Τρίζει η Ευρωζώνη από το «ΌΧΙ» των Ιταλών

Ηχηρό «χαστούκι» δέχτηκε ο απερχόμενος πλέον πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι από το αποτέλεσμα της κάλπης της Κυριακής για το δημοψήφισμα στην Ιταλία για τη συνταγματική αναθεώρηση.Η ήττα του Ματέο Ρέντσι έχει προκαλέσει πολιτικό σεισμό στην χώρα αυξάνει την πολιτική ένταση στην ευρωζώνη και είναι προάγγελος περαιτέρω αβεβαιότητας στην Ευρώπη.

Ειδικότερα, το 59,18% των Ιταλών ψηφοφόρων ψήφισε «όχι», έναντι 40,12% που ψήφισε «ναι», υποχρεώνοντας τον Ιταλό πρωθυπουργό Ματέο Ρέντσι να ανακοινώσει το βράδυ της Κυριακής, την παραίτησή του.

«Έκανα ότι μπορούσα, αλλά με την ήττα δεν μπορείς να σφυρίζεις αδιάφορα»

«Αναλαμβάνω την ευθύνη της ήττας και παραιτούμαι» είπε σε τηλεοπτικό του διάγγελμα ο Ρέντσι. «Αύριο το απόγευμα (σ.σ. την Δευτέρα) θα συγκαλέσω συνεδρίαση του τελευταίου υπουργικού συμβουλίου και θα ανέβω στο προεδρικό μέγαρο να παραιτηθώ», πρόσθεσε ο Ρέντσι. Έδωσε την διαβεβαίωση ότι η κυβέρνησή του θα δουλέψει, πριν παραιτηθεί, για την τελική έγκριση του προϋπολογισμού του 2017 και για τα τελευταία μέτρα υπέρ των σεισμοπαθών».
«Έχασα και το λέω με δυνατή φωνή: έκανα ότι μπορούσα, αλλά με την ήττα δεν μπορείς να σφυρίζεις αδιάφορα», τόνισε ο Ιταλός κεντροαριστερός πρωθυπουργός. Ευχαρίστησε την σύζυγό του Ανιέζε και τα παιδιά του, με έντονη συγκίνηση. «Για να αλλάξουμε το πολιτικό σύστημα, δεν μπορούμε να μείνουμε γραπωμένοι στις καρέκλες μας», δήλωσε ο Ρέντσι, και εξήγησε ότι «οι ηγέτες του μετώπου του όχι θα πρέπει να αναλάβουν, τώρα, την πρωτοβουλία για την έγκριση νέου εκλογικού νόμου».
«Μπορεί να χάσει, κανείς, ένα δημοψήφισμα, αλλά η χώρα μας είναι η ωραιότερη του κόσμου», είπε, παράλληλα, ο επικεφαλής του Δημοκρατικού Κόμματος.

Το ευρώ στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Μάρτιο του 2015 έναντι του δολαρίου

Η ισοτιμία του ευρώ έναντι του δολαρίου υποχωρεί πέφτοντας στο χαμηλότερο επίπεδό της τους τελευταίους 20 μήνες στις πρώτες συναλλαγές σήμερα στα ασιατικά χρηματιστήρια μετά τη νίκη του «όχι» στο δημοψήφισμα στην Ιταλία, ένα πλήγμα για τον πρωθυπουργό Ματέο Ρέντσι ο οποίος ανακοίνωσε την παραίτησή του.

Το ευρώ υποχώρησε μόλις τα exit-polls τα οποία ανακοινώθηκαν αμέσως μετά το κλείσιμο της κάλπης στις 07.00 ώρα Τόκιο (24.00 ώρα Ελλάδας) έδιναν νίκη στο «όχι», με ποσοστό πάνω από 54% και μάλιστα κοντά στο 60%. Στη συνέχεια το ευρώ έφθασε το 1,0506 δολάριο στις 08.22′ ώρα Τόκιο (01.22′ ώρα Ελλάδας) έναντι 1,0664 την Παρασκευή στη Νέα Υόρκη.
Πρόκειται για το χαμηλότερο επίπεδο από τον Μάρτιο του 2105: το ευρώ είχε πέσει τότε στο 1,0458 δολάριο.

«Άμεσα εκλογές» ζητά το κίνημα Πέντε Αστέρων

Την άμεση προκήρυξη εκλογών ζήτησαν πέντε βουλευτές του κινήματος Πέντε Αστέρων, μετά την νίκη του «όχι» στο συνταγματικό δημοψήφισμα. «Είμαστε πολύ ικανοποιημένοι. Δώσαμε μεγάλη μάχη και κέρδισαν οι πολίτες, ενάντια σε μια μεταρρύθμιση που μας στερούσε τα δικαιώματά μας», δήλωσε ο βουλευτής Αλεσσάντρο Ντι Μπατίστα. Πρόσθεσε, δε, ότι «τα Πέντε Αστέρια δεν εκπροσωπούν, πλέον, την αντιπολιτική».
Ο δε αντιπρόεδρος της Βουλής, Λουίτζι Ντι Μάιο, τόνισε ότι «έχασε η αλαζονεία στην εξουσία» ενώ, παράλληλα, δήλωσε με έμφαση ότι «από αύριο ξεκινά η επεξεργασία του προγράμματος των Πέντε Αστέρων για την διακυβέρνηση της χώρας και ο καθορισμός της κυβερνητικής του ομάδας».
Ο Ντι Μάιο υπογράμμισε, πάντως, ότι «το κίνημά του είναι έτοιμο να συμβάλει σε όλα τα αναγκαία βήματα για να μπορέσουν να προκηρυχθούν οι εκλογές», καθιστώντας σαφές, όμως, ότι «στην κυβέρνηση της χώρας, μπορεί να φτάσει, κανείς, μόνον διαμέσου της λαϊκής ψήφου και όχι με tweet».

Η Ιταλία στο δημοψήφισμα της Κυριακής δεν ψήφισε έξοδο από την Ευρωζώνη ή την ΕΕ. Ωστόσο, οι συνέπειες του δημοψηφίσματος είναι μεγάλες. Ο Ρέντσι που ήρθε στην εξουσία υποσχόμενος ότι θα ήταν ένας μεταρρυθμιστής σέρνει τελικά την Ιταλία σε μια περιπέτεια με επιπτώσεις και στην Ευρώπη.

Τα τρία σενάρια για την επομένη του «Όχι» στην Ιταλία

Τρία είναι τα επικρατέστερα σενάρια για την επόμενη ημέρα στην Ιταλία, η οποία εισέρχεται σε μια περίοδο πολιτικής αβεβαιότητας, έπειτα από το «όχι» στο δημοψήφισμα, που οδήγησε στην παραίτηση του πρωθυπουργού Ματέο Ρέντσι.

Όπως από το ιταλικό σύνταγμα, ο πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας, Σέρτζιο Ματαρέλα, είναι αυτός που θα καθορίσει τις εξελίξεις και έχει πολλές επιλογές.

Σενάριο πρώτο

Το πρώτο σενάριο της επόμενης ημέρας, προβλέπει την παραμονή του Ματέο Ρέντσι στην εξουσία.

Μετά την παραίτησή του, την οποία ο Ρέντσι πρέπει να υποβάλει στο υπουργικό συμβούλιο, ο Ματαρέλα ενδέχεται να του ζητήσει να σχηματίσει νέα κυβέρνηση.

Είναι σε θέση να εξασφαλίσει την εμπιστοσύνη του Κοινοβουλίου, είτε με την παρούσα πλειοψηφία του, είτε με μία νέα πλειοψηφία στην οποία θα περιληφθεί και το κόμμα του πρώην πρωθυπουργού, Σίλβιο Μπερλουσκόνι (Forza Italia), όπως αυτός το έχει αφήσει να εννοηθεί τις τελευταίες ημέρες.

Όμως μετά την ανακοίνωση που έκανε τα ξημερώματα της Δευτέρας ο Ρέντσι, αυτό το ενδεχόμενο δεν μοιάζει πιθανό.

«Η εμπειρία μου ως επικεφαλής της κυβέρνησης σταματά εδώ», δήλωσε.

Επίσης η συντριπτική νίκη του «όχι», με 60% σύμφωνα με τα προσωρινά αποτελέσματα, απομακρύνει την πιθανότητα αυτή.

Σενάριο δεύτερο

Ο ορισμός κυβέρνησης τεχνοκρατών, αποτελεί το δεύτερο σενάριο, το οποίο θεωρείται και το πιο πιθανό.

Ο πρόεδρος Ματαρέλα θα διορίσει πρωθυπουργό, πρόσωπο που θα έχει την υποστήριξη της σημερινής πλειοψηφίας ή μίας νέας διευρυμένης πλειοψηφίας.

Τα ονόματα που κυκλοφορούν στο πλαίσιο αυτού του σεναρίου είναι πολλά:

Του σημερινού υπουργού Οικονομικών Πιερ Κάρλο Παντοάν, του υπουργού Οικονομικής Ανάπτυξης Κάρλο Καλέντα, του προέδρου της Γερουσίας Πιέτρο Γκράσο.

Η νέα κυβέρνηση αναμένεται να αναλάβει την κατάρτιση και την υιοθέτηση του προϋπολογισμού του 2017 και την τροποποίηση του εκλογικού νόμου εν όψει πρόωρων εκλογών.

Όμως θα μπορούσε επίσης να ασκήσει εξουσία μέχρι το τέλος της τρέχουσας κοινοβουλευτικής περιόδου, το 2018, προς μεγάλη δυσαρέσκεια του λαϊκιστικού Κινήματος των Πέντε Αστέρων, που ζητεί να διεξαχθούν εκλογές το συντομότερο δυνατό.

Σενάριο τρίτο

Η άμεση διάλυση του Κοινοβουλίου, είναι το τρίτο σενάριο, το οποίο φαντάζει, αυτή τη στιγμή, το πιο απίθανο.

η πρόσφατη εκλογική μεταρρύθμιση προσφέρει μεγάλο πριμ στην πλειοψηφία στη Βουλή των Αντιπροσώπων, ενώ η ματαίωση της συνταγματικής μεταρρύθμισης της Γερουσίας διατηρεί εκεί το αναλογικό σύστημα, καθιστώντας τα δύο σώματα του ιταλικού κοινοβουλίου ασύμβατα.
Το Κίνημα των Πέντε Αστέρων του Μπέπε Γκρίλο, το οποίο σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, θα κατακτούσε τη νίκη σε περίπτωση εκλογών με το ισχύον πλειοψηφικό σύστημα, επιδιώκει την προσφυγή στις κάλπες το συντομότερο δυνατόν.
Όμως όλες οι υπόλοιπες πολιτικές παρατάξεις είναι αντίθετες με τη διεξαγωγή εκλογών πριν από την επιστροφή σε ένα αναλογικότερο εκλογικό σύστημα ακριβώς επειδή φοβούνται μια νίκη του Κινήματος των Πέντε Αστέρων.
Προτιμούν να προηγηθεί η τροποποίηση του εκλογικού νόμου από τη Βουλή των Αντιπροσώπων προς μια αναλογική μορφή.
Το μόνο βέβαιο είναι ότι ο Ιταλός πρόεδρος είναι αυτός που θα αποφασίσει το τελικό σενάριο.
Και όπως επισημαίνουν οι πολιτικοί αναλυτές, πρέπει να διασφαλίσει ότι θα υπάρχει πλειοψηφία για τον σχηματισμό κυβέρνησης τεχνοκρατών αν επιθυμεί, όπως εκτιμούν, να διεξαχθούν πρόωρες εκλογές του χρόνου.

Ο κίνδυνος του Italexit και οι τράπεζες

H ιταλική οικονομία, η τρίτη μεγαλύτερη της ευρωζώνης,αντιμετωπίζει εδώ και καιρό σοβαρά προβλήματα. Ο Ρέντσι, που ανέλαβε την εξουσία υποσχόμενος να συντρίβει το παλαιό πολιτικό σύστημα, δεν κατάφερε να αντιμετωπίσει ούτε την υψηλή ανεργία, ούτε την ισχνή οικονομική ανάπτυξη.
Επιπρόσθετα, ο ιταλικός τραπεζικός τομέας είναι εκτεθειμένος σε έναν τεράστιο όγκο μη εξυπηρετούμενων δανείων, με τον Ρέντσι να επιδιώκει την προώθηση σχεδίων κρατικής διάσωσης, συναντώντας σταθερά την αντίσταση του Βερολίνου. Δεδομένων των παραπάνω, ένα μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων βλέπει την κάλπη που θα στηθεί σε μια εβδομάδα ως μια ευκαιρία να αποδοκιμάσει την κυβερνητική πολιτική και να ζητήσει πολιτική αλλαγή.
Για την κακή κατάσταση της ιταλικής οικονομίας, που μοιάζει να έχει εγκλωβιστεί σε ένα σπιράλ «κόκκινων δανείων», υψηλού χρέους και χαμηλής ανάπτυξης προειδοποιούν πάντως εδώ και καιρό think tanks, διεθνείς οργανισμοί και οικονομικοί αναλυτές.
Το καλοκαίρι, το ΔΝΤ υπολόγιζε ότι θα χρειαστούν 10 χρόνια για να επιστρέψει η ιταλική οικονομία στα προ του 2008 επίπεδα, όταν άλλες χώρες της ευρωζώνης θα είναι έως τότε κατά 20%-25% πλουσιότερες σε σχέση με την περίοδο προ κρίσης. Την ίδια στιγμή, το ιταλικό χρέος αγγίζει το 130% του ΑΕΠ, ενώ οι ιταλικές τράπεζες κατέχουν περίπου το 40% των κόκκινων δανείων σε όλη την ευρωζώνη.
Όπως σημειώνει το Politico οι τράπεζες της Ιταλίας παραπαίουν καθώς είναι εκτεθειμένες σε κόκκινα δάνεια ύψους 360 δισεκατομμυρίων, σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε η Κεντρική Τράπεζα της χώρας το 2016. Συνακόλουθα, οποιοδήποτε αποτέλεσμα αποσταθεροποιήσει την πολιτική σκηνή της χώρας θα στείλει δονήσεις και στο χρηματοπιστωτικό σύστημα της χώρας.
Οι μακροπρόθεσμες συνέπειες θα μπορούσαν να είναι δραματικές, με ένα από τα χειρότερα σενάρια να κάνουν λόγο ακόμη για κατάρρευση της ευρωζώνης.
Οι βραχυπρόθεσμες συνέπειες ωστόσο θα έχουν πιθανότατα να κάνουν με διαδικασίες διάσωσης δύο εκ των μεγαλύτερων ιταλικών τραπεζών.
H πολιτική αστάθει θα πανικοβάλει τους επενδυτές και θα διακινδυνεύσει το σχέδιο να χρησιμοποιηθούν ιδιωτικά κεφάλαια για την αναζωογόνηση της Monde dei Paschi di Siena (MPS) και της UniCredit, αναφέρει η αρθρογράφος του Politico και προσθέτει: Ειδικότερα, η MPS θα μπορούσε να βρεθεί αντιμέτωπη με ένα ιδιαίτερα ακανθώδες μέλλον.

Η συγκεκριμένη τράπεζα γλίτωσε τη διάσωση το περασμένο καλοκαίρι, όταν την τελευταία στιγμή ο Ρέντσι εξασφάλισε ένα σχέδιο ανακεφαλαιοποίησης με τη συμμετοχή της JP Morgan και της ιταλικής επενδυτικής τράπεζας Mediobanca. Η επιτυχία του σχεδίου βρίσκεται πλέον στον αέρα.

Διεθνείς αναλυτές μιλούν για μια νέα τραπεζική αλλά και πολιτική κρίση

Διεθνείς αναλυτές εκτιμούν ότι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος μπορεί να πυροδοτήσει μια νέα αναταραχή στον ήδη «γονατισμένο» κλάδο των ιταλικών τραπεζών και να ωθήσει την Ευρωζώνη σε μια νέα τραπεζική αλλά και πολιτική κρίση.
Οι ιταλικές τράπεζες κατέχουν κάποια 286 δισ. ευρώ «κόκκινων» δανείων, περίπου το ένα τρίτο του συνόλου των 990 δισ. ευρώ των επισφαλών δανείων σε όλη την Ευρωζώνη.
Πολλές ιταλικές τράπεζες είναι αντιμέτωπες με βουνό προβλημάτων, με την τρίτη μεγαλύτερη τράπεζα της χώρας και παλιότερη στον κόσμο, την Monte dei Paschi di Siena, να στοχεύει να ξεκινήσει την άντληση 5 δισ. ευρώ έως το τέλος του έτους για να επιβιώσει.

Οι επενδυτές δεν αναμένεται να συμμετέχουν, αν επικρατήσει πολιτική αστάθεια, που σημαίνει ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να παρέμβει για να αποτρέψει την κατάρρευση.

Οι αναλυτές ανησυχούν ότι η κατάρρευση της Monte dei Paschi θα μπορούσε να «χτυπήσει» την εμπιστοσύνη σε ολόκληρο το τραπεζικό σύστημα και να προκαλέσει μια κρίση που θα μπορούσε να παρασύρει μαζί πολλές τράπεζες της Ιταλίας αλλά και της Ευρωζώνης.

«Αν υπάρξει ένα σοκ στην Ιταλία και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν μπορεί να ηρεμήσει τις αγορές, η πιθανότητα μετάδοσης στην υπόλοιπη Ευρωζώνη είναι πολύ μεγαλύτερη από ό,τι αυτή του Brexit», σημείωσε πρόσφατα η BlackRock.

Ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις και έντονη αποσταθεροποίηση «βλέπει» ο Guardian

Ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις και έντονη αποσταθεροποίηση μετά τη νέα νίκη των «αντισυστημικών» δυνάμεων στην Ιταλία αυτή τη φορά και την τιμωρία του Ευρωιερατείου στις ιταλικές κάλπες προβλέπει σε άρθρο του ο βρετανικός Guardian.

«Η Ιταλία στο δημοψήφισμα της Κυριακής δεν ψήφισε έξοδο από την Ευρωζώνη ή την ΕΕ. Ωστόσο, οι συνέπειες του δημοψηφίσματος θα μπορούσαν να είναι εκτεταμένες.

Ο Ρέντσι ήρθε στην εξουσία υποσχόμενος ότι θα ήταν ένας μεταρρυθμιστής, ότι θα έσερνε την Ιταλία «έξω από το βάλτο» και ότι θα οικοδομούσε μια ισχυρή κεντροαριστερή πλειοψηφία και έτσι η ήττα του είναι ένα μεγάλο πλήγμα από τους ανθρώπους που πίστεψαν ότι η ήττα του σημαίνει απόρριψη της ατζέντας του.

Θα πρέπει επίσης να θεωρηθεί, όπως και το Brexit και η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, ως μια νίκη των λαϊκιστικών δυνάμεων πάνω σε ένα παραδοσιακό κόμμα, παρότι η πραγματικότητα είναι πιο σύνθετη.

Μια νέα υπηρεσιακή κυβέρνηση θα αναλάβει τη διακυβέρνηση και οι εκλογές το συντομότερο, θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν τον επόμενο χρόνο.

Ενας λόγος για τον οποίο μερικοί παρατηρητές πιστεύουν ότι το εν λόγω δημοψήφισμα ήταν σημαντικό, ήταν γιατί θα μπορούσε να ανοίξει την πόρτα για την εκλογή του επικεφαλής του Κινήματος των 5 Αστέρων, ενός λαϊκιστικού κόμματος που πηγαίνει αντίθετα στο κατεστημένο και το οποίο στο παρελθόν έχει δηλώσει ότι θα ήθελε να κάνει δημοψήφισμα για την παραμονή ή όχι της Ιταλίας στο ευρώ.

Αλλά ακόμη και αν το Κίνημα των 5 Αστέρων μπει στο πρωθυπουργικό Μέγαρο, αυτό δεν σημαίνει ότι η Ιταλία θα εγκαταλείψει το ευρώ σύντομα. Για να γίνει αυτό θα απαιτούνταν συνταγματική αλλαγή και ένα άλλο δημοψήφισμα.

Ο ευρωσκεπτικισμός είναι σίγουρα σε άνοδο στην Ιταλία, αλλά αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει συντριπτική πολιτική σύνεση έναντι του ευρωπαϊκού νομίσματος»