Το «σχέδιο Μουζάλα» για μία χώρα hot spot

Σχέδιο έκτακτης ανάγκης για τη φιλοξενία έως και 300.000 προσφύγων και παράνομων μεταναστών, άγνωστο για τι χρονικό διάστημα, επεξεργάζεται η κυβέρνηση σε συνεργασίας με τους Ευρωπαίους εταίρους.

Ρεπορτάζ: Κώστας Παπαδόπουλος

Η Ελλάδα επισήμως, πλέον, μετατρέπεται από χώρα τράνζιτ σε ένα απέραντο hot spot με αρμοδιότητες τη φιλοξενία, την περίθαλψη, την καταγραφή και τη συγκροτημένη προώθηση ή επιστροφή των εκατοντάδων χιλιάδων ξεριζωμένων που θα φτάσουν στη χώρα μας τους επόμενους μήνες. Ο αναπληρωτής υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής, Γιάννης Μουζάλας, αποκάλυψε ότι η Ελλάδα υπέβαλε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή αίτημα για έκτακτη χρηματοδότηση. «Έχει υποβληθεί ήδη σχέδιο ανάγκης. Ήταν μέσα στο plan B που είχαμε. Περιλαμβάνει τα έξοδα και τις ανάγκες για να εξυπηρετήσουμε σε πρόχειρους καταυλισμούς αυτούς τους ανθρώπους οι οποίοι θα μείνουν στη χώρα μας. Τα στοιχειώδη θα προσφέρουμε», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Μουζάλας.

Αναφερόμενος στον σχεδιασμό της κυβέρνησης, δήλωσε ότι πλέον γίνεται με βάση ότι τα σύνορα στην Ειδομένη είναι κλειστά. «Αυτό μας βάζει σε μια άλλη φάση. Από εκεί που ήμασταν χώρα διέλευσης, αυτήν τη στιγμή οι άνθρωποι θα εγκλωβιστούν στην Ελλάδα. Έχουμε καθήκον να τους τακτοποιήσουμε, να πάψουν να γυρίζουν στους δρόμους. Να φτιάξουμε πολύ προσωρινούς χώρους εγκατάστασης», σημείωσε, ενώ προέβλεψε ότι η ροή προσφύγων και παράνομων μεταναστών θα είναι μικρότερη από 150.000 άνθρωποι. Ωστόσο, οι πληροφορίες της «Α» αναφέρουν πως στις συζητήσεις ανάμεσα σε Αθήνα και Βρυξέλλες ο αριθμός αυτός ανεβαίνει ακόμα και σε 300.000 άτομα, ενώ ανάλογες εκτιμήσεις εκφέρουν και κυβερνητικά στελέχη.

Σχέδιο δύο πυλώνων
Σε πρώτη φάση η κυβέρνηση ζήτησε έκτακτη χρηματοδότηση ύψους 470 εκατ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών. Το «σχέδιο Μουζάλα» έχει δύο βασικούς πυλώνες: τη δημιουργία κέντρων διαμονής δυναμικότητας 50.000 ανθρώπων και τη φιλοξενία άλλων 50.000 σε ξενοδοχεία και άλλα καταλύματα, πλησίον των μεγάλων αστικών κέντρων. Ο πρώτος πυλώνας αφορά στη δημιουργία κέντρων παραμονής ανά την επικράτεια, συνολικά 50.000 ανθρώπων. Για τη δημιουργία τους, προβλέπονται προμήθειες-«μαμούθ»: σκηνών, τεντών, κοντέινερ, δεξαμενών νερού, θερμαντικών σωμάτων, κλιματιστικών, χημικών τουαλετών, γεννητριών, φορητών ντουζιέρων, κρεβατιών και στρωμάτων, αυτοκινήτων και μίνι βαν, ασθενοφόρων, συσκευών σταθερής και κινητής τηλεφωνίας, αλλά και επαρκούς όγκου υγειονομικού υλικού.

Ο δεύτερος πυλώνας του σχεδίου που εκπόνησε ο αναπληρωτής υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής, προβλέπει τη δημιουργία ακόμη 50.000 «θέσεων διαμονής» σε ξενοδοχεία και καταλύματα. Όπως αναφέρεται στο κείμενο που εστάλη στις Βρυξέλες, τα καταλύματα αυτά θα βρίσκονται σε απόσταση μεγαλύτερη των 20 χιλιομέτρων από τα αστικά κέντρα, «μεταθέτοντας» έτσι αυτό το βάρος κατά κύριο λόγο σε διαθέσιμες ξενοδοχειακές μονάδες στην περιφέρεια της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Την ίδια ώρα, η κυβέρνηση εκτιμά πως για την εξυπηρέτηση του «σχεδίου Μουζάλα» απαιτείται η διάθεση προσωπικού 8.200 ανθρώπων (εκ των οποίων 5.000 αστυνομικοί), εξειδικευμένων στελεχών από τις Υπηρεσίες Ασύλου και Πρώτης Υποδοχής, αλλά και επαρκούς ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού.

Χώροι προς αξιοποίηση
Για να λειτουργήσει o πρώτος πυλώνας του σχεδίου έκτακτης ανάγκης, βασικό ζητούμενο παραμένει η εξεύρεση χώρων για να δημιουργηθούν, όσο το δυνατόν πιο γρήγορα, hot spot για προσωρινή φιλοξενία προσφύγων και μεταναστών. Μάλιστα, στην ευρεία σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στο υπουργείο Εσωτερικών, με τη συμμετοχή εκπροσώπων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, συμφωνήθηκε να αναζητηθούν χώροι όπως κάμπινγκ, γήπεδα, παλιά εργοστάσια, εκθεσιακές και άλλες εγκαταστάσεις, κατά μήκος του άξονα Αθηνών-Ειδομένης και σε μικρή απόσταση (10-15 χλμ. εκατέρωθεν της Εθνικής Οδού).

Σύμφωνα με πληροφορίες, έχουν ήδη προταθεί ως χώροι προς αξιοποίηση:
** η εγκαταλελειμμένη πλατφόρμα στην περιοχή του Σκαραμαγκά
** το παλαιό κτίριο του «Σαρακάκη»
** το κάμπινγκ της Βούλας
** το πρώην Ανατολικό αεροδρόμιο
** ένα στρατόπεδο στον Λαγκαδά Θεσσαλονίκης
** η Σχολή της Αστυνομίας στην Καρδίτσα.

Τα έξι σημεία
Την ίδια ώρα, η γερμανική εφημερίδα «Bild», επικαλούμενη πληροφορίες από την Κομισιόν, γράφει ότι Αθήνα και Βρυξέλλες συζητούν τη δημιουργία δομών για πρόσφυγες και παράνομους μετανάστες σε μία βάση έξι σημείων:
1. Να δημιουργηθούν οι υποδομές για τη στέγαση 100 χιλιάδων προσφύγων.
2. Εκεί θα πρέπει να αποφασίζεται εάν οι πρόσφυγες έχουν δικαίωμα αίτησης ασύλου στις χώρες της Ε.Ε. ή όχι.
3. Δεν επιτρέπεται η άμεση απέλασή τους από την Frontex.
4. Από την Ελλάδα θα πρέπει οι πρόσφυγες να κατανεμηθούν σε άλλες χώρες της Ε.Ε. Ως βάση λαμβάνεται η συμφωνία μετεγκατάστασης της Ε.Ε. που αποφασίστηκε το 2015. Το κλειδί για την κατανομή τους θα γίνεται με βάση τον πληθυσμό ενός κράτους (40%), την οικονομική του δύναμη (40%), τον αριθμό των ήδη καταγεγραμμένων προσφύγων (10%) και τον δείκτη ανεργίας (10%).
5. Η Frontex θα πρέπει να μετατραπεί από μια γραφειοκρατική, υδροκέφαλη υπηρεσία σε έναν ισχυρό οργανισμό, ικανό να δρα στα σύνορα της Ε.Ε.
6. Ευρωπαίοι εργαζόμενοι θα πρέπει να βοηθήσουν την Ελλάδα με τις αιτήσεις ασύλου.

«Κουμπώνοντας» κανείς αυτό το ρεπορτάζ με το «σχέδιο Μουζάλα», εύλογα εξάγεται το συμπέρασμα πως είναι ειλημμένη η απόφαση για μετατροπή της χώρας σε μία απέραντη «αποθήκη ψυχών», και μάλιστα για χρόνο που θα ξεπερνά κατά πολύ τις μερικές εβδομάδες που υποστηρίζει η κυβέρνηση. Δεν είναι τυχαίο πως τις τελευταίες ώρες βλέπουν το φως της δημοσιότητας σενάρια που θέλουν την Ελλάδα να συζητά με τους εταίρους για μηνιαία χρηματοδότηση (ανάλογα με τον αριθμό των ανθρώπων που θα εγκλωβίζονται στη χώρα μας) με αντίτιμο 3 έως 5 ευρώ ημερησίως κατ’ άτομο!

Προσφυγικό σχολεία
Το δικό του σχέδιο δράσης, που επιβεβαιώνει πως η παρουσία μερικών… εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων και παράνομων μεταναστών στην Ελλάδα δεν θα είναι προσωρινή, καταρτίζει το υπουργείο Παιδείας. Σύμφωνα με τον Νίκο Φίλη, το πλάνο του υπουργείου αφορά στην ψυχοκινητική στήριξη των παιδιών και των οικογενειών τους, αλλά και στα ασυνόδευτα παιδιά. Επίσης, αφορά στην παροχή βασικών γνώσεων και στη διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου για την εκπαίδευση των παιδιών και των ενηλίκων προσφύγων και μεταναστών και όσων τελικά μείνουν στην Ελλάδα. Σε ό,τι αφορά στους εκπαιδευτικούς που θα διδάξουν σε αυτά τα παιδιά, ο κ. Φίλης αναφέρθηκε σε εθελοντές που ήδη βρίσκονται κοντά τους, αλλά και σε αναπληρωτές και άλλες δομές που θα συζητηθούν. Βέβαια, ο υπουργός Παιδείας αναφέρθηκε επίσης σε 20.000 προσλήψεις εκπαιδευτικών που θα γίνουν σταδιακά χωρίς διαγωνισμό, αλλά μέσω του ΑΣΕΠ.

«Φταίνε τα ΜΜΕ»
Αλγεινή εντύπωση προκάλεσε η ξαφνική και αναίτια απόφαση του Γιάννη Μουζάλα για αποκλεισμό των δημοσιογράφων και των τηλεοπτικών συνεργείων στους χώρους φιλοξενίας προσφύγων και στα hot spots. Ως δικαιολογία ειπώθηκε ότι ζητήθηκε από τους υπεύθυνους των κέντρων να μην εισέρχονται τηλεοπτικά συνεργεία, για να μην αποσπώνται από το δύσκολο έργο που έχουν. Όμως και ο πλέον καλόπιστος αντιλαμβάνεται πως η συγκεκριμένη κίνηση του αναπληρωτή υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής έχει στόχο να κρύψει το πρόβλημα κάτω απ’ το χαλί, κατά την πάγια τακτική της κυβέρνησης που θέλει τα «κακά» ΜΜΕ να μεταδίδουν λάθος εικόνες!

Δεν είναι τυχαίο πως η υπουργός Τουρισμού, Έλενα Κουντουρά, φέρεται να υποστήριξε πως «υπάρχει εμμονή από ΜΜΕ να δείχνουν εικόνες από την Ειδομένη και την πλατεία Βικτωρίας. Θα πρέπει να δίνονται και άλλες εικόνες που δεν είναι ίδιες», κατά την ομιλία της στο Υπουργικό Συμβούλιο.

Θέμα χρόνου η ανάφλεξη στην Ειδομένη
Με περισσότερους από 12.000 (σύμφωνα με συντηρητικές εκτιμήσεις) πρόσφυγες και παράνομους μετανάστες να… στοιβάζονται στην Ειδομένη και τις αρχές τής ΠΓΔΜ να σκληραίνουν ακόμα περισσότερο της στάση τους, είναι θέμα χρόνου η ανάφλεξη στην περιοχή.

Ακόμη και ο συνήθως μετριοπαθής υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής, Γιάννης Μουζάλας, παραδέχθηκε ότι η κατάσταση στην Ειδομένη «είναι πολύ άσχημη», προσθέτοντας ότι τα σύνορα έκλεισαν ένα μήνα νωρίτερα από ό,τι είχε εκτιμήσει η ελληνική κυβέρνηση. Οι ρυθμοί, με τους οποίους οι πρόσφυγες περνούν στην απέναντι πλευρά των συνόρων, είναι ιδιαίτερα αργοί, την ίδια ώρα που ο καταυλισμός στην ουδέτερη ζώνη «βουλιάζει». Την ίδια ώρα, ένα ακόμη πρόβλημα που ανέκυψε είναι αυτό με τα δεκάδες υπηρεσιακά σημειώματα, όπου η ημερομηνία γέννησης των κατόχων τους δεν είναι η ορθή. Προκειμένου να αντιμετωπισθεί το ζήτημα αυτό, η ημερομηνία διορθώνεται επί τόπου από αστυνομικούς που βρίσκονται στον καταυλισμό, με την αρωγή και της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ.

Από την πλευρά της, η ΠΓΔΜ ενισχύει διαρκώς τις δυνάμεις ασφαλείας που βρίσκονται στην περιοχή, ακόμα και με στρατιωτικά αποσπάσματα. Μόνο την εβδομάδα που μας πέρασε αναπτύχθηκαν επιπλέον 700 άνδρες του στρατού και της αστυνομίας, μαζί με στρατιωτικά οχήματα, ενώ στην περιοχή της Γευγελής πετούν κατά διαστήματα και δύο στρατιωτικά ελικόπτερα.

Κίνδυνος επιδημιών
Πάντως, η υπερσυγκέντρωση προσφύγων στην περιοχή έχει επιφέρει πολλαπλά προβλήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν καθημερινά Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και εθελοντές. Το βασικότερο είναι η έλλειψη φαγητού, αφού τα οικονομικά αποθέματα των προσφύγων τελειώνουν και, πολλές φορές, ενήλικες και παιδιά αναγκάζονται να ικανοποιούν την πείνα τους με ένα σάντουιτς για ολόκληρη τη μέρα που τους παρέχεται από ΜΚΟ, αφού προηγουμένως περιμένουν επί τρεις και πλέον ώρες σε τεράστιες ουρές. Για να καταλάβει κανείς την απελπισία που επικρατεί στους «παγιδευμένους» της Ειδομένης, αναφέρουμε ενδεικτικά την περίπτωση μίας γυναίκας μέσης ηλικίας η οποία προσπάθησε να αυτοπυρποληθεί, βάζοντας φωτιά στο μαντίλι της, μετά από νευρικό κλονισμό που υπέστη.

Προβλήματα έχουν προκύψει και με τις συνθήκες υγιεινής, αφού οι τουαλέτες δεν επαρκούν για τις χιλιάδες των προσφύγων που βρίσκονται στον καταυλισμό αλλά και περιμετρικά, με σκηνές στα χωράφια, ενώ, με τις βροχές, ολόκληρη η περιοχή μετατρέπεται σε βούρκο. Παιδιά μεταφέρονται συχνά, με υψηλό πυρετό, στα ιατρεία των «Γιατρών Χωρίς Σύνορα», ενήλικες αντιμετωπίζουν πολλαπλά προβλήματα από την πολυήμερη αναμονή, αλλά η ελπίδα για ένα μέλλον στη δική τους «γη της επαγγελίας» παραμένει άσβεστη. Μάλιστα, οι «Γιατροί Χωρίς Σύνορα» προειδοποιούν ότι υπάρχει κίνδυνος εξάπλωσης επιδημιών.