Εξαγωγικό “ντου” σε νέες αγορές

Συνεχή αύξηση του μεριδίου και της σημασίας των γειτονικών χωρών με ταυτόχρονη υποχώρηση της συμμετοχής στο εξαγωγικό εμπόριο της Ελλάδας παραδοσιακών εμπορικών εταίρων της χώρας στον δυτικό κόσμο, προκύπτει από τα πρώτα πορίσματα της έρευνας του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων (ΠΣΕ) και του Κέντρου Εξαγωγικών Ερευνών και Μελετών (ΚΕΕΜ), σχετικά με τις πέντε κορυφαίες χώρες-προορισμούς για τα ελληνικά εξαγώγιμα προϊόντα, κατά την περίοδο 1988-2012.

Εξίσου, σημαντικό στοιχείο, που επιβεβαιώνεται από την έρευνα του ΠΣΕ, είναι ότι οι Έλληνες εξαγωγείς διεισδύουν ολοένα και περισσότερο σε νέες αγορές, διαφοροποιώντας το πελατολόγιό τους και μειώνοντας την εξάρτησή τους από μερικές μόνο οικονομίες του κόσμου.

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι, το 1988, οι πέντε πρώτες αγορές Γερμανία, Ιταλία, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο και ΗΠΑ απορροφούσαν το 64% των ελληνικών εξαγωγών εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών, ενώ πέρυσι οι αντίστοιχες χώρες Ιταλία, Γερμανία, Βουλγαρία, Κύπρος και Τουρκία, ποσοστό μόλις 38%.

Όπως δήλωσε η πρόεδρος του ΠΣΕ, Χριστίνα Σακελλαρίδη, «η διαφοροποίηση των συνθηκών, την τελευταία 25ετία, στην παγκόσμια οικονομία έχει επιδράσει σημαντικά στους όρους εμπορίου και στους προσανατολισμούς των ελληνικών εξωστρεφών επιχειρήσεων». Πώς μεταφράζεται αυτό; Σύμφωνα με την κα Σακελλαρίδη:

# «Οι Έλληνες εξαγωγείς αναζητούν διαρκώς νέες αγορές και επεκτείνονται πλέον σε όλες τις Ηπείρους. Ωστόσο, η έρευνα αναδεικνύει τη σημασία των διαπεριφερειακών συνεργασιών στο εξωτερικό εμπόριο, αλλά και τη βαρύτητα, που έχουν αποκτήσει οι γειτονικές αγορές στις εμπορικές συναλλαγές της χώρας».

# «Η λεκάνη της Μεσογείου, μετά την Ε.Ε., αποτελεί την πιο δυναμική αγορά για τα ελληνικά προϊόντα και πρέπει να βρίσκεται στην προτεραιότητα κάθε πολιτικής ή δράσης προώθησης-προβολής της ελληνικής παραγωγής».

# «Η εδραίωση συμμαχιών και μόνιμων συνεργασιών μπορεί να προσδώσει νέα δυναμική στις ελληνικές εξαγωγές και, παράλληλα, να αποτελέσει παράγοντα απορρόφησης πιέσεων από τη μειωμένη ζήτηση σε χώρες, που αντιμετωπίζουν, επίσης, προβλήματα μειωμένης ζήτησης και κατανάλωσης».

# «Η εγγύτητα των αγορών αυτών ευνοεί και την επέκταση της εξαγωγικής βάσης της χώρας, δηλαδή τη διεθνοποίηση και άλλων μικρομεσαίων –κυρίως– επιχειρήσεων, αλλά και την ανάπτυξη συνεργιών με τους διεθνοποιημένους κλάδους της οικονομίας, τον τουρισμό, τη ναυτιλία και τις μεταφορές».

 

Άλλαξαν σημαντικά οι προορισμοί

Σύμφωνα με την έρευνα του ΠΣΕ, την τελευταία 25ετία υπήρξε σημαντική διαφοροποίηση στις πέντε πρώτες θέσεις των αγορών προς τις οποίες εξάγει προϊόντα εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών η Ελλάδα, με αποτέλεσμα, σε σχέση με το 1988, να υπάρξει ανανέωση κατά τα 3/5.

Ως πρώτο σημείο καμπής αναφέρονται τα μέσα της δεκαετίας του 1990, οπότε οι ελληνικές επενδύσεις στα Βαλκάνια και, ειδικά, στη Βουλγαρία, ενισχύουν τη σημασία και τη θέση της γειτονικής χώρας στο χάρτη των εξαγωγών.

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι, για πρώτη φορά, το ποσοστό των 5 χωρών υποχωρεί κάτω από το 50%, το 1996, έτος διολισθήσεων της δραχμής έναντι των υπολοίπων νομισμάτων, ενώ το «φράγμα» του 40% διασπάστηκε καθοδικά το 2012.

Η δεύτερη σημαντική εξέλιξη αφορά την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση τόσο της Βουλγαρίας όσο και της Κύπρου, οι οποίες, από το 2007 και έπειτα, εναλλάσσονται στην 3η και 4η θέση. Ασφαλώς στην περίπτωση των δύο αυτών χωρών, σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η δραστηριοποίηση στις δύο χώρες ελληνικών επιχειρήσεων και θυγατρικών τους επιχειρήσεων, καθώς και η μεταφορά σε αυτές παραγωγικών τους μονάδων, τις οποίες προμηθεύουν με πρώτες ύλες οι μητρικές εταιρείες ή Έλληνες προμηθευτές.

Από την άλλη πλευρά, αξιοσημείωτη σταθερότητα παρουσιάζουν οι ελληνικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ μεταξύ 4-6% του συνόλου των εξαγωγών, εξαιρουμένων πετρελαιοειδών, το μερίδιο των οποίων, από το 2003 και έπειτα, δεν επαρκεί για να τις κατατάξει μεταξύ των 5 κορυφαίων αγορών για τα ελληνικά προϊόντα.

Αντίθετα, έντονες διακυμάνσεις καταγράφονται για τις ελληνικές εξαγωγές προς τη Γαλλία, που κυμάνθηκαν, στην εν λόγω περίοδο, από 9% το 1988, 3η θέση στο 4% του συνόλου των εξαγωγών, μετά το 1999 και έως το 2004, οπότε και έπαψε να εμφανίζεται μεταξύ των πέντε κορυφαίων αγορών.

Αντίστοιχη είναι και η εικόνα του Ηνωμένου Βασιλείου, προς το οποίο οι ελληνικές εξαγωγές μειώθηκαν από το 8% του συνόλου το 1988 4η θέση στο 5%, το 2007, οπότε και σημειώνεται η τελευταία εμφάνισή του στις πέντε πρώτες θέσεις της κατάταξης, αν και στο μεταξύ το 1994 είχε αναρριχηθεί ως και την 3η θέση.

Αλλαγές, ωστόσο, υπήρξαν και στην κορυφή της κατάταξης, όπου η διαχρονική πρωτοκαθεδρία της Γερμανίας τερματίζεται, το 2011, οπότε και την προσπερνά η Ιταλία. Αξίζει να σημειωθεί ότι, το 1988, οι δύο αυτές χώρες απορροφούσαν το 40% Γερμανία 26% και Ιταλία 14% των ελληνικών εξαγωγών εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών, ποσοστό το οποίο αυξήθηκε στο 44%, τη διετία 1991-1992 Γερμανία 26% και Ιταλία 18%. Έκτοτε, τα ποσοστά της συμμετοχής τους στις ελληνικές εξαγωγές μειώνονται συνεχώς, για να περιοριστούν στο 22% σωρευτικά, το 2012.

Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί η ταχύτατη αναρρίχηση της Τουρκίας στις πέντε πρώτες θέσεις της κατάταξης, μετά το 2012. Μάλιστα, συμπεριλαμβανομένων των πετρελαιοειδών, η γειτονική χώρα αποτελεί πλέον την υπ’ αριθμόν 1 αγορά για τα ελληνικά προϊόντα τόσο για το σύνολο του 2012 όσο και στο πρώτο τρίμηνο του 2013.

Χαρακτηριστική είναι και η άνοδος του Γιβραλτάρ στην 4η θέση της κατάταξης, από τις αρχές του χρόνου, εκτοπίζοντας από τη λίστα την Κύπρο. Σημειώνεται ότι νέες εισόδους στη λίστα των 100 χωρών για τα ελληνικά προϊόντα αποτελούν, στο α’ τρίμηνο του 2013, τα Νησιά Φώκλαντ (θέση 60), η Αγία Ελένη (θέση 71), η Αγκόλα (θέση 76), οι Νήσοι Μάρσαλ (θέση 78), οι Βρετανικές Παρθένοι Νήσοι (θέση 86), η Σενεγάλη (θέση 95) και οι Φιλιππίνες (θέση 99).

 

Θετικά έκλεισε ο Μάιος

Με θετικούς ρυθμούς συνεχίζουν να κινούνται οι ελληνικές εξαγωγές, παρά την επανεμφάνιση πιέσεων, λόγω μειωμένης ζήτησης από Τρίτες κυρίως Χώρες. Σύμφωνα με ανάλυση του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων (ΠΣΕ) και του Κέντρου Εξαγωγικών Ερευνών και Μελετών (ΚΕΕΜ), επί των εκτιμήσεων της ΕΛ-ΣΤΑΤ, την άνοδο των εξαγωγών συντηρούν οι καλύτερες σε σχέση με πέρυσι επιδόσεις των καυσίμων, αλλά και του ελαιολάδου, σε συνδυασμό με τις ισχυρές αντοχές που εξακολουθούν να επιδεικνύουν τα τρόφιμα. Αντίθετα, μετά την εμφατική άνοδο του Απριλίου, αρνητικά πρόσημα καταγράφονται για τα Βιομηχανικά Προϊόντα, τα Μηχανήματα και τις Πρώτες Ύλες.

Ως αποτέλεσμα αυτών των κινήσεων, η συνολικά αξία των εξαγωγών, σε σχέση με τον Μάιο του 2012 αυξήθηκε κατά 4,5% (στα 2,41 δισ. ευρώ από 2,31 δισ. ευρώ). Η αύξηση αυτή προέρχεται από την αύξηση κατά 5,6% των εξαγωγών προς τις χώρες της ΕΕ και κατά 3,6% προς τις Τρίτες Χώρες. Ωστόσο, αν εξαιρεθούν τα πετρελαιοειδή, προκύπτει σημαντική μείωση των εξαγωγών σε ποσοστό 9,5%, λόγω της υποχώρησης των εξαγωγών τόσο προς τις χώρες της ΕΕ (-6,3%), όσο, κυρίως, και προς τις Τρίτες Χώρες (-14,7%).

Ενδεικτικό, είναι το γεγονός ότι συμπεριλαμβανομένων των πετρελαιοειδών, το μερίδιο των Τρίτων Χωρών στις συνολικές ελληνικές εξαγωγές άγγιξε και τον περασμένο Μάιο το 53%. Αν εξαιρεθούν τα πετρελαιοειδή, η αναλογία ανατρέπεται υπέρ των χωρών της ΕΕ που αποσπούν μερίδιο 64,8%.

Η αύξηση στη συνολική αξία των εξαγωγών τον Μάιο, λειτουργώντας σωρευτικά προκάλεσε περαιτέρω ενίσχυση των ρυθμών αύξησης των εξαγωγών και σε 12μηνη βάση, καθώς πλέον στο διάστημα Ιούνιος 2012 – Μάιος 2013 καταγράφεται άνοδος κατά 12,2%, σε σχέση με το διάστημα Ιούνιος 2011 – Μάιος 2012.

Σύμφωνα με την πρόεδρο του ΠΣΕ, κα Σακελλαρίδη, «η επανεμφάνιση των πιέσεων στις ελληνικές εξαγωγές αποδεικνύει ότι υφεσιακά φαινόμενα επεκτείνονται σε πολλές χώρες του κόσμου, γεγονός που περιορίζει τη ζήτηση και για τα ελληνικά προϊόντα. Οι Έλληνες εξαγωγείς εξακολουθούν να επιδεικνύουν εξαιρετικές αντοχές, αλλά πλέον απαιτείται μία σειρά από θετικές ειδήσεις, ώστε να ενισχύσουν την ψυχολογία στην αγορά, σε συνδυασμό με την ενίσχυση δράσεων τόνωσης της ρευστότητας των επιχειρήσεων. Με δημιουργικότητα και πείσμα, η Ελλάδα πρέπει να στείλει ισχυρό μήνυμα που να αποπνέει αισιοδοξία και προοπτική. Αυτά τα στοιχεία θα πρέπει να ενσωματώνονται σε ένα εθνικό brand, που πρέπει να υποστηριχθεί με επιθετικές δράσεις προώθησης-προβολής στο εξωτερικό. Και βασικός πυλώνας αυτής της προσπάθειας θα πρέπει να είναι ο Ενιαίος Φορέας Εξωστρέφειας, την ολοκλήρωση του οποίου εντός του προσεχούς διαστήματος, εξήγγειλε και ο υφυπουργός Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, κ. Νότης Μηταράκης μιλώντας σε Έλληνες εξαγωγείς, σε ειδική εκδήλωση του ΠΣΕ, με αφορμή την ένταξη της Κροατίας στην Ε.Ε.».

 

Μικτή εικόνα

Σε ό,τι αφορά τις κατηγορίες των εξαγώγιμων προϊόντων, πέραν των πετρελαιοειδών (+31,5) θα πρέπει να σημειωθεί η ανοδική κίνηση στο ελαιόλαδο (+108,5%), στα ποτά-καπνό (+10,9%) και τα εμπιστευτικά προϊόντα (+65,4%), να εμφανίζουν τη μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση.

Αντίθετα, ισχυρές πιέσεις δέχθηκαν οι Πρώτες Ύλες (-5,4%), τα Βιομηχανικά Προϊόντα (-13%) και τα Μηχανήματα (-8%)

Η εικόνα των πιέσεων στο εξωτερικό εμπόριο της χώρας, επιβεβαιώνεται και από τη σημαντική υποχώρηση των εισαγωγών, τόσο συνολικά, όσο και εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών. Συγκεκριμένα, η αξία των εισαγωγών υποχώρησε για τρίτο συνεχόμενο μήνα, σε ποσοστό 5,1% τον περασμένο Μάιο, έναντι του Μαΐου 2012 (στα 3,84 δισ. ευρώ από 4,05 δις το 2012), ενώ ακόμη μεγαλύτερη είναι η υποχώρηση αν εξαιρεθούν τα πετρελαιοειδή (-16%). Ενδεικτικά αναφέρεται ότι (χωρίς τα πετρελαιοειδή) οι εισαγωγές της Ελλάδας από Τρίτες Χώρες μειώθηκαν κατά 32,8% σε μηνιαία βάση, ενώ από τις χώρες της Ε.Ε., κατά 6,6%.

Σε επίπεδο 12μήνου (Ιούνιος 2012 – Μάιος 2013) καταγράφεται μείωση εισαγωγών κατά 1,7%, σε σχέση με το 12μηνο Ιούνιος 2011 – Μάιος 2013.

 

Πίνακας

 

 

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ	ΑΞΙΑ ΠΕΡΥΣΙ (εκατ. ευρώ)*	ΑΞΙΑ ΦΕΤΟΣ (εκατ. ευρώ)*	ΜΕΤΑΒΟΛΗ %
ΤΡΟΦΙΜΑ & ΖΩΝΤΑ ΖΩΑ	293,4	296,1	0,9%
ΠΟΤΑ & ΚΑΠΝΟΣ	48,8	54,1	10,9%
ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ	79,5	75,2	-5,4%
ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΕΙΔΗ-ΚΑΥΣΙΜΑ	810,5	1066	31,5%
ΛΑΔΙΑ	19,9	41,5	108,5%
ΧΗΜΙΚΑ	211,8	214,4	1,2%
ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ	380,6	331,1	-13,0%
ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ	175,1	161,1	-8,0%
ΔΙΑΦΟΡΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ	124,4	128,2	3,1%
ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ	28,3	46,8	65,4%
ΠΗΓΗ: ΠΣΕ-ΚΕΕΜ *Ανάλυση επί των εκτιμήσεων μηνός της ΕΛ-ΣΤΑΤ