Το «κόλπο» Δραγασάκη με το πλαστικό χρήμα

Το τέλος του φυσικού χρήματος σχεδιάζει για την Ελλάδα ο Γιάννης Δραγασάκης. Ο στόχος του αντιπροέδρου της κυβέρνησης είναι διττός: αφενός να πλήξει τη φοροδιαφυγή και αφετέρου να αποκαλύψει το μαύρο χρήμα. Ένας στόχος ιδιαιτέρως φιλόδοξος που μένει να αποδειχθεί αν θα επιτευχθεί με επιτυχία.

Ρεπορτάζ: Θεοδόσης Παπανδρέου

Σε μόλις τριάντα ημέρες που ήδη μετρούν αντίστροφα, οι τέσσερις συστημικές τράπεζες θα πρέπει να έχουν βρει έναν τρόπο ώστε η Ελλάδα να εγκαταλείψει το φυσικό χρήμα και να στραφεί στο πλαστικό. Την εντολή αυτή έδωσε ο Γιάννης Δραγασάκης και εντάσσεται στα σχέδια της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση τόσο των προβλημάτων ρευστότητας όσο και της μείωσης της φοροδιαφυγής.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η κυβέρνηση στοχεύει να θεσπίσει όριο συναλλαγών πάνω από το οποίο όλες οι πληρωμές θα πρέπει να γίνονται με πιστωτικές ή χρεωστικές κάρτες. Πρόκειται επί της ουσίας για το ίδιο σχέδιο που ήθελε για πληρωμές άνω των 70 ευρώ στα νησιά να χρησιμοποιείται πλαστικό χρήμα. Με τη διαφορά πως, όπως όλα δείχνουν, αυτό θα επεκταθεί στο σύνολο της επικράτειας, αν βρεθεί από τους τραπεζίτες η «χρυσή» τομή έτσι ώστε όλοι οι έμποροι να προμηθευτούν με τα απαραίτητα μηχανάκια.

Στο κυβερνητικό στρατόπεδο έχει γίνει αντιληπτό πως το σχέδιο θα συναντήσει σοβαρές αντιδράσεις, όχι μόνο από εκείνους που έχουν αναγάγει τη φοροδιαφυγή σε επιστήμη, αλλά και από όσους φοβούνται πως ένα τέτοιο μέτρο θα λειτουργήσει κυρίως υπέρ των τραπεζών οι οποίες θα ενισχύσουν τα ταμεία τους με τη νόμιμη προμήθεια. Μία από τις σκέψεις είναι, το ύψος της να περιοριστεί. Διαφορετικά, εκφράζονται φόβοι πως και οι έμποροι θα επιχειρήσουν να μετακυλήσουν το επιπλέον κόστος στον καταναλωτή.

Βέβαια, η πραγματικότητα είναι πως ένα τέτοιο μέτρο θα ενισχύσει πρωτίστως τις τράπεζες. Με τον πολύ απλό τρόπο του λογιστικού χρήματος. Για αγορές σε μετρητά, απαιτείται η παρουσία φυσικού χρήματος που απομακρύνεται από τις τράπεζες και ουδείς μπορεί να γνωρίζει πού τελικά θα καταλήξει. Με τη χρήση πλαστικού χρήματος, όλες οι αγορές παραμένουν σε λογιστικό επίπεδο, πρακτικά το χρήμα δεν αλλάζει χέρια και οι τράπεζες δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα ρευστότητας!

«Μαύρο» χρήμα και αδήλωτη εργασία
Σε επίπεδο φοροδιαφυγής, τώρα, είναι σαφές πως ένα τέτοιο μέτρο θα έπληττε καίρια τους επιτήδειους. Αν και πάντα θα υπάρχει η δυνατότητα να γίνονται αγορές σε μετρητά, δύσκολα θα μπορούν τόσο οι καταναλωτές όσο και οι έμποροι σε έναν ενδεχόμενο έλεγχο να καλύψουν μεγάλα ποσά που «σηκώθηκαν» από μια τράπεζα και εξαφανίστηκαν.

Το ακόμα πιο σημαντικό για την κυβέρνηση είναι η καταπολέμηση του «μαύρου» χρήματος και ειδικά εκείνου που προέρχεται από την αδήλωτη εργασία, πλήττοντας έτσι και τα ασφαλιστικά ταμεία. Θα πρέπει εδώ να σημειωθεί πως, σύμφωνα με την ΕΣΕΕ, σχεδόν το 40% των εργαζόμενων απασχολούνται ανασφάλιστοι με τον τζίρο να ανέρχεται στα 9 δισ. ευρώ στη «μαύρη» εργασία και 800.000 εργαζόμενοι να παραμένουν «αόρατοι» για το κράτος. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να τροφοδοτούνται τα ελλείμματα του ασφαλιστικού συστήματος στερώντας από τα ταμεία τουλάχιστον 2 δισ. ευρώ τον χρόνο.

Οι έλεγχοι από το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ) είναι περιορισμένοι και δειγματοληπτικοί και παρουσιάζουν μόνο ένα μέρος από το πραγματικό πρόβλημα. Είναι χαρακτηριστικό ότι, ενώ συνδικάτα και φορείς επισημαίνουν ότι η ανασφάλιστη εργασία είναι σε επικίνδυνα υψηλά ποσοστά, τα στοιχεία του πληροφορικού συστήματος «Άρτεμις» δείχνουν ότι οι στοχευμένοι έλεγχοι του ΣΕΠΕ σε συνεργασία με την αντίστοιχη υπηρεσία του ΙΚΑ έχουν επιφέρει σημαντική μείωση του ποσοστού.

Έτσι, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία των ελέγχων, το 2014, η ανασφάλιστη εργασία ανήλθε σε 13,85%. Αντίστοιχα, τον Ιανουάριο του 2015 το ποσοστό παρέμεινε σε σημαντικά υψηλά επίπεδα (14,4%), πολύ χαμηλότερα όμως από τα πραγματικά.

Η «μαύρη» ανασφάλιστη εργασία έχει τεθεί στο στόχαστρο του υπουργείου Εργασίας, διότι εκτιμάται ότι αποτελεί δεξαμενή διαφυγόντων εσόδων για το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, σε μια πολύ κρίσιμη περίοδο για το μέλλον των ταμείων. Και όπως από τις εξελίξεις αποδεικνύεται και πηγή εσόδων για την κεντρική κυβέρνηση μέσω της φορολογίας. Αυτό καθώς με τη θέσπιση του πλαστικού χρήματος θα μπορούν να ελέγχονται άμεσα όσοι δηλώνουν μηδενικά έσοδα, αλλά παρ’ όλα αυτά εμφανίζονται να διακινούν χρήμα μέσω των τραπεζών.

Προς το παρόν, άλυτος γρίφος παραμένει η αντιμετώπιση των πραγματικών ανέργων, οι οποίοι στερούνται ακόμα και επιδομάτων και επιβιώνουν κυρίως μέσω της στήριξης από το φιλικό και οικογενειακό περιβάλλον. Εξίσου προβληματική είναι και η επιλογή του τύπου πλαστικού χρήματος, με δεδομένο πως πολύ δύσκολα οι τράπεζες θα δέχονταν να εκδώσουν πιστωτικές κάρτες παρά μόνο χρεωστικές, οι οποίες συνδέονται άμεσα με τους τραπεζικούς λογαριασμούς. Στην περίπτωση αυτή δεν μπορεί να ενισχυθεί ο πρώτος στόχος που αφορά τη ρευστότητα, παρά μόνο ο δεύτερος που αφορά τις διαδρομές του χρήματος.