Ο ξεροκέφαλος Γερμανός που στήριξε την Ελλάδα

Ένας Εβραίος που υπηρέτησε στον ναζιστικό στρατό του Χίτλερ. Ένας μανιώδης καπνιστής που εγκατέλειψε τη μεγάλη του αγάπη λίγο πριν ρίξει την αυλαία της ζωής του. Ένας ξεροκέφαλος που «θυσίασε» την πολιτική του καριέρα χωρίς δεύτερη σκέψη. Ο άνθρωπος που δεν θα έβαζε την Ελλάδα στην ΟΝΕ αλλά τη δέχθηκε στην ΕΟΚ για χάρη του καλού του φίλου Κ. Καραμανλή. Ο Χέλμουτ Σμιτ πέρασε στην ιστορία.

Επιμέλεια: Θεοδόσης Παπανδρέου

Υπήρξε ο σημαντικότερος υποστηρικτής του αγώνα που ανέπτυξε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής για την ένταξη της Ελλάδας στην τότε ΕΟΚ. Πριν από λίγους μήνες όμως δεν δίστασε να δηλώσει ευθαρσώς πως η χώρα μας δεν έπρεπε να είναι στην ΟΝΕ, σημειώνοντας πάντως πως η έξοδός της από το ευρώ δεν θα έπρεπε καν να συζητείται. Ο Χέλμουτ Σμιτ έφυγε από τη ζωή περίπου όπως ήθελε: λίγο πριν φτάσει τα 100. Αλλά με μια μεγάλη στέρηση: ο μανιώδης καπνιστής αναγκάστηκε να κόψει το τσιγάρο λόγω προβλημάτων υγείας τον περασμένο Σεπτέμβρη.

Η ζωή του ανατρεπτική. Γεννημένος στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, ανδρώθηκε μέσα στη ναζιστική Γερμανία. Μάλιστα, υπηρέτησε και στον ναζιστικό στρατό αποκρύπτοντας ένα στοιχείο που θα μπορούσε να του έχει κοστίσει πολύ ακριβά. Με τον πατέρα του πλαστογράφησαν κάθε έγγραφο που αποδείκνυε την εβραϊκή του καταγωγή! Το αποκάλυψε ο ίδιος πολλά χρόνια αργότερα. Συνελήφθη από τους Βρετανούς τον Απρίλιο του 1945 στο Λύνεμπουργκ και ήταν αιχμάλωτος πολέμου μέχρι τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου.

Από την τοπική πολιτική σκηνή του Αμβούργου μεταπήδησε στην κεντρική σκηνή, για να γράψει ιστορία ακόμα και με το «ξήλωμά» του από την Μπούντεσταγκ.

Ο Σμιτ εξελέγη καγκελάριος το 1974, αλλά όχι έπειτα από βουλευτικές εκλογές. Ψηφίστηκε από το Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο προκειμένου να αντικαταστήσει τον Βίλι Μπραντ, ο οποίος εξαναγκάστηκε σε παραίτηση λόγω του σκανδάλου με τον κατάσκοπο της ΛΔΓ Γκίντερ Γκιγιόμ. Κέρδισε τις εκλογές το 1976 και το 1980 και συμπλήρωσε οκτώμισι χρόνια στην καγκελαρία, καθώς η κυβέρνησή του κατέρρευσε το 1982, όταν διαλύθηκε ο συνασπισμός του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (SPD) με τους Φιλελεύθερους (FDP).

Κατά τη θητεία του αντιμετώπισε μια παγκόσμια οικονομική ύφεση και την ενεργειακή κρίση της δεκαετίας του ’70, ενώ εσωτερικά έβαλε τη σφραγίδα του στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας της οργάνωσης «Φράξια Κόκκινος Στρατός» (RAF). Το 1979 επέβαλε, παρά την αντίσταση που συνάντησε από μεγάλο μέρος των πολιτών αλλά και του κόμματός του, την εγκατάσταση αμερικανικών πυραύλων μέσου βεληνεκούς στη Δυτική Ευρώπη για την περίπτωση κατά την οποία η Σοβιετική Ένωση δεν απέσυρε τους δικούς της πυραύλους SS20.

Ακόμη και μετά την απομάκρυνσή του από την ενεργό πολιτική, ο Χέλμουτ Σμιτ διατήρησε το δικαίωμά του στις παρεμβάσεις και οι δηλώσεις του προκαλούσαν πάντα δημοσιότητα και σχόλια. Δεν δίσταζε ακόμη και να διαφωνεί με το κόμμα του, π.χ. αντιτιθέμενος στην ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην εγκατάλειψη της πυρηνικής ενέργειας.

Όταν ξέσπασε η κρίση στην Ουκρανία, έσπευσε να προειδοποιήσει ότι η κατάσταση θυμίζει το πώς η Ευρώπη οδηγήθηκε στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ούτως ή άλλως, κατά τη διάρκεια της θητείας του συνήθιζε τις αναφορές στην Ιστορία, στην ηθική, στη φιλοσοφία, ακόμη και στην κοινωνιολογία.

«Το πιο σημαντικό σήμερα είναι να μαθαίνεις το πώς να καταλαβαίνεις άλλους λαούς και μάλιστα όχι μόνο τη μουσική τους, αλλά και τη φιλοσοφία τους, τη στάση τους, τη συμπεριφορά τους. Μόνο τότε μπορούν τα έθνη να έχουν κατανόηση μεταξύ τους», έγραψε προφητικά σε βιβλίο του το 1996.

Ευρωπαϊστής ο ίδιος, ενώ έχει αποχωρήσει πλέον από την καγκελαρία, τον Δεκέμβριο του 1986 ήταν ένας από τους ιδρυτές της επιτροπής που υποστηρίζει την ΟΝΕ και τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Χαρακτηριστικό είναι πως ο πρόεδρος της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ χαιρέτισε τον «μεγάλο Ευρωπαίο» μόλις έγινε γνωστός ο θάνατός του, σημειώνοντας πως «την εποχή που ήταν καγκελάριος (…) προετοίμασε τις επιλογές που έκαναν στη συνέχεια ο Φρανσουά Μιτεράν και ο Χέλμουτ Κολ», συμπληρώνοντας πως αγωνίστηκε επίσης για να προσδώσει «κοινωνική διάσταση στην οικονομία της αγοράς».

Τον περασμένο Ιούνιο μίλησε στο ΑΜΝΑ, σε μια από τις τελευταίες του συνεντεύξεις, αποδεικνύοντας πως γνώριζε πολύ καλά τι συνέβαινε στη χώρα μας. «Η Ελλάδα έχει γνωρίσει μια σειρά από πτωχεύσεις στο παρελθόν», είπε κάποια στιγμή χωρίς να ερωτηθεί.

«Τα χρήματα της βοήθειας βρίσκονται στα βιβλία μόνο», ξεκαθάρισε, προσθέτοντας δηκτικά ότι τα λεγόμενα προγράμματα σωτηρίας των θεσμών ήταν μεν πολλά, αλλά «βρίσκεται κανείς ακριβώς στο ίδιο σημείο που βρισκόταν και πριν από οκτώ μήνες». Πήρε θέση και για το θέμα των πολεμικών αποζημιώσεων: «Δεν θεωρώ ότι οι απαιτήσεις αυτές έχουν κλείσει νομικά και πολιτικά», είπε, ενώ σε άλλο σημείο τόνισε πως «πρέπει τουλάχιστον μερικώς να διαγραφεί ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού χρέους». Χαρακτήρισε κουταμάρες τους ισχυρισμούς ότι ο Γερμανός φορολογούμενος ματώνει εξαιτίας της βοήθειας προς την Ελλάδα. Υπήρξε προφητικός για το προσφυγικό, δηλώνοντας πως «τους επόμενους μήνες θα γίνει ένα τεράστιο πρόβλημα».

«Δύο φορές έγινε προσπάθεια να κυβερνηθεί η Ευρώπη από το κέντρο της με τα γνωστά τρομερά αποτελέσματα. Δεν πρέπει να επαναληφθεί…» εκμυστηρεύτηκε όταν τα μικρόφωνα έκλεισαν καρφώνοντας την πολιτική ηγεσία της χώρας του.