«Ύφαλοι» στο τρίγωνο Αθήνα – Λευκωσία – Άγκυρα

Το πρώτο εκτός συνόρων ταξίδι του ως πρωθυπουργός της Ελλάδας πραγματοποίησε το διήμερο 29-30 Ιουλίου ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο προορισμός δεν ήταν άλλος από την Κύπρο. Όχι τόσο, όμως, εξαιτίας της… εθιμοτυπίας, όσο επειδή οι διπλωματικές θερμοκρασίες στο Κυπριακό και εν γένει τα ελληνοτουρκικά συναγωνίζονται επάξια τις μετεωρολογικές συνθήκες καύσωνα που βιώνει η χώρα.

Του Νίκου Τσαγκατάκη

Όσο πλησιάζει η ώρα για την (άτυπη) συνάντηση της 9ης Αυγούστου μεταξύ του Προέδρου της Κύπρου, Νίκου Αναστασιάδη, και του ηγέτη των Τουρκοκυπρίων, Μουσταφά Ακιντζί, τόσο λιγοστεύουν οι προσδοκίες ότι θα αρθεί το αδιέξοδο και θα επανεκκινήσουν οι διαπραγματεύσεις των δύο πλευρών για το Κυπριακό που είχαν καταρρεύσει τον Ιούλιο του 2017 στο ελβετικό θέρετρο Κραν Μοντανά.

Έστω κι έτσι, όμως, η προ ημερών επίσκεψη Μητσοτάκη στη Μεγαλόνησο δεν ήταν άνευ αντικειμένου και ουσίας, αφού σε μία κρίσιμη περίοδο και εν μέσω των θερμών εξελίξεων των τελευταίων μηνών με την Τουρκία δόθηκε στους γείτονες αλλά και τη διεθνή κοινότητα το στίγμα της αρραγούς ενότητας Ελλάδας και Κύπρου.

Πίσω από το πρωτόκολλο των όσων δήλωσαν στη Λευκωσία ο Κυρ. Μητσοτάκης και ο Ν. Αναστασιάδης ξεχωρίζει η επιδίωξη της νέας ελληνικής κυβέρνησης να βρεθεί η κατάλληλη φόρμουλα επανεκκίνησης των ελληνοτουρκικών σχέσεων, δίχως όμως αυτή η επανεκκίνηση να πραγματοποιηθεί εν κενώ –όπως χαρακτηριστικά υπογραμμίζεται από την Αθήνα– και δίχως φυσικά αυτή η καλή πρόθεση να ξεχειλίζει από βιασύνη και υπέρμετρη αισιοδοξία.

ΚΟΙΝΗ ΘΕΣΗ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΚΥΠΡΟΥ ΟΤΙ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΩΝ ΕΓΓΥΗΣΕΩΝ ΕΙΝΑΙ ΑΚΡΩΣ ΑΝΑΧΡΟΝΙΣΤΙΚΟ

Ο Κυρ. Μητσοτάκης γνωρίζει ότι οι κινήσεις πρέπει να γίνουν βήμα-βήμα, ώστε να οικοδομηθεί η απαιτούμενη σε τέτοιες περιστάσεις εμπιστοσύνη, με ταυτόχρονη επιβεβαίωση της ελληνοκυπριακής κόκκινης γραμμής ότι δεν νοείται λύση χωρίς την πλήρη κατάργηση των εγγυήσεων, χωρίς την αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων.

Θυμίζεται ότι η τουρκική αδιαλλαξία στο θέμα της παραμονής των τουρκικών στρατευμάτων στην Κύπρο και της διατήρησης των εγγυήσεων για τουλάχιστον 15 χρόνια ακόμη (και… βλέπουμε) ήταν οι αιτίες που οδήγησαν στα βράχια τις προ διετίας διαπραγματεύσεις στην Ελβετία. Σύμφωνα με τον Έλληνα πρωθυπουργό, αυτό ακριβώς το σύστημα των εγγυήσεων είναι που η Αθήνα και η Λευκωσία θεωρούν άκρως αναχρονιστικό, ισχυριζόμενες ότι δεν είναι δυνατόν να συνεχίζει να διατηρείται εν ισχύ μέχρι και τις μέρες μας και μάλιστα για κράτη που είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τον… χαβά τους στα όρια του casus belli οι Τούρκοι

Σε κάθε περίπτωση, αταλάντευτη στρατηγική επιδίωξη της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής παραμένει ο τερματισμός της τουρκικής κατοχής στα κυπριακά εδάφη και τέτοια θα παραμείνει, παρά το κρεσέντο προκλητικότητας στο οποίο επιδίδεται η Άγκυρα.

Δεν είναι τυχαίο ότι την περασμένη Δευτέρα που ο Κυρ. Μητσοτάκης μετέβη στη Μεγαλόνησο, οι πιλότοι της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας «τρύπησαν» τον ελληνικό εναέριο χώρο 60 φορές, πραγματοποιώντας μάλιστα  υπερπτήσεις πάνω από ελληνικά νησιά.

Το θέμα της τουρκικής προκλητικότητας στο Αιγαίο και στην κυπριακή ΑΟΖ αποτέλεσε μέρος των συνομιλιών Μητσοτάκη – Αναστασιάδη, με τις δύο αντιπροσωπίες να συζητούν τρόπους αντίδρασης στην κατάφορη παραβίαση εκ μέρους της Άγκυρας των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κύπρου, ξεκαθαρίζοντας παράλληλα ότι το ζήτημα δεν αποτελεί διακρατική διένεξη, αλλά αφορά την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς ο πυρήνας δεν είναι μόνο τα κυριαρχικά δικαιώματα των εμπλεκομένων χωρών, αλλά η ενεργειακή πολιτική της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Προφανώς το αυτί του Ταγίπ Ερντογάν δεν ιδρώνει από τέτοιου είδους επισημάνσεις-παραινέσεις. Απόδειξη ότι η Άγκυρα τραβάει το σκοινί είναι η δημοσιοποίηση της είδησης ότι η TPAO, η κρατική εταιρεία πετρελαίου της Τουρκίας, κατέθεσε αίτημα προς τη διοίκηση των τουρκικών ναυτικών δυνάμεων για διεξαγωγή σεισμικών ερευνών μετά τις 15 Αυγούστου, σε μια περιοχή που εκτίνεται από τα νότια της Ρόδου και φθάνει πέρα από το Καστελλόριζο.

Αν δεν έχουμε να κάνουμε με κάποιους από τους συνήθεις λεονταρισμούς της τουρκικής ηγεσίας και η Άγκυρα κάνει τελικά πράξη την πρόθεσή της, τότε θα μιλάμε για μία σαφέστατη ποιοτική αναβάθμιση των απειλών των γειτόνων στις παρυφές του casus belli. Και αυτό διότι η προς έρευνα περιοχή που αιτούνται οι Τούρκοι επικαλύπτει τμήμα της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.

Ως γνωστόν, η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας είναι το μοναδικό ζήτημα που παραδέχεται ως ελληνοτουρκική εκκρεμότητα η Αθήνα, που με βάση τις πρόνοιες της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (Montego Bay, 1982) δεν χρειάζεται να ανακηρυχθεί, αλλά πρέπει να οριοθετηθεί μεταξύ όμορων κρατών και, σε περίπτωση διαφωνίας, να παραπεμφθεί με κοινό συμφωνητικό προς επίλυση στο αρμόδιο Διεθνές Δικαστήριο.

Εδώ είναι, λοιπόν, που αρχίζουν τα δύσκολα για την Αθήνα σε ό,τι αφορά τα ελληνοτουρκικά, καθώς δεν θέλει να συρθεί σε οποιαδήποτε τύπου «διευθέτηση» με το πιστόλι ενός θερμού επεισοδίου στον κρόταφο.

Προς –ιστορική– γνώση και συμμόρφωση, θυμίζεται ότι, εκτός των Ιμίων, δύο φορές που η Ελλάδα και η Τουρκία βρέθηκαν στα πρόθυρα σύρραξης ήταν με αφορμή την υφαλοκρηπίδα: την πρώτη τον Αύγουστο του 1976 και τη δεύτερη τον Μάρτιο του 1987, όταν η Άγκυρα έβγαλε τα σεισμογραφικά της για έρευνες στο Αιγαίο.