Το κοκτέιλ λαθών που οδήγησε στην τραγωδία

Αρκεί κάποιος να είχε περάσει από τη λεωφόρο Μαραθώνος μία φορά ώστε να καταλάβει τι συνέβη στο Μάτι και στη Ραφήνα. Πευκόφυτη περιοχή όπου με δυσκολία αντιλαμβανόταν κανείς τα καλά καμουφλαρισμένα σπίτια. Αυτός ακριβώς ο εναγκαλισμός της φύσης με την ανθρώπινη παρέμβαση είναι και η βασικότερη αιτία για την ανείπωτη τραγωδία.

Ρεπορτάζ: Θεοδόσης Παπανδρέου

Θα μπορούσε να έχει γίνει κάτι διαφορετικό στις πυρκαγιές της Δευτέρας ώστε να έχει αποφευχθεί η καταστροφή; Το ερώτημα αυτό θα αργήσει πολύ να απαντηθεί, καθώς είναι πολλοί οι παράγοντες που θα πρέπει να συνυπολογιστούν.

Το Μάτι άρχισε να χτίζεται από το 1970 περίπου, μιας και πριν ήταν καλλιεργούμενες εκτάσεις. Τότε ήταν που άρχισε στο οπτικό πεδίο να κυριαρχεί και το (καταραμένο κατά τους αρχαίους λόγω της επικινδυνότητάς του) πεύκο, μιας και οι κάτοικοι θεωρούσαν πως ήταν ιδανικός συνδυασμός με τη θάλασσα.

Η δόμηση, φυσικά, άναρχη και σε συνδυασμό με την ιδιαίτερη ακτογραμμή η πρόσβαση στη θάλασσα δύσκολη. Δύο βασικοί δρόμοι και πολλά στενάκια, που όμως είναι χρήσιμα μόνο σε όσους γνωρίζουν καλά την περιοχή.

Η απόπειρα που έγινε για τη δημιουργία αντιπυρικών ζωνών στο παρελθόν σκόνταψε, λένε οι κακές γλώσσες, στην αντίδραση των ιδιοκτητών οι οποίοι θα έπρεπε να συνεισφέρουν σε γη.

Όλα τα παραπάνω σε συνδυασμό με το μόνιμο πρόβλημα σε όλη την Ελλάδα με τα δασαρχεία να περιορίζουν τις παρεμβάσεις (κοπή δέντρων κτλ.) εξηγούν με τον καλύτερο τρόπο πώς το Μάτι έγινε… προσάναμμα!

Ελλιπής προετοιμασία… 

Από εκεί και πέρα, η προετοιμασία για τη θερινή περίοδο μοιάζει ελλιπής. Πληροφορίες θέλουν τους πυροσβέστες να αντιμετώπισαν σοβαρό πρόβλημα στον εφοδιασμό. Τα οχήματα έπρεπε να μετακινούνται σε μεγάλες αποστάσεις (χάνοντας πολύτιμο χρόνο), καθώς ούτε δεξαμενές υπήρχαν ούτε νερό στους κρουνούς.

Τα έμπειρα στελέχη της περιοχής (Αστυνομία – Πυροσβεστική – εθελοντές), που θα μπορούσαν τουλάχιστον σε επίπεδο συντονισμού να περιορίσουν το κακό, δεν ήταν καν εκεί  μιας και το βάρος είχε πέσει στην πυρκαγιά στην Κινέττα. Κανείς δεν είδε έγκαιρα το κακό. «Στις 17.00 έφυγα από το σπίτι μου βλέποντας καπνό στο βουνό. Στις 18.00 άδειαζα το σπίτι μου για να σώσω ό,τι μπορώ», λέει στην «Α» αναγνώστρια, κάτοικος της περιοχής, για να δείξει το μικρό διάστημα που μεσολάβησε από το ξέσπασμα της φωτιάς μέχρι την καταστροφή

«ΣΤΙΣ 17:00 ΕΦΥΓΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΜΟΥ ΒΛΕΠΟΝΤΑΣ ΚΑΠΝΟ ΣΤΟ ΒΟΥΝΟ. ΣΤΙΣ 18:00 ΑΔΕΙΑΖΑ
ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΜΟΥ ΓΙΑ ΝΑ ΣΩΣΩ Ο,ΤΙ ΜΠΟΡΩ», ΛΕΕΙ ΣΤΗΝ «Α» ΑΝΑΓΝΩΣΤΡΙΑ, ΚΑΤΟΙΚΟΣ
ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ, ΓΙΑ ΝΑ ΔΕΙΞΕΙ ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΠΟΥ ΜΕΣΟΛΑΒΗΣΕ
ΑΠΟ ΤΟ ΞΕΣΠΑΣΜΑ ΤΗΣ ΦΩΤΙΑΣ ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ

Οι πολιτικές ευθύνες

Το ερώτημα που παραμένει (και θα παραμένει για αρκετό καιρό ακόμα) επίκαιρο είναι αν υπάρχουν ευθύνες.

Πολιτικές ευθύνες υπάρχουν σε κάθε επίπεδο. Πληροφορίες ήδη από την Τετάρτη έκαναν λόγο πως ο Νίκος Τόσκας είναι αποφασισμένος να  ξηλώσει την ηγεσία της Πυροσβεστικής και της Αστυνομίας, αναγνωρίζοντας τα λάθη που έγιναν. Με μία διαφορά: την ηγεσία αυτή εκείνος είναι που την έχει ορίσει, οπότε είναι ξεκάθαρο πως η πολιτική ευθύνη βαρύνει τον ίδιο. Η δε δήλωσή του ότι δεν είναι κολλημένος στην καρέκλα, ερμηνεύεται ως πρόθεσή του να παραιτηθεί από αναπληρωτής υπουργός Προστασίας του Πολίτη μόλις ηρεμήσει η κατάσταση. Άλλωστε, στο υπουργείο του οι ίδιες πληροφορίες θέλουν να έχει γίνει και ένα μοιραίο λάθος: δύο ελικόπτερα που είχαν τη δυνατότητα να πετούν νύχτα και θα μπορούσαν να βοηθήσουν δεν σηκώθηκαν ποτέ, γιατί ποτέ δεν έδωσε κάποιος τη σχετική εντολή.

Οι πολιτικές ευθύνες ακουμπούν και τον Πάνο Καμμένο, ο οποίος έχει την ευθύνη για τα καναντέρ. Η θερινή περίοδος μας πρόλαβε με τα περισσότερα καθηλωμένα στο έδαφος.

Στην περιφέρεια Αττικής φαίνεται να έγιναν τα προβλεπόμενα, μολονότι υπάρχει ένα κενό όσον αφορά την ενημέρωση του Δήμου Ραφήνας – Πικερμίου για εκκένωση της περιοχής. Ο δήμαρχος αρνείται πως την έλαβε, αν και είχε προηγηθεί σύσκεψη στην περιοχή του με τη συμμετοχή αντιδημάρχου του.

Σε επίπεδο πρώτου βαθμού αυτοδιοίκησης, οι ευθύνες φαίνεται να είναι πολλές. Ο Γιάννης Μπουρνούς, ο οποίος σήκωσε και όλο το βάρος ακόμα και για το Μάτι που δεν είναι περιοχή ευθύνης του, και ο Ηλίας Ψινάκης που ψευδώς όπως φαίνεται υποστήριξε ότι και το δικό του σπίτι έχει καεί, θα κληθούν να αποδείξουν πως έκαναν τα απαραίτητα για να είναι έτοιμοι να προλάβουν το κακό. Προς ώρας τα πρώτα στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί δείχνουν ότι δεν είχαν γίνει ούτε τα βασικά.

 

Τα «ανεγκέφαλα» λάθη από το παρελθόν

Φαίνεται πως οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004 έχουν ακόμη συνέπειες στην Ελλάδα. Τότε ο εργολάβος στην περιοχή είχε αποφασίσει –χωρίς σχεδιασμό– να «ομορφύνει» τη λεωφόρο Μαραθώνος με κουκουναριές. Είναι ακριβώς αυτή η επιλογή που δεν επέτρεψε στη λεωφόρο να λειτουργήσει ως αντιπυρική ζώνη, μιας και τα δέντρα έχουν μεγαλώσει σε βαθμό που να επιτρέπουν στη φωτιά να πηδήξει από τη μια πλευρά στην άλλη.

Υπάρχει και κάτι ακόμα, το οποίο συναντάμε σε πολλά σημεία του παραλιακού μετώπου της Αττικής. Στο Μάτι οι ακτές δεν είναι από παντού ελεύθερα προσβάσιμες. Ξενοδοχεία και σπίτια τις κλείνουν με μάνδρες. Είναι η «ανάπτυξη» που υποστήριξε η Χούντα και ανεχόμαστε έως σήμερα. Και έτσι, από τη μία στιγμή στην άλλη, εκατοντάδες πολίτες βρέθηκαν να δίνουν αγώνα για τις ζωές τους χωρίς όμως ελπίδες.