπουργός Υγείας, Θ. Πλεύρης, συνδέονται με την παιδική παχυσαρκία, καθώς και με δράσεις της δημόσιας Υγείας, οι οποίες ουσιαστικά εγκαινιάζουν ένα νέο και ολοκληρωμένο σύστημα πρόληψης το οποίο θα εξυπηρετείται τόσο μέσω του μέτρου του προσωπικού γιατρού όσο και μέσω των υφιστάμενων δομών καθώς και των κινητών μονάδων.