To νέο νομικό πλαίσιο για υιοθεσίες και αναδοχές
«Μέτρα για την Προώθηση των Θεσμών της Αναδοχής και Υιοθεσίας» τιτλοφορείται το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, που για πρώτη φορά προβλέπει την δυνατότητα αναδοχής σε ζευγάρια που δεν έχουν τελέσει γάμο, αλλά έχουν υπογράψει σύμφωνο συμβιώσεως, ενώ παράλληλα θέτει ως απαραίτητη προϋπόθεση την προηγούμενη εγγραφή των ανάδοχων γονέων στο Εθνικό Μητρώο Υποψηφίων Αναδοχών Γονέων.
Του Νίκου Τσαγκατάκη
Στο νέο νομοσχέδιο καθιερώνεται για πρώτη φορά ο θεσμός της επαγγελματικής αναδοχής για τα παιδιά ΑμεΑ ή παιδιά με έντονα ψυχολογικά προβλήματα που δύσκολα επιλέγονται για αναδοχή ή υιοθεσία, καθώς προβλέπεται μηνιαία αντιμισθία και ασφαλιστική κάλυψη ασθένειας και συντάξεως στους ανάδοχους γονείς.
Βάσει των στοιχείων που τηρούνται από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία ο θεσμός της υιοθεσίας στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια έχει εξαιρετικά εξασθενήσει, όπως καταγράφεται στον σχετικό πίνακα παρακάτω:
ΕΤΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΥΙΟΘΕΣΙΩΝ
2012 543
2013 496
2014 361
2015 271
2016 221
Οι κύριοι λόγοι δυσκολίας εφαρμογής και ανάπτυξης της υιοθεσίας έγκεινται –εξαιρουμένης της ενσκύπτουσας τα τελευταία χρόνια οικονομικής κρίσης– σε πρακτικά γραφειοκρατικά ζητήματα, με αποτέλεσμα να αποθαρρύνονται οι υποψήφιοι γονείς και να αναπτύσσεται ένα παράλληλο δίκτυο παράνομων υιοθεσιών, με βασικότερα τα εξής:
# Πολύ μεγάλες καθυστερήσεις ως προς τη διαχείριση των αιτήσεων των Υποψηφίων Θετών Γονέων.
# Ανεπαρκής καταγραφή και «χαρτογράφηση» των παιδιών που φιλοξενούνται στα ΝΙΊΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και αυτών που φιλοξενούνται στα ΝΠΙΔ κατόπιν εισαγγελικών εντολών ή δικαστικών αποφάσεων και η παράλειψη προώθησής τους για οικογενειακή αποκατάσταση, γεγονός που αφαιρεί από ένα μεγάλο αριθμό παιδιών το δικαίωμα να μεγαλώνουν σε ένα υγιές οικογενειακό περιβάλλον.
# Ύπαρξη πολλαπλών νομικών και διαδικαστικών κωλυμάτων, τα οποία αφορούν στο πρόσωπο των ανηλίκων, που διαβιούν σε δομές κλειστής φροντίδας.
# Απουσία κρατικών δομών και μεθόδων παρακολούθησης των δράσεων της παιδικής προστασίας.
Οι βασικές προϋποθέσεις
Το υπό ψήφιση νομοσχέδιο προβλέπει ότι κατάλληλοι για να γίνουν ανάδοχοι είναι πλέον οικογένειες που αποτελούνται από συζύγους ή έχοντες συνάψει σύμφωνο συμβίωσης, με ή χωρίς παιδιά, ή μεμονωμένα άτομα, άγαμα, ή διαζευγμένα, ή σε χηρεία, με ή χωρίς παιδιά, που μπορεί να είναι συγγενείς εξ αίματος οποιουδήποτε βαθμού με το ανήλικο. Ως προς τις βασικές προϋποθέσεις σε αυτές περιλαμβάνονται:
α) Οι ανάδοχοι γονείς να πληρούν τα όρια ηλικίας και να έχουν διαφορά ηλικίας από τον αναδεχόμενο, σύμφωνα με όσα προβλέπονται από τη νομοθεσία,
β) Οι ανάδοχοι γονείς και οι συνοικούντες με αυτούς έχουν καλή ψυχική, διανοητική και σωματική υγεία,
γ) Οι ανάδοχοι γονείς και οι συνοικούντες με αυτούς να μην έχουν καταδικαστεί τελεσίδικα ή δεν εκκρεμεί σε βάρος τους ποινική δίωξη για τα αδικήματα που επισύρουν έκπτωση από τη γονική μέριμνα, σύμφωνα με το άρθρο 1537 ΑΚ, ή για κακοποίηση ή παραμέληση ανηλίκων, ή για τα αδικήματα της πορνογραφίας ανηλίκων, μαστροπείας, σωματεμπορίας, ασέλγειας με ανήλικο έναντι αμοιβής, αποπλάνηση παιδιών, ναρκωτικών ή εμπορίας οργάνων,
δ) Οι ανάδοχοι γονείς να έχουν αποδεδειγμένα τη δυνατότητα να καλύψουν τα βασικά έξοδα διατροφής, μόρφωσης και ιατρικής περίθαλψης του ανάδοχου τέκνου, διαθέτοντας επαρκείς προς τούτο οικονομικούς πόρους και καταβάλλοντας προσωπική φροντίδα,
ε) Οι ανάδοχοι γονείς να είναι εγγεγραμμένοι στο Εθνικό Μητρώο Υποψήφιων Ανάδοχων Γονέων.
Τα δικαιολογητικά
α. Αίτηση από την οποία προκύπτει το ονοματεπώνυμο, ο αριθμός ΑΜΚΑ, η διεύθυνση κατοικίας καθώς και η ηλικία τους και στην οποία αναφέρεται τεκμηριωμένα ο λόγος που τους ωθεί να γίνουν ανάδοχοι γονείς,
β. Πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης,
γ. Αποδεικτικό φόρου εισοδήματος των τριών τελευταίων ετών.
δ. Πιστοποιητικό δημόσιου νοσηλευτικού ιδρύματος ότι δεν πάσχουν από χρόνια μεταδοτικά ή ψυχικά νοσήματα ο αιτών και τα συνοικούντα με αυτόν πρόσωπα,
ε. Πιστοποιητικό περί μη θέσης σε δικαστική συμπαράσταση των αιτούντων και όσων συνοικούν με αυτούς,
στ. Αντίγραφο ποινικού μητρώου δικαστικής χρήσης των ιδίων και των συνοικούντων με αυτούς ενήλικων μελών, από το οποίο προκύπτει ότι δεν έχουν καταδικαστεί τελεσίδικα για αδικήματα που επισύρουν σύμφωνα με το άρθρο 1537 ΑΚ έκπτωση από τη γονική μέριμνα ή για τα αδικήματα της πορνογραφίας ανηλίκων, μαστροπείας, σωματεμπορίας, ασέλγειας με ανήλικο έναντι αμοιβής, αποπλάνηση παιδιών, για αδικήματα για ναρκωτικά ή εμπορία οργάνων.
Η διαδικασία
Μετά την υποβολή της αίτησης και την προσκόμιση των ανωτέρω δικαιολογητικών από τους υποψηφίους, ο αρμόδιος φορέας υποχρεούται να διεξαγάγει κοινωνική έρευνα για να διαπιστωθεί η καταλληλότητα των υποψήφιων αναδοχών γονέων για την εγγραφή τους στο Μητρώο της παρ. 2 του άρθρου 6. Η έρευνα διεξάγεται και περατώνεται μέσα σε 3 μήνες από την υποβολή όλων των παραπάνω δικαιολογητικών.
Μετά την ολοκλήρωση της έρευνας, ο φορέας συντάσσει έκθεση καταλληλότητας, εγγράφει τους ενδιαφερομένους στο ειδικό μητρώο που τηρεί σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 6 και διεξάγει το πρόγραμμα εκπαίδευσης του άρθρου 14.
Μετά και την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος εκπαίδευσης, ο φορέας εγγράφει τους ενδιαφερομένους στο Εθνικό Μητρώο Υποψήφιων Ανάδοχων Γονέων της παρ. 1 του άρθρου 6. Σε περίπτωση άπρακτης παρέλευσης τριετίας και μη τοποθέτησης ανηλίκου σε υποψήφιο ανάδοχο, αυτός διαγράφεται από το Εθνικό Μητρώο του άρθρου 6.