Το AirBnB «ξεκληρίζει» τους νοικάρηδες

Έχοντας ήδη μπει για τα καλά στην τουριστική σεζόν και ενώ εκατομμύρια ταξιδιώτες μετακινούνται ήδη στη γεωγραφική οριογραμμή της Γηραιάς Ηπείρου, δέκα κεντρικές ευρωπαϊκές πόλεις που αποτελούν παραδοσιακούς ταξιδιωτικούς προορισμούς προσπαθούν να υπερασπιστούν τους μόνιμους κατοίκους τους. Από τι; Από το AirBnB που όσο επεκτείνεται, οι κάτοικοι δεν βρίσκουν πια σπίτια για να μείνουν!

Του Νίκου Τσαγκατάκη

Το Άμστερνταμ, η Βαρκελώνη, το Βερολίνο, το Μπορντό, οι Βρυξέλλες, η Κρακοβία, το Μόναχο, το Παρίσι, η Βαλένθια και η Βιέννη με κοινή επιστολή τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση καταγγέλλουν την «εκρηκτική ανάπτυξη» των πλατφόρμων ενοικίασης βραχείας διαμονής παγκοσμίως και ζητούν να ενταχθεί το ζήτημα στην ατζέντα της νέας Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Λίγους μήνες πριν με εισήγησή του ο γενικός εισαγγελέας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου είχε προτείνει να χαρακτηριστεί η AirBnB «πάροχος ηλεκτρονικών υπηρεσιών» και όχι επιχείρηση μεσιτικών υπηρεσιών, με αποτέλεσμα –εάν αυτή του η εισήγηση γίνει δεκτή– τότε όλες οι πλατφόρμες τύπου AirBnB δεν θα έχουν την υποχρέωση να συμμορφώνονται με την νομοθεσία που προβλέπει την λειτουργία βραχυχρόνιων μισθώσεων αποκλειστικά από ιδιοκτήτες που τηρούν την εθνική τους νομοθεσία. Το επιχείρημά του ήταν η ανάπτυξη της ψηφιακής οικονομίας, το αντεπιχείρημα όμως των διαμαρτυρούμενων πόλεων ήταν η ζωτική ανάγκη στέγασης των κατοίκων τους.

Το AirBnB προελαύνει, τα ενοίκια εκτοξεύονται

Σύμφωνα με την εφημερίδα Guardian στην επιστολή υποστήριξαν ότι «οι πόλεις πρέπει να απαντούν στις ανάγκες των κατοίκων τους, μέχρι στιγμής τους επιτρεπόταν να ρυθμίζουν την τοπική δραστηριότητα μέσα από τον αστικό σχεδιασμό και τους κανόνες στέγασης, αλλά ο γενικός εισαγγελέας φαίνεται να καθιστά αυτή την αρμοδιότητα ανενεργή, ειδικά όταν έρχεται σε σύγκρουση με τους γίγαντες του διαδικτύου».

Τα στατιστικά στοιχεία ανά πόλη είναι συντριπτικά: σήμερα η AirBnB διαθέτει στις πλατφόρμες της περισσότερες από 18.000 κατοικίες στο Άμστερνταμ και τη Βαρκελώνη, 22.000 στο Βερολίνο και σχεδόν 60.000 στο Παρίσι, και παραπάνω από τα μισά αυτών είναι κατοικίες που θα μπορούσαν να στεγάσουν μόνιμους κατοίκους.

Καθώς όμως το AirBnB προελαύνει, στα εναπομείναντα σπίτια τα ενοίκια εκτοξεύονται: στην πόλη της Μαγιόρκα η αύξηση της τουριστικής κίνησης κατά 50% οδήγησε σε αύξηση των τιμών των ενοικίων κατά 40%, ενώ στο Βερολίνο τα 250.000 διαμερίσματα που βρίσκονται στα χέρια ιδιωτικών εταιρειών έχει οδηγήσει σε πάνω του 50% αύξηση των ενοικίων.

Στο Παρίσι καταγράφεται το 25% στα τέσσερα κεντρικά διαμερίσματα του Παρισιού ως τουριστικά καταλύματα βραχυχρόνιας μισθώσεως, ενώ στην Μαδρίτη η αύξηση των ενοικίων ξεπερνά το 10% κάθε έτος.

Ζητούν αυστηρό πλαίσιο λειτουργίας

Οι δήμαρχοι των δέκα πόλεων ζητούν αυστηρό πλαίσιο λειτουργίας των τουριστικών μισθώσεων, από ξεχωριστή είσοδο στις πολυκατοικίες, μέχρι την περιορισμένου χρόνου μίσθωση κατ’ έτος. Στο Βερολίνο ήδη η αυστηροποίηση του πλαισίου απέδωσε καρπούς, καθώς από τον Απρίλιο του 2016 -οπότε επιβλήθηκαν αυστηροί νόμοι- μέχρι τα τέλη του 2017 περίπου 8.000 διαμερίσματα (υπερδιπλάσια σε σχέση με τις νέες κατασκευές την ίδια περίοδο) δόθηκαν και πάλι προς ενοικίαση στους μόνιμους κατοίκους, ενώ στην Βαρκελώνη ενεργοποιήθηκε μια «ανοικτή» τηλεφωνική γραμμή καταγγελιών. Με την βοήθεια των πολιτών οι έλεγχοι απέφεραν καρπούς: 3.000 πρόστιμα και 2.200 εντολές για τη διακοπή παράνομων καταλυμάτων και πρόστιμα ύψους 600.000 ευρώ το 2016 για παράνομη διαφήμιση.

«Οι δήμοι μας δεν είναι ενάντια σε αυτόν τον τύπο ενοικίασης διακοπών, ο τουρισμός φέρνει στις πόλεις μας έσοδα και δουλειές, δήλωσαν οι δέκα Δήμαρχοι, όμως, θα πρέπει να ορίζουμε εμείς τους κανόνες». Και η πιθανή επιλογή της Κομισιόν να ενδυναμώσει το ηλεκτρονικό εμπόριο και τη «διανεμητική οικονομία» (sharing economy), θα καταστήσει τις πόλεις δύσκολα βιώσιμες για τους κατοίκους τους.

«Θύμα» και η Αθήνα 

Στην Αθήνα η ραγδαία ανάπτυξη του AirBnB «χτύπησε» πρώτο το Κουκάκι, έναν από τους πέντε πιο δημοφιλείς ευρωπαϊκούς προορισμούς, λόγω της γειτνίασής του με την Ακρόπολη.

Η ελαχιστοποίηση των διαθέσιμων διαμερισμάτων σε συνδυασμό με την κατακόρυφη αύξηση των ενοικίων στην Κυψέλη και τα Πετράλωνα, περιοχές που είχαν επιβαρυνθεί και με την εγκατάσταση μεγάλου αριθμού μεταναστών, οδηγεί στο σχιζοφρενικό αποτέλεσμα να αποκλείονται οι οικογένειες από την εγκατάσταση και να ευνοείται η προσφορά μικρών διαμερισμάτων, αλλά σε εξαιρετικά υψηλές τιμές.

Στο κέντρο, δε, της Αθήνας παρατηρήθηκε το τελευταίο έτος η κυριολεκτική εκδίωξη των ελαχίστων κατοίκων και των πολλών επαγγελματιών που διατηρούσαν γραφεία στην ευρύτερη περιοχή των Εξαρχείων (δικηγόροι, συμβολαιογράφοι) καθώς ολόκληρα κτίρια πουλήθηκαν εν μία νυκτί σε εταιρείες ισραηλινών και κινεζικών συμφερόντων, ενώ το Κολωνάκι αναβιώνει τις χρυσές εποχές τους, με ενοίκια που για τους επαγγελματίες είναι πια απαγορευτικά.

Μεγάλη κινητικότητα εμφανίζεται επίσης και σε λιγότερο ελκυστικές για τους Αθηναίους οικιστικές γειτονιές: στο Θησείο, στο εμπορικό/ιστορικό τρίγωνο, στην Πλάκα, στον Κεραμικό, στο Μουσείο, στον Βοτανικό, στην περιοχή γύρω από την Αγίου Κωνσταντίνου και την πλατεία Βάθης, όπου ο αριθμός των αγγελιών εκτινάχθηκε κατά 656% κατά τη διάρκεια του τελευταίου χρόνου, και την πλατεία Αττικής, όπου σημειώνεται άνοδος των αγγελιών κατά 542%.

Κλασσικές «φοιτητογειτονιές» όπως οι Αμπελόκηποι, το Παγκράτι, τα Πατήσια, η Κυψέλη, το Πεδίον του Άρεως, του Γκύζη, το Γουδί και ο Κολωνός δεν είναι πια για το βαλάντιο των οικογενειών από την επαρχία, καθώς προτιμώνται τουρίστες των τριών ημερών, από τους φοιτητές της τετραετίας.