VAR: «Μηχάνημα της αλήθειας» ή (και) τεράστιο ψέμα

Το VAR  (Video Assistant Referee), που σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει  «βίντεο υποβοήθησης του διαιτητή» και εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στο Μουντιάλ της Ρωσίας, δεν είναι τίποτα περισσότερο από μία καθαρή νίκη της τεχνολογίας εις βάρος του ανθρώπου.

«Ο θάνατος του διαιτητή», κατά την γαλλική εφημερίδα «Liberation». Είναι μια εφεύρεση των εγκεφάλων – «σκληρών δίσκων» της τεχνολογίας για να ισοπεδώσουν το δικαίωμα στο λάθος που έχει ο κάθε διαιτητής.

Το παιχνίδι σταματάει στις αμφισβητούμενες φάσεις για να τρέχουν όλοι στο VAR. Είναι ένα «εργαλείο» όχι για να υπηρετεί τον άνθρωπο, αλλά να το υπηρετεί ο άνθρωπος.

Το ανθρώπινο λάθος του διαιτητή δεν είναι πια μέρος του παιχνιδιού, αλλά εξοβελισμός της ανθρώπινης υπόστασης του διαιτητή. Τι πρακτικά είναι το VAR; Πολλά βίντεο μαζί που γυρίζουν πίσω τη φάση και ειδοποιούν τον διαιτητή αν η μπάλα πέρασε τη γραμμή, αν υπήρχε οφ σάιντ, πέναλτι, χέρι στο γκολ κ.λπ.

Διακοπή, συνομιλίες, παρατήρηση των βίντεο, απόφαση. Μπασκετοποδόσφαιρο, δηλαδή. Ερώτηση: Αν ο βοηθός διαιτητή υποδείξει οφ σάιντ σε παίκτη που δεν ήταν, ο διαιτητής θα ξαναφέρει πίσω τη φάση; Αστειότητες. Γιατί, ωστόσο, η FIFA, σε αντίθεση με την UEFA που αρνείται να το υιοθετήσει, επιμένει;

Για λόγους δικαιοσύνης, λένε στη FIFA. Για τη δικαιοσύνη του χρήματος, λέμε εμείς. Το κάθε «σύστημα» κοστίζει 2 εκατ. ευρώ ετησίως σε κάθε χώρα που θα το πάρει και ακολουθεί, τι λέτε; Το «τσιπάκι».

Ο πρόεδρος της FIFA, Τζιάνι Ινφαντίνο, το σκέφτεται να βάλει… GPS στους παίκτες, για να σφυρίζει αν βρίσκονται σε θέση οφ σάιντ!. Στην Ελλάδα το VAR έχει ήδη ενταχθεί στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Το κόστος είναι 14 εκατ. ευρώ.

Κατά πώς λέγεται, το μηχάνημα της «αλήθειας» θα δουλέψει στον τελικό του Κυπέλλου Ελλάδας. Τα ερωτήματα, πολλά. Έχουν εκπαιδευτεί οι άνθρωποι που θα κατευθύνουν τον διαιτητή;

Η απάντηση είναι «ναι». Με δύο… σεμινάρια, κι όχι σε πραγματικές συνθήκες αγώνα, παρά σε προπονήσεις ποδοσφαιρικών ομάδων Παίδων, που σφύριξε ο διεθνής διαιτητής Τάσος Παπαπέτρου..

Κατ’ αρχάς, να δούμε τι ανιχνεύει το VAR, προκειμένου να μην προκαλείται σύγχυση κατά τη διάρκεια του αγώνα και διαμαρτυρόμαστε γιατί δεν ενεργοποιείται σε ένα ανάποδο φάουλ ή πλάγιο άουτ.

– To πέναλτι ή μη πέναλτι.
– Η απευθείας κόκκινη κάρτα (κι όχι δεύτερη κίτρινη).
– Τα γκολ που μπαίνουν (αν έχει προηγηθεί οποιαδήποτε παράβαση).
– Η κάρτα σε λάθος παίκτη.

Πέρα από αυτά, υπάρχει η εξής παράμετρος, που πρέπει ν’ αναλύσουμε. Το σύστημα αυτό θα ενεργοποιείται από τον επικεφαλής του VAR σε περιορισμένο αριθμό περιπτώσεων, όχι σε όλες.

Αν, δηλαδή, σε κάθε λεπτό υπάρχει και μία αμφισβητούμενη φάση, ο υπεύθυνος δεν μπορεί να διακόπτει συνέχεια τον αγώνα και να προτρέπει τον διαιτητή να δει τη φάση, για ευνόητους λόγους. Το κάθε παιχνίδι θα μπορούσε να αρχίζει σήμερα και να τελειώνει… αύριο.

Όπως γίνεται αντιληπτό, η «εξουσία» ενός ποδοσφαιρικού αγώνα διαμοιράζεται, πλέον, μεταξύ του διαιτητή και του –ας τον αποκαλέσουμε– VARista. Αν πρέπει σ’ αυτό να δώσουμε κάποιου τύπου ποσόστωση, είναι 51%-49% υπέρ του διαιτητή.

Ο οποίος δεν είναι υποχρεωμένος να υπακούει στα κελεύσματα του VARista. Αν θεωρεί ότι έχει άμεση αντίληψη της φάσης, μπορεί να τον αγνοήσει. Δεν δεσμεύεται από κανέναν κανονισμό λειτουργίας ότι πρέπει απαραίτητα να ζητάει τη γνώμη του VARista. Ούτε από κανέναν κανονισμό γενικά.

Ο υπεύθυνος του VAR, σύμφωνα με τους διεθνείς άτυπους κανόνες, το μόνο που μπορεί να πει στον διαιτητή, μέσω της ενδοεπικοινωνίας, είναι «νομίζω ότι αυτή τη φάση πρέπει να τη δεις».

Όχι αν ήταν πέναλτι ή όχι. Την απόφαση θα την πάρει ο διαιτητής, αν θα πρέπει ή όχι. Και λέει «πρέπει να τη δεις», για να μην επηρεάσει την απόφαση του διαιτητή.

Εδώ, ωστόσο, υπάρχει μία σοβαρή απορία, ένσταση για πολλούς. Με ποια κριτήρια ο υπεύθυνος του VAR θα επιλέγει τις αμφισβητούμενες φάσεις;

Πώς θα προτείνει μία φάση, που πράγματι χρήζει ανάλυσης, από μία άλλη, που επίσης είναι «ύποπτη» τέλεσης πειθαρχικού ή αγωνιστικού αδικήματος; Ποιες «εσωτερικές ανάγκες» θα επιδράσουν στον υπεύθυνο του VAR για την τελική επιλογή;

Ελέγχεται ο VARista; Βεβαίως. Από τον… αρχιδιαιτητή. Ο Περέιρα, αν τελικά παραμείνει στο πόστο του, θα εξετάζει τις φάσεις. Θα έχει ποινή σε περίπτωση που διαπιστώνει ότι ο VARista δεν είναι επαρκής; Είναι στη διακριτική του ευχέρεια.

Πόση… άφεση αμαρτιών μπορεί να δώσει ο Περέιρα όταν γνωρίζει ότι οι VARista είναι άπειροι στον χειρισμό του συστήματος; Κι αν λάβουμε υπ’ όψιν μας ότι την τρέχουσα σεζόν δεν τιμωρεί διαιτητές για «εγκλήματα», πώς μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι δεν θα κάνει το ίδιο και με τους  VARista;

Θα πρέπει να καταλάβουν οι απλοί φίλαθλοι και οι οπαδοί των ομάδων ότι το VAR δεν είναι πανάκεια. Γιατί; Διότι το συγκεκριμένο μηχάνημα το χειρίζονται άνθρωποι.

Οι ίδιοι άνθρωποι που τώρα κρατούν στα χέρια τους τη διαιτησία, οι ίδιοι άνθρωποι που κάνουν κραυγαλέα λάθη, οι ίδιοι άνθρωποι, τους οποίους ο κόσμος του ποδοσφαίρου έχει κατατάξει σε «κύκλους επιρροής».

Άρα, μην περιμένουμε θαύματα από το VAR. Ναι, για τις κραυγαλέες περιπτώσεις, πράγματι, μπορεί να βοηθήσει. Όχι, όμως, για όλες.

Για παράδειγμα: Το γκολ του Βαρέλα στο πολυθρύλητο παιχνίδι ΠΑΟΚ – ΑΕΚ την περασμένη σεζόν έπρεπε ή όχι να μετρήσει; Μιλώντας με διαιτητές εν ενεργεία και μη, σε κυριεύει η απογοήτευση.

Άλλοι λένε ότι έπρεπε να μετρήσει κι άλλοι πως καλώς δεν μέτρησε! Τη συγκεκριμένη φάση την είδαν δεκάδες φορές στο βίντεο απ’ όλες τις κάμερες και οι γνωμοδοτήσεις τους είναι εκ διαμέτρου αντίθετες.

Συνεπώς, το ερώτημα τίθεται αβίαστα: Τι, ακριβώς, θα είχε προσθέσει το VAR αν υπήρχε στο παιχνίδι της Τούμπας; Τι ακριβώς θα μπορούσε να προσθέσει το VAR στη φάση όπου δόθηκε πέναλτι υπέρ της ΑΕΚ στην Τρίπολη;

Πάλι μοιρασμένες ήταν οι απόψεις των διαιτητών. Λοιπόν; Πώς θα εξαλειφθεί από τη συνείδηση των φιλάθλων και των οπαδών η καχυποψία, έστω κι αν υπάρχει VAR;

Η «Α», εκτός από να καταγγέλλει –πάντα με επιχειρήματα–, έχει και προτάσεις για την καλύτερη αξιοποίηση του VAR. Δύο είναι οι προτάσεις μας για να υπάρξει διαφάνεια και να σταματήσουν οι καχυποψίες.

Η πρώτη, φορά στην ενδοεπικοινωνία μεταξύ του VARista και του διαιτητή να δίνεται στη δημοσιότητα. Να γνωρίζει ο απλός κόσμος, που δίκαια αμφιβάλλει και δυσανασχετεί, τι ακριβώς ειπώθηκε για τη συγκεκριμένη φάση.

Εκεί θα φανεί αν τόσο ο VARista, όσο και ο διαιτητής έχουν «δεύτερες σκέψεις» στο μυαλό τους. Ο καθένας θα μπορεί να κρίνει από τη συνομιλία τους, και αν υπάρχει κάτι μεμπτό θα φανεί. Θα το κάνει αυτό ο Περέιρα; Αυτό είναι διαφάνεια.

Τα δεύτερο αποτρεπτικό της κάθε πονηρής σκέψης των φιλάθλων και οπαδών αφορά στον Πορτογάλο αρχιδιαιτητή, Βίτορ Περέιρα. Είναι διατεθειμένος να βγαίνει στην τηλεόραση και να κρίνει αυτός τις αμφισβητούμενες φάσεις;

Αυτός, ο καθ’ ύλην αρμόδιος, ο επικεφαλής, ο καθηγητής διαιτησίας και δάσκαλος των Ελλήνων διαιτητών, είναι διατεθειμένος να το κάνει; Αντιλαμβανόμαστε ότι του ζητάμε κάτι πέραν της… κανονικότητας.

Πουθενά, σε καμιά γωνιά της Ευρώπης δεν υπάρχει καν σκέψη ο αρχιδιαιτητής να κρίνει από τηλεοράσεως τους διαιτητές. Υπάρχει κανονικότητα, όμως, στην Ελλάδα; Προφανώς και όχι.

Γι’ αυτό, άλλωστε, οι υπερκείμενες αρχές FIFA/UEFA τον έστειλαν στην Ελλάδα. Γιατί δεν υπάρχει κανονικότητα. Κι όχι μόνο αυτόν, αλλά και καμιά δεκαριά ακόμα. Για να την επαναφέρουν στην κανονικότητα…

Η εμφάνιση του Περέιρα στην τηλεόραση, για την ανάλυση των «επίμαχων» –λεγομένων– φάσεων, κρίνεται απαραίτητη και για έναν ακόμα λόγο. Στον πολύ κόσμο, να μην πούμε σε όλους, υπάρχει πλήρης σύγχυση σχετικά με τους κανονισμούς διαιτησίας.

Κι αυτό είναι απόρροια ενός στερεοτυπικού αρνητισμού που αποκομίζουν από τη διαφορετική γνώμη για την ίδια φάση, που έχουν οι δυο «ήρωες» των αθλητικών εκπομπών Παναγιώτης Βαρούχας στην ΕΡΤ και Αναστάσιος Κάκος στο Open Tv, συμφερόντων Ιβάν Σαββίδη.

Όταν, μάλιστα, αρχίσει να εκπέμπει και το κανάλι του Β. Μαρινάκη, το πιο πιθανό είναι να προστεθεί κι ένας τρίτος «καθηγητής».

Ιδού, λοιπόν, μίστερ Περέιρα, πεδίον δόξης λαμπρόν. Πάρτε επάνω σας την ευθύνη για να διώξετε τις σκιές από το ελληνικό ποδόσφαιρο. Αν, στο μεταξύ, έχετε κάτι απτό πέρα από τις πομπώδεις φρασεολογίες, για να καλυτερεύσει το ποδόσφαιρό μας, να το δούμε.

Ενδεχομένως να είναι άδικο να σας κατηγορούν ότι είστε «καρφωμένος» στο γραφείο σας και δεν επικοινωνείτε με το περιβάλλον. Κι ακόμα, ότι το μόνο που σας νοιάζει είναι ο παχυλός μισθός, που λένε μερικοί… κακεντρεχείς.

Προτάσεις για το VAR

Το VAR μπαίνει στη ζωή μας για να μας «σώσει», έστω κι αν ο πολύς κόσμος θεωρεί ότι το ποδόσφαιρό μας δεν σώζεται με τίποτα. Στη διπλανή στήλη η «Α» δίνει όλες τις παραμέτρους χρησιμοποίησης του βοηθήματος των διαιτητών και αποδεικνύει ότι το συγκεκριμένο διαιτητικό εργαλείο, πλην των κραυγαλέων περιπτώσεων, δεν είναι και πανάκεια, διότι το χειρίζονται οι ίδιοι άνθρωποι που εδώ και δυο χρόνια αμφισβητούνται σχεδόν από το σύνολο των φιλάθλων και οπαδών.

Στη φιλοσοφική του διάσταση, το VAR απλά, αντί να γίνεται υπηρέτης του ανθρώπου, ζητάει από τους ανθρώπους να υπηρετήσουν την τεχνολογία. Η «Α» ακόμα, στο συγκεκριμένο άρθρο, προτείνει και ρηξικέλευθο τρόπο βελτίωσης της διαιτησίας σε συνδυασμό με το VAR.

Την ενεργοποίηση του ίδιου του Πορτογάλου αρχιδιατητή Βίτορ Μέλο Περέιρα για να σχολιάζει τις επίμαχες φάσεις, αλλά και να δίνονται στη δημοσιότητα οι ενδοεπικοινωνίες μεταξύ του υπεύθυνου του VAR και του διαιτητή που σφυρίζει στον αγωνιστικό χώρο.

VAR, το πρώτο σεμινάριο

Οι τρεις διαιτητές που έκαναν την αρχή εκμάθησης του VAR και συνομίλησαν με το «κέντρο ελέγχου» ήταν οι Πραξιτέλης Ζαχαριάδης, Τάσος Παπαπέτρου και Στέφανος Κουμπαράκης. Κατά τη διάρκεια των αγώνων μεταξύ ακαδημιών οι πιτσιρικάδες είχαν οδηγίες να… παρανομούν, χωρίς να γίνονται αντιληπτοί, προκειμένου να εξασκήσουν όλους στην ανίχνευση των επίμαχων φάσεων.

Είναι προφανές ότι ο VARista πρέπει να «παίζει» ταυτόχρονα με όλα τα μόνιτορ, προκειμένου σε κλάσματα δευτερολέπτου να παίρνει αποφάσεις τις οποίες θα προτείνει στον διαιτητή να επανεξετάσει.

Σ’ αυτό το πρώτο σεμινάριο, πήραν μέρος συνολικά μόλις πέντε διαιτητές, οι τρεις προαναφερόμενοι συν τους Διαμαντόπουλο και Σκουλά. Η ΚΕΔ θέλει μικρά κι ευέλικτα σχήματα προκειμένου να γίνεται καλύτερη και ταχύτερη εκπαίδευση.

Όσον αφορά στους βοηθούς, που επίσης θα πάρουν μέρος στα σεμινάρια, παρόντες ήταν οι Απτόσογλου, Καρσιώτης, Νικολακάκης, Πάτρας, Πετρόπουλος, Σάββας, Τζιώτζος, Τριανταφύλλου, Χριστάκογλου και Ψαρρής.