Πόλεμος (χωρίς… εκεχειρία) τα τροχαία

Πρώτη είδηση στα δελτία ειδήσεων το πρωί των Χριστουγέννων ήταν μία τραγωδία στην άσφαλτο με νεκρούς δύο εφήβους, 18 και 17 ετών, στα Βριλήσσια. Δυστυχώς δεν επρόκειτο ποτέ να είναι η τελευταία τραγική είδηση του είδους, καθώς η αυτοκίνηση στη χώρα μας έχει εξελιχθεί σε μία αιματηρή μάχη που όχι μόνο δεν έχει ορατό τέλος αλλά δεν δείχνει ούτε καν ένα σημάδι… εκεχειρίας.

Του Νίκου Τσαγκατάκη

Η απαισιοδοξία του προλόγου επιβεβαιώθηκε πολύ γρήγορα καθώς και η δεύτερη ημέρα των Χριστουγέννων σημαδεύτηκε από τον θάνατο σε έναν δρόμο στην Επανομή της Θεσσαλονίκης, ακόμη ενός νέου ανθρώπου, μόλις 24 ετών.

Ο τρόπος ίδιος και τα αίτια κατά την δημοσιογραφική κοινοτυπία «αδιευκρίνιστα» (αλλά συνήθως πολύ… ευκρινή): όπως συνέβη και με το αυτοκίνητο των δύο παιδιών στα Βριλήσσια το όχημα του 24χρονου ξέφυγε από την πορεία του, χτύπησε σε τσιμεντένιο τοιχίο και επήλθε το μοιραίο.

Ο όρος «μάστιγα» μοιάζει πλέον λίγος για να απεικονίσει το πρόβλημα των τροχαίων στην Ελλάδα, όπως τουλάχιστον καταδεικνύει η «μαύρη» στατιστική.

Μόνο στο πρώτο εννεάμηνο του 2023 τα προσωρινά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ είχαν καταγράψει 8.302 ατυχήματα με τον απολογισμό να είναι 479 νεκροί, 500 βαριά τραυματίες και 9.416 ελαφρά τραυματισμένους ανθρώπους. Με μία απλή διαίρεση αυτό σημαίνει ότι από τον Ιανουάριο μέχρι και τον Σεπτέμβριο θρηνούσαμε κάθε μήνα την απώλεια περισσότερων από 53 συνανθρώπων μας. Αν δε αθροίσουμε τις απώλειες και των ετών 2021 και 2022, τότε θα διαπιστώσουμε ότι στους ελληνικούς δρόμους κόπηκε το νήμα της ζωής 1.843 ανθρώπων.

Με αυτά τα μακάβρια νούμερα δεν είναι τυχαίο ότι τα τροχαία ατυχήματα αποτελούν τη βασική αιτία θανάτου στις ηλικίες 15-29 ετών, καθώς και την πρώτη πιο συχνή αιτία τραύματος αλλά και συχνότερη αιτία αναπηρίας σε άτομα ηλικίας από 18 έως 55 ετών.

Ειδικά σε ό,τι αφορά τους τραυματισμούς που προκλήθηκαν από τροχαία αξίζει να σημειωθεί ότι την ίδια τριετία 2021-2023 1.764 που κατάφεραν να επιβιώσουν ζουν με συνοδό αναπηρία, που αφορά, κυρίως, στις κινητικές λειτουργίες, αλλά και τις γνωστικές ή συναισθηματικές ανώτερες λειτουργίες του εγκεφάλου.

Οι αιτίες

Οι λόγοι για τους οποίους σκοτωνόμαστε ή τραυματιζόμαστε ως εποχούμενοι δεν ανήκουν στην σφαίρα της μεταφυσικής. Αντιθέτως είναι πολύ… γήινοι και δυστυχέστατα απολύτως προβλέψιμοι υπό την έννοια ότι στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων που φτάνει το 88% τα τροχαία ατυχήματα προκαλούνται από επισφαλείς πράξεις των οδηγών των οχημάτων.

Ειδικότερα οι κλασικές αστυνομικές τροχονομικές έρευνες δείχνουν ότι μεταξύ των κυριότερων αιτιών των τροχαίων ατυχημάτων/δυστυχημάτων είναι η μη τήρηση απόστασης ασφαλείας από τα προπορευόμενα οχήματα, η παραβίαση προτεραιότητας και η κίνηση στο αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας.

Μιλάμε δηλαδή για οδηγικές συμπεριφορές που καταργούν κάθε έννοια ασφάλειας, με τους «δράστες» να θεωρούν ότι μπορούν για παράδειγμα να οδηγούν και να στέλνουν μηνύματα από το κινητό τους εν κινήσει ή να κάθονται στο βολάν έχοντας πιει ένα-δυο ποτηράκια αφού το «αντέχουν».

Η στατιστική πάντως που δεν κάνει λάθος έχει άλλη… άποψη: το αλκοόλ θεωρείται υπεύθυνο για το 45% των θανάτων από τροχαία, ενώ το 60% των ατυχημάτων που προκαλούνται από εφήβους έχουν σχέση με απόσπαση της προσοχής κατά την οδήγηση.

Η πρωτοβουλία του υπουργείου Υγείας

Οι επιτελείς του υπουργείου Υγείας στην οδό Αριστοτέλους δεν είναι φυσικά υπεύθυνοι για την αστυνόμευση στους δρόμους του αστικού ιστού και του εθνικού οδικού δικτύου, ούτε για την κυκλοφοριακή αγωγή-διαπαιδαγώγηση της νέας γενιάς. Είναι, ωστόσο, εκείνοι που στο πλαίσιο της λειτουργίας του Εθνικού Συστήματος Υγείας καλούνται κάθε φορά να επωμιστούν το υγειονομικό βάρος της διάσωσης εκείνων που τραυματίζονται στην άσφαλτο και των οποίων η έγκαιρη μεταφορά στον «σωστό» τόπο και στους «σωστούς» ανθρώπους μπορεί να κρίνει την μετέπειτα ζωή τους.

Ένα σύγχρονο σχέδιο που εκσυγχρονίζει ακριβώς αυτή τη διαδικασία του post accident trauma έχει δουλευτεί στο υπουργείο Υγείας και μάλιστα στο τελευταίο Υπουργικό Συμβούλιο του 2023 ο αρμόδιος υπουργός Μιχάλης Χρυσοχοΐδης παρουσίασε την οργάνωση και λειτουργία ενός Εθνικού Συστήματος Τραύματος που προβλέπει τη σύσταση αρχικά 16 Κέντρων Τραύματος σε νοσοκομεία.

Επικαλούμενος κι αυτός αρκετά από τα επίσημα στοιχεία που συνθέτουν την «επιδημιολογική» εικόνα των τροχαίων ατυχημάτων στη χώρα μας, ο υπουργός Υγείας στάθηκε καταρχάς στην ανάγκη που υπάρχει να μεταφέρονται οι τραυματίες στον ελάχιστο δυνατό χρόνο από το σημείο του συμβάντος στο κατάλληλο νοσηλευτικό σχηματισμό, αλλά και να παρέχεται σε αυτούς άμεση ιατρική φροντίδα, ανάλογη με το είδος του τραύματος, καθώς συνδέεται άμεσα, όπως είπε, με υψηλά επίπεδα νοσηρότητας, θνητότητας, αναπηρίας, ψυχοκοινωνικών επιπτώσεων και δαπανών.

Αυτός ο στόχος επιδιώκεται να εκπληρωθεί με τη λειτουργία του Εθνικού Συστήματος Τραύματος, το οποίο περιλαμβάνει: α) τη σύσταση Κέντρων Τραύματος σε κάθε νοσοκομείο του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΚΤ), β) τη λειτουργία και αναδιοργάνωση τους με ειδική διατομεακή στελέχωση και εξοπλισμό, γ) την αναβάθμιση των υπαρχουσών δομών, δ) την εκπαίδευση- κατάρτιση του εμπλεκόμενου ανθρωπίνου δυναμικού και κυρίως ε) τη σύμπραξη με αρμόδιους φορείς, ώστε να επιτευχθεί η ταχεία μεταφορά του τραυματία/ ασθενούς.

Σύμφωνα, πάντα, με τον κ. Χρυσοχοΐδη, τα Κέντρα Τραύματος αποτελούν τους πυλώνες βελτίωσης του συνόλου της διαχείρισης των τραυματιών/ασθενών και έχουν αποδείξει σε κάθε σύστημα υγείας όπου εφαρμόστηκαν, την ικανότητά τους να ελαττώνουν τη θνησιμότητα, να επιτυγχάνουν αναστρεψιμότητα της βλάβης και τελικά να μετριάζουν το συναισθηματικό και οικονομικό κόστος για τους τραυματίες- ασθενείς, τις οικογένειές τους και το Κράτος.

Με τη δημιουργία ενός Εθνικού Συστήματος Τραύματος, αποτελούμενο από 16 Κέντρα Τραύματος, Επιπέδου Ι, θα καλύπτονται οι ανάγκες της Ελλάδας, από την επείγουσα προνοσοκομειακή περίθαλψη έως την ενδονοσοκομειακή φροντίδα και αποκατάσταση, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός συνολικά σύγχρονου συστήματος υγείας. Στο σύνολο των δομών που έχουν ήδη ενταχθεί στο Εθνικό Σύστημα Τραύματος, πραγματοποιείται τεχνικός έλεγχος και επανασχεδιασμός, όπου απαιτείται, των Χώρων Αναζωογόνησης εντός των τμημάτων επειγόντων περιστατικών, προκειμένου να καταστούν πλήρως λειτουργικά και αποτελεσματικά Κέντρα Τραύματος.

Η χρηματοδότηση για τη σύσταση των 16 Κέντρων Τραύματος, προέρχεται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και ειδικότερα τη δράση 16795 που αφορά στην «Ανακαίνιση και Εκσυγχρονισμό των Νοσοκομείων» και στην οποία έχει ενταχθεί ο εκσυγχρονισμός 55 τμημάτων Επειγόντων Περιστατικών.