Περιμένουν να καθίσουν τα νερά μετά το τσουνάμι

Το τραγικό δυστύχημα των Τεμπών- με την πρωτοφανή για τον δυτικό κόσμο σύγκρουση δύο αμαξοστοιχιών- εκτός του ότι έχει προκαλέσει ένα σοκ στην ελληνική κοινωνία έχει αναγκάσει και τα κόμματα να σκεφτούν τον ανασχεδιασμό στην στρατηγική τους.

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Αργά ή γρήγορα η χώρα θα οδηγηθεί σε εκλογές, καθώς ολοκληρώνεται η τετραετής θητεία της παρούσης κυβέρνησης. Σύμφωνα με όλες τις πληροφορίες οι πρώτες εκλογές με το σύστημα της απλής αναλογικής θα διεξαχθούν την Κυριακή 21 Μαΐου, ή το αργότερο μία εβδομάδα αργότερα (28 Μαΐου) και οι δεύτερες εκλογές με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής θα πάνε για τις 2 Ιουλίου. Υπάρχει και η πληροφορία που διέρρευσε από το περιβάλλον του Κύπριου Προέδρου, Νίκου Χριστοδουλίδη, ότι οι πρώτες εκλογές θα διεξαχθούν στις 2 Ιουλίου και οι δεύτερες προσδιορίζονται για τις αρχές Σεπτεμβρίου, πριν αρχίσουν τα σχολεία.

Όμως το δυστύχημα, όπως είπαμε και παραπάνω, αλλάζει πολλά πράγματα, καθώς υπάρχει οργή στην κοινωνία, οι συγκεντρώσεις ανά εβδομάδα θυμίζουν την εποχή των «αγανακτισμένων», ενώ και στις δημοσκοπήσεις αποτυπώνεται αυτή η οργή. Έτσι βλέπουμε να αυξάνεται η «γκρίζα ζώνη», δηλαδή οι αναποφάσιστοι και αυτοί που δεν επιθυμούν να απαντήσουν στις ερωτήσεις των δημοσκοπήσεων. Όπως επίσης τα κόμματα εξουσίας (δηλαδή όσα διακυβέρνησης τη χώρα από την μεταπολίτευση έως σήμερα) χάνουν δυνάμεις, ενώ οι υπόλοιποι κάτι κερδίζουν.

Νέος σχεδιασμός  

Όπως, λοιπόν, γίνεται αντιληπτό πολύ σημαντικό ρόλο στην απόφαση των πολιτών για το ποιο κόμμα θα εμπιστευθούν στις ερχόμενες εκλογές θα παίξει και το δυστύχημα των Τεμπών. Όπως έγινε και το 2019, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ πλήρωσε και με το παραπάνω την εκατόμβη νεκρών στο Μάτι, όπου αποδείχθηκε από την δικαστική έρευνα, ότι υπήρξε ανικανότητα διαχείρισης, με συνέπεια να ισοπεδωθεί μία ολόκληρη περιοχή. Αυτό το ενδεχόμενο φοβάται και το κυβερνών κόμμα. Δηλαδή να κριθεί μόνο για το δυστύχημα στα Τέμπη και όχι συνολικά για την τετραετή θητεία της και τον τρόπο που διαχειρίστηκε όλες τις κρίσεις.

Από την άλλη η αντιπολίτευση, όπως είναι απόλυτα λογικό, προσπαθεί να προκαλέσει ζημιά στην κυβέρνηση χτυπώντας εκεί που εγείρει αντανακλαστικά τις ευαίσθητες χορδές των απλών ανθρώπων.

Όλοι οι δημοσκόποι κάνουν λόγο για ένα νέο σκηνικό μετά την 1^η Μαρτίου. Εξάλλου αυτό καταγράφεται και σε όλες τις δημοσκοπήσεις που έχουν δει το φως της δημοσιότητας. Για παράδειγμα στην δημοσκόπηση της MRB, το 55,6% δηλώνει πως το θέμα των Τεμπών θα επηρεάσει την κρίση του στην κάλπη, ενώ στην έρευνα της Marc τα Τέμπη αποτελούν την μεγαλύτερη κοινωνική ανησυχία, σε ποσοστό 86%, ξεπερνώντας ακόμη και το πρόβλημα της ακρίβειας.

Πως, λοιπόν, θα προσεγγιστούν οι πολίτες από Νέα Δημοκρατία, ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ, που κατά βάση οι πολίτες θεωρούν πως έχουν ευθύνες για το χάλι των σιδηροδρόμων; Σε αυτή την ερώτηση κλήθηκε να απαντήσει προ ημερών ο Νίκος Χριστοδουλάκης, πρώην υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση Σημίτη και συγγραφέας του κυβερνητικού προγράμματος του ΠΑΣΟΚ. Ο κ. Χριστοδουλάκης, λοιπόν, σχολιάζοντας τα νέα δεδομένα είπε ότι «αυτή την εποχή βιώνουμε ένα τσουνάμι. Πρέπει πρώτα να περιμένουμε να πέσουν τα νερά, να δούμε το πραγματικό μέγεθος της καταστροφής κι εν συνεχεία να προχωρήσουμε σε διορθώσεις».

Με αυτή την εκτίμηση συμφωνούν και οι περισσότεροι των δημοσκόπων. Εκτιμούν πως όσο πιο πίσω πάνε οι εκλογές, τόσο πιο πολύ θα έχουν καθίσει τα νερά. Θα έχει προχωρήσει και η δικαστική έρευνα και λογικά θα έχουν αποδοθεί κι ευθύνες. Αυτή την εποχή υπάρχει οργή, η οποία αποτυπώνεται και στα ποσοστά των τριών κομμάτων που θεωρούνται κυβερνητικά, καθώς βρέθηκαν σε θέσεις εξουσίας την τελευταία δεκαπενταετία.

Η Ν.Δ. ως κυβέρνηση επωμίζεται το μεγαλύτερο βάρος των ευθυνών, αλλά και ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ, μπαίνουν σε ένα κάδρο διαχρονικής νοοτροπίας και τιμωρούνται από τους πολίτες, χάνοντας περισσότερες ή λιγότερες δυνάμεις στις μετρήσεις. Μεγαλύτερη εστία προβληματισμού είναι τα νούμερα που συγκεντρώνουν όχι οι «αντισυστημικές» κοινοβουλευτικές λύσεις, αλλά η άνοδος των ακροδεξιών ποσοστών, παρά την δεδομένη γνώση πως, με βάση την ψηφισμένη τροπολογία, είναι πολύ πιθανό το κόμμα του Κασιδιάρη να μην συμμετάσχει στις επόμενες κάλπες.

Νέα αφηγήματα

Στους κόλπους των δημοσκόπων θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι τα δύο μεγαλύτερα κόμματα, η Νέα Δημοκρατία και ο ΣΥΡΙΖΑ θα προχωρήσουν προς ανασχεδιασμό της στρατηγικής τους και θα προτάξουν νέα αφηγήματα. Ή να διαμορφώσουν τα υπάρχοντα αφηγήματα. Διότι ουδείς από τους πολίτες ενδιαφέρεται να ακούσει, είτε για αυτοδυναμία που ζητούσε επίμονα η Νέα Δημοκρατία, είτε για δικαιοσύνη παντού που επαγγελόταν ο ΣΥΡΙΖΑ.

Για παράδειγμα τα όσα έγιναν στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας την Δευτέρα δεν μας έκαναν σοφότερους. Ο κάθε υπουργός που μίλησε κατέθεσε τα δικά του χαρτιά και όπως λένε οι πολιτικοί αναλυτές «ο καθένας είπε την δική του αλήθεια, αλλά μάλλον έκαναν χειρότερη την κατάσταση».

Βέβαια θα πρέπει να τονιστεί ότι σε όλες τις δημοσκοπήσεις, η σειρά στην κατάταξη των κομμάτων δεν άλλαξε, αλλά εάν τελικά τα κόμματα λάβουν αυτά τα ποσοστά στις εκλογές, τότε μιλάμε για ένα άλλο τοπίο. Το μεγαλύτερο «χαρτί» της κυβέρνησης ήταν το επιτελικό κράτος, το οποίο υπέστη το μεγαλύτερό του πλήγμα όταν αποκαλύφθηκε η κατάσταση στην οποία λειτουργούσαν οι σιδηρόδρομοι. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως στην κυβέρνηση υπόσχονται πως θα τα «αλλάξουν όλα», χτίζοντας από την αρχή την εικόνα της υπευθυνότητας για την οποία η Ν.Δ. κυρίως εξελέγη το 2019.

Και για τον ΣΥΡΙΖΑ, ωστόσο, διαφαίνεται η ανάγκη αλλαγής, ώστε να προσελκύσει ψηφοφόρους που είναι μεν απογοητευμένοι από τη Ν.Δ., όμως δεν θεωρούν την σημερινή αξιωματική αντιπολίτευση σοβαρή κυβερνητική εναλλακτική. Στην «αλλαγή» του ΣΥΡΙΖΑ συμπεριλαμβάνεται και η ωρίμανσή του, την οποία προσπάθησε να αποτυπώσει στην συνέντευξή του στο Mega ο Αλέξης Τσίπρας. Βέβαια λίγες ημέρες αργότερα τα γκρέμισε όλα όταν επανέφερε με δόξα και τιμή τον Παύλο Πολάκη και στην πρώτη γραμμή και στα ψηφοδέλτια.

Κυβερνήσεις συνεργασίας

Αυτό που κάνει μεγαλύτερη εντύπωση στις δημοσκοπήσεις είναι ότι σε όλες τις έρευνες κοινής γνώμης άλλαξε το ποσοστό σε ό,τι αφορά την αυτοδυναμία και τις κυβερνήσεις συνεργασίας. Στην πριν των Τεμπών εποχή η αυτοδυναμία ενός κόμματος θεωρείτο ως το καλύτερο δυνατό για τη χώρα. Τώρα στις μετρήσεις οι ερωτηθέντες εκτιμούν ότι συμφέρουν καλύτερα οι κυβερνήσεις συνεργασίας.

Ήδη οι ηγεσίες των κομμάτων έχουν λάβει τα μηνύματα και όπως φαίνεται από τις πρώτες παρεμβάσεις των πολιτικών στελεχών έχουν ρίξει νερό στο κρασί τους. Περισσότερο προσπαθούν να «φορτώσουν τον μουντζούρη» στους αντιπάλους παρά να υποστηρίξουν με πάθος τα αφηγήματα τους στην προ Τεμπών περίοδο.

Όμως ο μεγαλύτερος προβληματισμός και στο Μαξίμου και στην Κουμουνδούρου, αλλά και την Χαριλάου Τρικούπη είναι η άρνηση που δείχνουν οι ερωτώμενοι συνολικά για το πολιτικό σύστημα. Κάτι που ελλοχεύει τον κίνδυνο να μετατραπεί σε απαξίωση. Ήδη στην ερώτηση για την «καταλληλότητα», παρουσιάζουν πτώση και τα ποσοστά του πρωθυπουργού και του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης και παράλληλα σημαντική αύξηση του ποσοστού του «Κανένας».