Είναι αρκετό το «ήρεμο» καλοκαίρι;

«Ο πρωθυπουργός στη συνάντησή του με τον Ερντογάν εξασφάλισε απλώς ένα θερινό μορατόριουμ με την Τουρκία». Η συγκεκριμένη δήλωση του Αλέξη Τσίπρα, που ειπώθηκε με το γνωστό σνομπ ύφος του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης σχολιάζοντας τη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν, αποτυπώνει στο έπακρο το τι τελικά έγινε στη συνάντηση των δύο ηγετών στις Βρυξέλλες στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ.

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Ο κ. Τσίπρας έκανε τη συγκεκριμένη δήλωση στην προσπάθειά του να ασκήσει κριτική και παράλληλα να αναδείξει τι θα έκανε αυτός εάν βρισκόταν στη θέση του Κυριάκου Μητσοτάκη. Βέβαια, από το 2015 έως το 2019 που ήταν πρωθυπουργός, δεν είδαμε να υλοποιεί τίποτα από αυτά που ισχυρίζεται πως έπρεπε να κάνει ο κ. Μητσοτάκης.

Τέλος πάντων, η αλήθεια είναι ότι ουδείς ανέμενε ότι στη συγκεκριμένη συνάντηση θα υπήρχε άμεση λύση στις διαφορές που έχουν οι δύο χώρες. Εξάλλου εμείς αναγνωρίζουμε ως διαφορά μόνο τη διευθέτηση των θαλάσσιων ζωνών και καταγγέλλουμε τις παραβιάσεις και την επιθετικότητα των Τούρκων. Τουναντίον, οι γείτονες έχουν απλώσει τον τραχανά και ζητούν μέχρι και αλλαγή της συνθήκης της Λωζάννης, παρά το γεγονός ότι γνωρίζουν πως για να συμβεί αυτό θα πρέπει να συμφωνήσουν –εκτός από Τουρκία και Ελλάδα– και οι άλλες οκτώ χώρες που έχουν συνυπογράψει την εν λόγω συνθήκη.

Ο Τούρκος Πρόεδρος έδωσε την υπόσχεσή του δίχως άλλες εγγυήσεις, ενώ κατάφερε να κερδίσει χρόνο όχι μόνο εν όψει της Συνόδου Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και σε ό,τι αφορά τις σχέσεις του με τις ΗΠΑ για το θέμα των S-400

Η ελληνική πλευρά πήγε σε αυτή την ελληνοτουρκική συνάντηση κορυφής έχοντας βάλει τον πήχη χαμηλά. Γνωρίζει ότι ο Ερντογάν δεν έχει αλλάξει στρατηγική. Οι χειρονομίες καλής θέλησης, στις οποίες επιδίδεται, είναι απλώς προσαρμογή στα νέα δεδομένα, μετά την αλλαγή φρουράς στον Λευκό Οίκο, αλλά και τις εξελίξεις εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ειδικά με τις γερμανικές εκλογές τον Σεπτέμβριο, καθώς οι επίδοξοι διάδοχοι της Άνγκελα Μέρκελ (ο Άρμιν Λάσετ των Συντηρητικών και η Αναλένα Μπάρμποκ των Πρασίνων) βγάζουν δυσανεξία σε αυτά που λέει και πράττει ο Ερντογάν. Σίγουρα ο νέος γερμανός Καγκελάριος θα σκεφθεί τα γερμανικά συμφέροντα, αλλά δύσκολα θα αποκτήσει τη σχέση που έχει αναπτύξει η Μέρκελ με τον Τούρκο Πρόεδρο.

Γνωρίζει τα σχέδια

Το Μαξίμου γνωρίζει πως ο Ερντογάν δεν πρόκειται να εγκαταλείψει τα σχέδιά του στο Αιγαίο, στην Ανατολική Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική και τον ευρύτερο βαλκανικό χώρο. Ακόμη, λες και βρίσκεται σε παράκρουση με το αφήγημα της ανασύστασης της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Απλά, τώρα βρίσκεται σε δεινή θέση, λόγω της παραπαίουσας οικονομίας, και προσπαθεί με κάθε τρόπο να αποφύγει τα χειρότερα, ειδικά όταν απέναντί του έχουν συνασπιστεί αρκετοί που δεν τον γουστάρουν. Που θα επιθυμούσαν να υπήρχε άλλος κυβερνήτης, περισσότερο ευρωπαϊστής. Επίσης, ο Τούρκος Πρόεδρος γνωρίζει ότι εάν ρίξει γροθιά στο μαχαίρι, το πιθανότερο είναι να πληγωθεί και τα όποια κέρδη να είναι τελείως περιστασιακά.

Αυτή την εποχή ο «σουλτάνος» νιώθει αδύναμος και το έδειξε σε όλες τις συναντήσεις που είχε στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ. Στον Μπάιντεν ξέχασε να αναφέρει τη δυσαρέσκειά του, επειδή οι ΗΠΑ αναγνώρισαν τη Γενοκτονία των Αρμενίων. Με τον Μακρόν αποδέχθηκε ότι πρέπει να φύγουν οι μισθοφόροι από τη Λιβύη, που ο ίδιος έστειλε.

Οπότε και οι συνεργάτες του πρωθυπουργού κρατούν μικρό καλάθι και απλά ελπίζουν πως ο Ερντογάν θα κρατήσει τον λόγο του για ήσυχο καλοκαίρι, προκειμένου να υπάρχουν οικονομικά οφέλη και για τις δύο χώρες από τον τουρισμό.  Όσο γι’ αυτά τα «έσπασε ο πάγος», στη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν επικράτησε «πολύ καλό κλίμα και συμφωνήσαμε να αφήσουμε πίσω μας την ένταση του 2020», έχουν την αξία τους από την άποψη ότι δεν υπήρξε φιάσκο, ανάλογο με την επίσκεψη του Ερντογάν επί ΣΥΡΙΖΑ. Τότε που οι Τσίπρας και Παυλόπουλος πέρασαν κάτω από τη βάση. Φυσικά και είναι απολύτως αναγκαίο να διατηρείται ένας συνεχής διάλογος και να αποφεύγονται οι κάθε είδους προκλήσεις και οξύνσεις. Αλλά δεν πρέπει να έχουμε αυταπάτες αναφορικά με τις πάγιες βλέψεις και διεκδικήσεις των Τούρκων.

Ακόμη και το αίτημα του Ερντογάν για απ’ ευθείας διάλογο «χωρίς μεσολαβητές και πιέσεις» είναι εκ του πονηρού, δείχνοντας πως είναι ενοχλημένος που τα ελληνοτουρκικά έχουν μετατραπεί σε ευρωτουρκικά, κάτι που του στοιχίζει σε ευρώ. Οπότε το ερώτημα που τίθεται είναι για ποιον λόγο ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν πίεσε περισσότερο τον Ερντογάν τώρα που είναι σε δύσκολη θέση. Για ποιον λόγο αρκέστηκε στο ήρεμο καλοκαίρι χωρίς εντάσεις; Και αυτό δεν μπορεί να θεωρηθεί βέβαιο, από τη στιγμή που η Αθήνα δεν έχει λάβει γραπτές εγγυήσεις.

Οι αναλύσεις διίστανται. Από τη μία υπάρχουν κάποιοι που ισχυρίζονται πως η Ελλάδα έκανε το χατίρι των ΗΠΑ, που έχουν αναλάβει να μετατρέψουν τον λύκο σε αρνάκι, ποντάροντας στις κυρώσεις που πέρασε πανηγυρικά το Κογκρέσο και πονούν σε όλα τα επίπεδα την Τουρκία (οικονομία, ένοπλες δυνάμεις, πρεστίζ, δυναμική ηγέτη στο εσωτερικό). Από την άλλη, υπάρχουν αυτοί που υποστηρίζουν πως καλά έκανε ο Μητσοτάκης και δεν πίεσε τον Ερντογάν για να τον αναγκάσει να υποκύψει σε κάποιο νέο διπλωματικό λάθος, λόγω του χαρακτήρα του και του υπερφίαλου αφηγήματος πως η Τουρκία είναι μία περιφερειακή δύναμη και μπορεί να σταθεί ως ίσος προς ίσο με ΗΠΑ, Ρωσία, Γερμανία, Γαλλία, Βρετανία, Κίνα κ.λπ. Ένα λάθος ανάλογο με αυτό της προμήθειας των S-400.

Κερδισμένος ο Σουλτάνος

Εμείς το μόνο που κερδίσαμε ήταν η υπόσχεση για ήσυχο τουριστικό καλοκαίρι. Άντε και μία απ’ ευθείας τηλεφωνική επικοινωνία για να επιλύονται κάποιες οξύνσεις, όπως η επακούμβιση του σκάφους του λιμενικού από αντίστοιχο τουρκικό στη Λέσβο. Μία γραμμή, η οποία σε καμία περίπτωση όπως βεβαιώνει το Μαξίμου δεν θα είναι αυτό που λέμε «κόκκινο τηλέφωνο». Και αυτό διότι το Μαξίμου δεν επιθυμεί να δώσει άλλοθι στον Ερντογάν να ισχυριστεί ότι τα ελληνοτουρκικά δεν είναι ευρωτουρκικά.

Πάντως, για να λέμε και του στραβού το δίκιο, η Άγκυρα πήρε αυτό που ήθελε. Και μιλάμε για τη θετική ατζέντα που θα επιδείξει στη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε. το διήμερο 24 και 25 Ιουνίου, προκειμένου να αποφύγει μία απόφαση που θα επιδείνωνε περαιτέρω την τουρκική οικονομία. Επίσης, το γεγονός ότι ο Ερντογάν έδειξε ένα γλυκό προσωπείο σε όλες του τις επαφές με τους ξένους ηγέτες τον βοήθησε να περάσει ήρεμα και στο εσωτερικό μέτωπο πως δεν πήρε αυτό που πραγματικά ήθελε από το Τζο Μπάιντεν.

Είναι γεγονός, όμως, ότι αποφεύγοντας τις κακοτοπιές της Συνόδου Κορυφής της Ε.Ε. θα υπάρχει όφελος για την τουρκική οικονομία, καθώς θα μπορεί να υπολογίσει σε εισροές από τις Βρυξέλλες για τους πρόσφυγες και από άλλες πηγές, με βάση την ειδική σχέση που υπάρχει μεταξύ Κομισιόν-Τουρκίας. Και φυσικά οι αγορές θα λάβουν το μήνυμα και μπορεί να αποφευχθεί περαιτέρω υποτίμηση της τουρκικής λίρας.

Προχωρούν οικονομικές συμφωνίες

Εκτός από το μορατόριουμ, όμως, αναμένονται θετικά μαντάτα και από το μέτωπο των οικονομικών συμφωνιών με την Τουρκία. Πρόκειται για μέτρα «χαμηλής πολιτικής», απολύτως κρίσιμα όμως για την αποκατάσταση ενός καλού κλίματος στον άξονα των δύο χωρών.

Ρόλο σε αυτό το εγχείρημα αναμένεται να έχει ο υφυπουργός Εξωτερικών, αρμόδιος για την Οικονομική Διπλωματία, Κώστας Φραγκογιάννης, ο οποίος συνάντησε προ τριών εβδομάδων τον Τούρκο υφυπουργό Εξωτερικών, Σεντάτ Ονάλ, και συμφώνησαν να επεξεργαστούν 25 οικονομικά projects αμοιβαίου ενδιαφέροντος.

Νέα συνάντηση τον Σεπτέμβριο στον ΟΗΕ

Καλά-καλά δεν έχει γίνει η αποτίμηση της συνάντησης του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, και οι δύο ηγέτες προετοιμάζονται για νέο τετ-α-τετ. Το πιθανότερο είναι να έχουν νέα συνάντηση τον ερχόμενο Σεπτέμβριο στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη, σε περίπτωση που αυτή πραγματοποιηθεί με φυσική παρουσία – πράγμα που αυτήν τη στιγμή δεν είναι και το πιθανότερο. Η Ελένη Σουρανή και Ιμπραήμ Καλίν είναι, άλλωστε, σε ανοιχτή γραμμή, ενώ θέμα χρόνου μοιάζει να είναι η ανακοίνωση των ημερομηνιών του νέου γύρου των διερευνητικών επαφών. Κάτι που σημαίνει ότι οι επαφές Δένδια-Τσαβούσογλου περνούν σε δεύτερη μοίρα.