Μάης του ’68: «Τρέξε, σύντροφε, ο παλιός κόσμος είναι πίσω σου»

Είναι ένα από τα πολλά συνθήματα εκείνης της μακρινής εξέγερσης στο Παρίσι. Καθώς ο Μάης του ’68 δεν ήταν απλώς τα «παιδιά των λουλουδιών» που ξαφνικά επαναστάτησαν, απέναντι τίνος; Δεν ήταν η ποπ μουσική και οι αντιπολεμικές ροκ μπαλάντες… Δεν ήταν απλώς μια φοιτητική ομάδα που ξύπνησε ένα πρωί και σκέφτηκε να παίξει με το αιώνιο σύστημα…

Στην πραγματικότητα, ήταν συσσωρευμένα προβλήματα, που όπως πάντα ασφυκτιούν τη νεολαία και επεκτείνονται στις εργατικές τάξεις μιας πόλης, μιας χώρας, απέναντι σε κάθε συντηρητική εξουσία. Εξάλλου ήδη είχαν μεσολαβήσει οι διαμαρτυρίες στην Αμερική για τον πόλεμο του Βιετνάμ, αλλά και η δολοφονία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.

Τον Μάρτιο του 1968, ένας δημοσιογράφος από την εφημερίδα «Le Monde» της Γαλλίας ισχυρίστηκε ότι οι Γάλλοι ήταν πολύ ανόητοι για να συμμετάσχουν στην αναταραχή που είχε αρχίσει να σαρώνει άλλες χώρες εκείνη τη χρονιά, ισχυριζόμενος ότι υπήρχε ειρήνη και ευημερία στη Γαλλία, και μια εδραιωμένη, πατριαρχική κοινωνία υπό την καθοδήγηση ενός βαθιά συντηρητικού προέδρου, του Σαρλ ντε Γκωλ, ο οποίος είχε ήδη την εξουσία επί δέκα χρόνια. Μόνο που υπήρχε μια γενιά νέων που επιθυμούσαν μεγαλύτερη ελευθερία.

Ο Γαλλικός Μάης έχει την απαρχή του στον Μάρτη του ’68, όταν περίπου 150 φοιτητές κατέλαβαν ένα κτήριο στο Πανεπιστήμιο Ναντέρ του Παρισιού για να διαμαρτυρηθούν κατά του γαλλικού ταξικού συστήματος και του κυβερνητικού ελέγχου στη χρηματοδότηση της παιδείας. Η διοίκηση του ιδρύματος αντέδρασε καλώντας την αστυνομία. Η διαμαρτυρία τελείωσε ειρηνικά, αλλά η διένεξη συνεχίστηκε για αρκετές εβδομάδες, πολύ πιο δυναμικά.

Η αρχή έγινε και το κίνημα φούντωσε, καθώς επεκτάθηκε με γενική απεργία των Γάλλων εργατών και τελικά οδήγησε σε πολιτική και κοινωνική κρίση, που άρχισε να παίρνει διαστάσεις επανάστασης με αποτέλεσμα τη διάλυση της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης και την προκήρυξη εκλογών από τον τότε πρόεδρο Σαρλ Ντε Γκωλ.

Οι απεργοί είχαν ξεπεράσει τα 10.000.000, και ο συντηρητικός Ντε Γκωλ ήθελε να κατεβάσει τα τανκς. Στις 29 Μαΐου το μεσημέρι ο Ντε Γκωλ εγκατέλειψε τη Γαλλία και μετέβη στη Γερμανία, για να αρχίσει από εκεί τη στρατιωτική επίθεση ανακατάληψης του Παρισιού, καθώς ήταν βέβαιος ότι το προεδρικό μέγαρο θα έπεφτε στα χέρια των κομμουνιστών και των εξεγερμένων.

Στο μεταξύ ο Φρανσουά Μιτεράν θέλησε να εκμεταλλευτεί την κατάσταση και ζήτησε μεταβατική κυβέρνηση με τον ίδιο ως πρωθυπουργό και ως πρόεδρο της Γαλλίας δηλώνοντας: «Προτείνω τη δημιουργία μεταβατικής κυβέρνησης… Αν χρειασθεί, θα αναλάβω εγώ την ευθύνη του σχηματισμού αυτής της κυβέρνησης…»

Αλλά ο Ντε Γκωλ επέστρεψε στο Μέγαρο των Ηλυσίων Πεδίων στις 30 Μαΐου, διέλυσε τη Βουλή και έβγαλε ραδιοφωνικό διάγγελμα απειλώντας τους απεργούς με επέμβαση στρατού και εμφύλιο πόλεμο, τονίζοντας μεταξύ άλλων: «Δεν παραιτούμαι… Δεν θα αλλάξω τον πρωθυπουργό… Διαλύω σήμερα τη Βουλή… Αναβάλλω το δημοψήφισμα το οποίο είχα εξαγγείλει… Η Γαλλία απειλείται με δικτατορία…»

Παρ’ όλη τη μαζική αντίδραση τόσο από τους απεργούς και τους φοιτητές, όσο και από την εξουσία, υπήρξαν λίγοι νεκροί σε σχέση με τις αντιδράσεις και από τις δύο πλευρές. Στις εκλογές που ακολούθησαν ο Ντε Γκωλ κέρδισε με συντριπτική πλειοψηφία, αν και παραιτήθηκε λίγο αργότερα, όταν και έχασε το δημοψήφισμα που είχε προκηρύξει για την εδραίωση της θέσης του.

Ο Γαλλικός Μάης είχε λήξει. Ωστόσο, τα πράγματα δεν θα ήταν ίδια για τη Γαλλία και όχι μόνο. Ο Μάιος του 1968 ήταν η απαρχή του γυναικείου κινήματος και της σεξουαλικής επανάσταση στη Γαλλία. Οι εργαζόμενοι έλαβαν υψηλότερους μισθούς, καλύτερες συνθήκες εργασίας και ισχυρότερα συνδικάτα ανταποκρινόμενοι στις απαιτήσεις διαμαρτυρίας τους. Τα αιτήματα των μαθητών ήταν διάχυτα – πιο φιλοσοφικά από πολιτικά.

Σήμερα, μισό αιώνα μετά, είναι κοινή πεποίθηση ότι εκείνος ο μακρινός Μάης έφερε θετικά αποτελέσματα όχι μόνο στη Γαλλία, αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη…