Τα ρυμουλκά των ΕΛ.ΠΕ. που ρυμουλκούν το κράτος

Τα Ελληνικά Πετρέλαια (ΕΛ.ΠΕ.) έθεσαν αιφνιδιαστικώς νέες αυστηρές προδιαγραφές για τη λειτουργία των ρυμουλκών στο λιμάνι τής Θεσσαλονίκης, χωρίς προφανείς λόγους και δίχως να έχουν δικαιοδοσία για κάτι τέτοιο, όπως καταγγέλλεται. Την ίδια ώρα, το υπουργείο Ναυτιλίας διαχρονικά μέχρι σήμερα έχει στην ουσία αποδεχθεί την απεμπόληση του δικού του δικαιώματος να θέτει όρους και προϋποθέσεις για τη διενέργεια της ρυμούλκησης. Κερδισμένη από αυτήν την εξέλιξη παρουσιάζεται η Κοινοπραξία Βερνίκου-Ζούρου, που ανήκει στους πλοιοκτήτες Νίκο Ζούρο και Κωνσταντίνο και Νίκο Βερνίκο. Οι τελευταίοι είναι ξάδελφοι του γνωστού εφοπλιστή Γιώργου Βερνίκου, ο οποίος θεωρείται πολιτικός μέντορας του Ευάγγελου Βενιζέλου και διατέλεσε υφυπουργός Ναυτιλίας για πέντε «ολόκληρες» ημέρες, όταν συγκροτήθηκε η κυβέρνηση Σαμαρά τον Ιούνιο του 2012…

Του Γιάννη Συμεωνίδη

Σε όλο τον ελλαδικό χώρο αυτήν τη στιγμή μόνο πέντε ρυμουλκά ικανοποιούν τις προδιαγραφές που απαιτούν τα ΕΛ.ΠΕ., τον ουσιαστικό έλεγχο των οποίων έχει ο Όμιλος Λάτση. Τα τρία από αυτά διαχειρίζεται στη συμπρωτεύουσα η Κοινοπραξία Ρυμουλκών-Ναυαγοσωστικών Θεσσαλονίκης Βερνίκος-Ζούρος. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η ιστορία ενός εξ αυτών των τριών, του «ΒΑΓΙΑ ΙΙ», το οποίο με την ονομασία «FAIR PLAY 22» είχε βυθιστεί στην Ολλανδία στις 11 Νοεμβρίου 2010 με συνέπεια τον θάνατο ενός ναυτικού και τον σοβαρό τραυματισμό ενός ακόμα.

Το ρυμουλκό αγοράστηκε από την Κοινοπραξία Βερνίκου-Ζούρου το 2012. Από το Νοέμβριο εκείνης της χρονιάς έως τον Αύγουστο του 2013 εκτελούσε ρυμουλκικές εργασίες χωρίς εγκεκριμένη μελέτη ευστάθειας. Όταν ανακαλύφτηκε αυτό από την Επιθεώρηση Εμπορικών Πλοίων διατάχθηκε η διακοπή των πλόων του, η οποία διαταγή όμως ήρθη ύστερα από προσωπική παρέμβαση του λιμενάρχη Θεσσαλονίκης.

Η Επιθεώρηση επανήλθε με νέα απαγόρευση. Κι αυτή όμως αποδείχθηκε προσωρινή, αφού το «ΒΑΓΙΑ ΙΙ» εκτελεί ξανά υπηρεσίες ύστερα από την «αθώωσή» του από μελέτη που βασίστηκε σε πείραμα ευστάθειας στο οποίο έχει χρησιμοποιηθεί μόνο ένα εκκρεμές, ενώ απαιτούνται τουλάχιστον δύο…

Απορίες και πολλαπλά ερωτήματα προκαλεί, εξάλλου, η στάση που τηρεί το υπουργείο Ναυτιλίας, το οποίο κρύβεται πίσω από τη μη διερεύνηση της νομιμότητας των ΕΛ.ΠΕ. να επιβάλλουν προδιαγραφές υποκαθιστώντας την αρμοδιότητα του κράτους. Το υπουργείο, όπως φαίνεται κι από τις απαντήσεις του στα ερωτήματα που του έθεσε η «Α», καλύπτει τα ΕΛ.ΠΕ. Συγκεκριμένα, αναφέρει πως η εταιρεία έθεσε αυστηρότερες προδιαγραφές για τα ρυμουλκά που δραστηριοποιούνται στις δικές της εγκαταστάσεις, μέσα στο δικό της επιχειρηματικό πλαίσιο λειτουργίας.

Παρ’ όλα αυτά, το ερώτημα στη σωστή του μορφή για το κατά πόσο διαθέτουν τα ΕΛ.ΠΕ. την ευχέρεια να αποφασίζουν αυτοβούλως για τις προδιαγραφές, στάλθηκε στο Νομικό Συμβούλιο του Κράτους μόλις τον περασμένο Αύγουστο. Είχαν προηγηθεί ερωτήματα τα οποία δεν έθεταν την ουσία τού ζητήματος. Άνθρωποι που γνωρίζουν πρόσωπα και καταστάσεις κάνουν λόγο στην «Α» για εσωτερικές πιέσεις προς τους υπουργούς από ανώτατους αξιωματούχους τού υπουργείου, οι οποίοι διατηρούν τις θέσεις τους την τελευταία τετραετία παρά τις πολλές αλλαγές που έχουν γίνει το ίδιο διάστημα στα πρόσωπα που απαρτίζουν την πολιτική του ηγεσία…

Υπερβολικές προδιαγραφές

Για την ασφαλή λειτουργία τού αγκυροβολίου φόρτωσης κι εκφόρτωσης των πετρελαιοειδών στον όρμο τής συμπρωτεύουσας, η πολιτεία έχει εκδώσει τον αποκαλούμενο Ειδικό Κανονισμό τού Λιμένα Θεσσαλονίκης, ο οποίος δημοσιεύτηκε στις 17 Δεκεμβρίου 2001 και θεωρείται επιτυχημένος από τη στιγμή που δεν έχει σημειωθεί ούτε ένα ατύχημα τα τελευταία 12 χρόνια.

Φαίνεται όμως πως αυτό δεν ήταν αρκετό για τα ΕΛ.ΠΕ., τα οποία έστειλαν έγγραφο, στις 30 Νοεμβρίου 2012, με τις απαιτούμενες εκ μέρους τους προδιαγραφές των ρυμουλκών πλοίων που ρυμουλκούν τα δεξαμενόπλοια στο αγκυροβόλιο με έναρξη ισχύος από 1η Ιανουαρίου 2013, προς τις ναυτιλιακές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη συμπρωτεύουσα, «με γνώμονα την ασφάλεια των θαλάσσιων εγκαταστάσεων της εταιρείας».

Μεταξύ άλλων, οι προδιαγραφές των ΕΛ.ΠΕ. αναφέρουν ότι τα ρυμουλκά ηλικίας μικρότερης των 20 ετών έχουν προτεραιότητα σε όλες τις εργασίες πρόσδεσης/απόδεσης κι επιφυλακής έναντι των παλαιοτέρων της 20ετίας και παραλλήλως θέτουν ως όρο αυτά να είναι και συγκεκριμένων τεχνικών προδιαγραφών, ενώ τα μονέλικα μετά την 31/12/2013 αποκλείονται και ουσιαστικώς οδηγούνται εκτός αγοράς για παλιοσίδερα.

Επιπλέον, το κάθε ρυμουλκό απαιτείται να είναι εφοδιασμένο από νηογνώμονα με «πιστοποιητικό ελκτικής δύναμης» («bollard pull») εκδοθέν τα τελευταία δύο χρόνια, αν και το πιστοποιητικό αυτό ούτε προβλέπεται από την εθνική νομοθεσία μέχρι σήμερα ούτε και η διαδικασία έκδοσής του έχει προβλεφθεί ή έστω πιστοποιηθεί.

Σε αυτό το πλαίσιο τίθεται μια σειρά ερωτημάτων: ποια αντικειμενική ανάγκη δικαιολόγησε την επείγουσα τροποποίηση του Κανονισμού, όταν μάλιστα γι’ αυτήν δεν είχε προηγηθεί ουσιαστική διαβούλευση; Έχει μια ιδιωτική επιχείρηση κυριαρχικό δικαίωμα να θέτει δικές της προδιαγραφές ρυμουλκών, πέραν όσων ορίζονται στον Κανονισμό που θέσπισε η πολιτεία; Σύμφωνα με το άρθρο 2 του Ν.3922 το υπουργείο Ναυτιλίας, διά του Λιμενικού Σώματος, είναι η αρμόδια αρχή να καθορίζει όρους και προϋποθέσεις ασφαλείας στη θαλάσσια περιοχή τού Όρμου Θεσσαλονίκης…

Τα ΕΛ.ΠΕ. επανήλθαν στις 27 Δεκεμβρίου 2012, προχωρώντας σε ορισμένες τροποποιήσεις στις προδιαγραφές, παρατείνοντας επίσης μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2013 τη χρησιμοποίηση όλων των τύπων ρυμουλκών που επιτρέπονται από τους υφιστάμενους κανονισμούς λιμένος.

Θα καταπέσουν ρήτρες

Η πλειονότητα των ιδιοκτητών ρυμουλκών κατηγορεί τα ΕΛ.ΠΕ. πως αγνοούν βασικές παραμέτρους τής λειτουργίας τής αγοράς παροχής ρυμουλκικών εργασιών, οδηγούν στον παροπλισμό του 90% του στόλου των ελληνικών ρυμουλκών και στην ανεργία τα πληρώματά τους. Οι ιδιοκτήτες σημειώνουν, επίσης, πως η απαίτηση για δυνατότητα πιστοποίησης της επάρκειας των ρυμουλκών/πληρωμάτων από αντιπρόσωπο των ΕΛ.ΠΕ. τείνει να θεσπίσει υπερεξουσία και συνιστά αντιποίηση αρμοδιότητας των αναγνωρισμένων νηογνωμόνων και της Επιθεώρησης Εμπορικών Πλοίων.

Καταγγέλλεται, επίσης, πως τα ΕΛ.ΠΕ. χαλαρώνουν τις απαιτούμενες προδιαγραφές στο λύσιμο και δέσιμο των πλοίων, που αποτελούν τις δυσκολότερες εργασίες. Το σημαντικότερο, πάντως, πρόβλημα που δημιουργείται με τους περισσότερους ιδιοκτήτες ρυμουλκών αφορά στα πολυετή συμβόλαιά τους με μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες διαχείρισης δεξαμενοπλοίων μεταφοράς πετρελαίου στις εγκαταστάσεις των ΕΛ.ΠΕ. Αυτά τα συμβόλαια προβλέπουν βαριές ρήτρες, με ορατό τον κίνδυνο άμεσης ενεργοποίησής τους στην περίπτωση που απενεργοποιηθούν τα ρυμουλκά…

«Όλα δείχνουν ότι η πολιτική παίζει σημαντικό ρόλο»

Ο 78χρονος Ολλανδός πλοίαρχος Henk Hensen είναι ειδικός εμπειρογνώμονας, ναυτιλιακός σύμβουλος και μέλος τής Συμβουλευτικής Επιτροπής τού αρμόδιου κρατικού φορέα τής χώρας του για τη διερεύνηση ναυτικών ατυχημάτων. Όταν του ζητήθηκε να βγάλει πόρισμα γύρω από τα απαιτούμενα πρότυπα που έχουν θέσει τα ΕΛ.ΠΕ., ο πολύπειρος νηογνώμονας ήταν κάτι παραπάνω από καυστικός. Ο ίδιος χαρακτήρισε, για παράδειγμα, γελοίο το ότι οι προδιαγραφές ζητείτο να τεθούν σε ισχύ μόλις δυόμισι εβδομάδες μετά τη σχετική επιστολή τής επιχείρησης. Επιπλέον, κατά τον κ. Hensen, παρ’ ότι κάτι τέτοιο θα ήταν η συνήθης και δίκαιη πρακτική, τα ΕΛ.ΠΕ. δεν ήρθαν σε καμία συνεννόηση με τις εταιρείες ρυμουλκών σχετικώς με αυτές τις νέες προδιαγραφές, το οποίο θα πρέπει να κριθεί ως εξαιρετικώς αντιεπαγγελματική συμπεριφορά.

«Τα παραπάνω αποπνέουν ένα περίεργο αίσθημα ύπαρξης κάποιων λόγων πολιτικής για μια τέτοιου είδους αλλαγή στις προδιαγραφές. Όλα δείχνουν ότι η πολιτική παίζει σημαντικό ρόλο. Δεν τίθενται προδιαγραφές σχετικώς με τις απαιτούμενες συνθήκες και την ασφάλεια των ρυμουλκών ούτε αναφορικώς με την απαιτούμενη εμπειρία των πλοιάρχων των ρυμουλκών και του πληρώματος, παρ’ ότι όλα αυτά είναι μεγίστης σημασίας», αναφέρεται χαρακτηριστικώς από τον κ. Hensen…

 Τι απαντούν στην «Α» Βερνίκος-Ζούρος και ΕΛ.ΠΕ.

Στους ανταγωνιστές της αποδίδουν στην «Α» κύκλοι της Κοινοπραξίας Βερνίκου-Ζούρου τον θόρυβο που έχει προκληθεί για τις προδιαγραφές που έχουν τεθεί από τα ΕΛ.ΠΕ. Από την πλευρά τους τα ΕΛ.ΠΕ. προτάσσουν, στην απάντηση που δίνουν στην εφημερίδα μας, λόγους ασφαλείας και προστασίας του περιβάλλοντος πίσω από την απόφαση που έλαβαν.

Συγκεκριμένα, πηγές μέσα από την Κοινοπραξία Βερνίκου–Ζούρου αρνούται στην «Α» οποιοδήποτε μονοπώλιο («διαθέτουν κι άλλοι τα ρυμουλκά που απαιτούνται με βάση τις προδιαγραφές των ΕΛ.ΠΕ.», υποστηρίζουν) και συγκριτικό πλεονέκτημα, υπογραμμίζοντας πως ο αληθινός λόγος πίσω από τις επιθέσεις που δέχεται είναι η προάσπιση ολιγοπωλιακών δικαιωμάτων των κατόχων αδειών ρυμουλκών και η αποφασιστικότητά τους να συνεχίσουν να εισπράττουν χωρίς να επενδύουν τίποτα. Οι ίδιοι κύκλοι επικαλούνται τον Κανονισμό Λιμένος, ο οποίος επιτρέπει σε όλα τα ρυμουλκά που έχουν άδεια σήμερα να συνεχίσουν να εργάζονται επ’ αόριστο με μόνη εξαίρεση τα μονέλικα ρυμουλκά, τα οποία κι αυτά όμως συνεχίζουν να εργάζονται μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2013.

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της απάντησης των ΕΛΠΕ στην «Α»:

 «Τα ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ έχουν αναδείξει την ασφάλεια και την προστασία τού περιβάλλοντος σε βασικές προτεραιότητες κι αναπόσπαστα στοιχεία των δραστηριοτήτων τους, υλοποιώντας σημαντικές επενδύσεις με την εφαρμογή των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών κι επιδιώκοντας τη διαρκή βελτίωση των επιδόσεών τους σε αυτούς τους τομείς. Στο πλαίσιο αυτό επιλέγουν αυστηρότερες προδιαγραφές εξοπλισμού και υπηρεσιών από τους ισχύοντες κανονισμούς σε όλες τις εγκαταστάσεις και δραστηριότητές τους, ακόμα κι όταν η επιλογή αυτή συνεπάγεται υψηλότερο λειτουργικό κόστος για τα ίδια.

»Από τη στιγμή που ο νόμος θεσπίζει υποχρέωση της εταιρίας για τη λήψη όλων των απαραίτητων μέτρων για την ασφαλή λειτουργία των εγκαταστάσεών της, η εταιρία δικαιούται να θέτει τις προδιαγραφές τού εξοπλισμού και υπηρεσιών που εκτιμά πως είναι οι βέλτιστες. Οι προτεινόμενες αλλαγές στις τεχνικές προδιαγραφές ρυμουλκών σκαφών αποτελούν βελτίωση σε σχέση με τον ισχύοντα Ειδικό Κανονισμό Λιμένα και είναι σύμφωνες με το σχέδιο έκτακτης ανάγκης τής εταιρίας στις λιμενικές εγκαταστάσεις της στη Θεσσαλονίκη.

»Με στόχο τη βελτίωση της ασφαλούς λειτουργίας, ζητήθηκαν για τις θαλάσσιες εγκαταστάσεις των ΕΛΠΕ αναβαθμισμένες προδιαγραφές ρυμουλκών τόσο σε πιστοποιημένα τεχνικά χαρακτηριστικά (ελκτική δύναμη, πυρόσβεση) όσο και στην ηλικία τού σκάφους. Τα ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ, γνωρίζοντας ότι στο λιμάνι τής Θεσσαλονίκης δεν υπήρχαν ρυμουλκά νέας τεχνολογίας, αρχικώς (30.11.2012) επέλεξαν να υιοθετήσουν αναβαθμισμένες προδιαγραφές, με μια μεθοδολογία που έδινε κίνητρα για τη σταδιακή αναβάθμιση των ρυμουλκών που εξυπηρετούν τις ανάγκες των δεξαμενοπλοίων πετρελαιοειδών στις εγκαταστάσεις τους. Η ορθότητα της απόφασης αποδεικνύεται κι από την θετική απόκριση του ναυτιλιακού κόσμου και το γεγονός ότι ήδη τρεις από τις τέσσερις εταιρίες που δραστηριοποιούνται στη Θεσσαλονίκη προχώρησαν σε τάχιστη αντικατάσταση των περισσότερων από τα μισά των ενεργών ρυμουλκών τής Θεσσαλονίκης με νέας τεχνολογίας, διαψεύδοντας με αυτόν τον τρόπο οποιαδήποτε σκέψη για διευκόλυνση ή αποκλεισμό εταιριών.

»Παρά την ανωτέρω τάχιστη προσαρμογή των ναυτιλιακών εταιριών, η εταιρία μας, λαμβάνοντας υπ’ όψη τις απόψεις όλων των εμπλεκομένων μερών (Λιμεναρχείο, πλοιοκτήτες, ναυτικούς πράκτορες, Πανελλήνια Ένωση Πληρωμάτων Ρ/Κ), επανήλθε στις 27/12/2012 ζητώντας διαφορετικό χρονοδιάγραμμα για την εφαρμογή των νέων προδιαγραφών, που θα επιτρέψει τον ομαλότερο εκσυγχρονισμό κι αναβάθμιση των ρυμουλκών για τις εγκαταστάσεις της, ανερχόμενο σε ένα έτος. Το χρονικό διάστημα που δόθηκε ήταν αρκετό κι αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι δύο εταιρίες ρυμουλκών πρόλαβαν κι επένδυσαν, με αποτέλεσμα στη Θεσσαλονίκη να δραστηριοποιούνται σήμερα έξι ρυμουλκά αναβαθμισμένων προδιαγραφών από τρεις εταιρίες. Ταυτοχρόνως, η θέση της αυτή διασφαλίζει και την άμεση αναβάθμιση των συνθηκών ασφαλείας στις εγκαταστάσεις της, που αποτελεί τον πρωταρχικό στόχο τής εταιρίας μας.

»Θα πρέπει επίσης να τονίσουμε πως η απόφαση των ΕΛΠΕ σε καμία περίπτωση δεν οδηγεί σε μείωση των απαιτουμένων ρυμουλκικών υπηρεσιών, ώστε να δικαιολογείται οιοσδήποτε φόβος επιπτώσεων στους εργαζομένους στον τομέα αυτό, επιπλέον δε η βελτίωση των προδιαγραφών των ρυμουλκών αποτελεί βελτίωση των συνθηκών ασφαλείας και για τα πληρώματά τους».