Πόνεσε τον ελληνικό τουρισμό το «κανόνι» της Thomas Cook

Από το «Δόξα σοι ο Θεός» στο «Βοήθα, Παναγιά». Κάπως έτσι βιώνουν τη φετινή χρονιά όλοι οι εμπλεκόμενοι στον τουρισμό. Προ δέκα ημερών ο υπουργός Τουρισμού, Χάρης Θεοχάρης, εκτιμούσε ότι η φετινή χρονιά θα κλείσει με αύξηση των εσόδων κατά 500 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με το 2018, αλλά υπολόγιζε δίχως την Thomas Cook.

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Κι όλα αυτά σε μία δύσκολη περίοδο, καθώς καταμεσής του καλοκαιριού είχαμε εκλογές, κάτι που ανησύχησε τους τουριστικούς παράγοντες. Επίσης ήταν γνωστό σε όλο τον κόσμο ότι η Thomas Cook αντιμετώπιζε προβλήματα, αλλά η επίσκεψη του διευθύνοντα συμβούλου της Thomas Cook, Πίτερ Φανκχάουζερ, στον Χάρη Θεοχάρη και η υπόσχεση για νέες επενδύσεις στην Ελλάδα καθησύχασε όλους όσοι κάθονταν σε αναμμένα κάρβουνα.

Πλέον μετά την πτώχευση ενός από τους μεγαλύτερους παίκτες παγκοσμίως των υπηρεσιών τουρισμού, όχι μόνο δεν επιτρέπει στην Ελλάδα να πανηγυρίσει για τα αυξημένα έσοδα, αλλά δημιουργεί πληθώρα προβλημάτων όχι μόνο στις τουριστικές επιχειρήσεις, αλλά και στους προμηθευτές τους. Η πλήρης έκταση της ζημίας, τόσο για τις επιχειρήσεις με μεγάλη εξάρτηση από την Thomas Cook –ξενοδοχεία με αποκλειστικά συμβόλαια, εργαζομένους σε αυτά, προμηθευτές, παρόχους υπηρεσιών–, όσο και για τα μερίδια που χάνει ο ελληνικός Τουρισμός από το «κενό» των τουριστών που θα διακινούσε ο tour operator έως το τέλος της σεζόν, θα γίνεται όλο και πιο καθαρή όσο περνούν οι ημέρες και αποτυπώνονται οι αλυσιδωτές αντιδράσεις που έχει προκαλέσει η κατάρρευση του τεράστιου αυτού ταξιδιωτικού οργανισμού.

Σύμφωνα με τους επιχειρηματίες του τουριστικού κλάδου, οι απώλειες μπορεί να φθάσουν μέχρι και τα 500 εκατομμύρια ευρώ, καθώς ο οργανισμός είχε ευρύ πρόγραμμα κρατήσεων και πολύ μεγάλη παρουσία σε όλους τους δημοφιλείς προορισμούς, και ειδικότερα σε Κρήτη, Κω, Ρόδο, Κέρκυρα και Ζάκυνθο. Το πλήγμα όμως για την οικονομία, λόγω των τουριστών που δεν θα έρθουν, των χαμένων μεριδίων, των προμηθευτών κ.ά., ενδεχομένως να φτάσει και το ένα δισ. ευρώ. Σε αυτό προστίθενται και οι επενδύσεις του ομίλου σε νέα ξενοδοχεία που δεν θα υλοποιηθούν (150 εκατ. ήταν το πλάνο για φέτος).

Οι προεκτάσεις από την κατάρρευση της Thomas Cook για την ελληνική αγορά είναι πολλές και πολύπλοκες, με πρώτη την αποπληρωμή των οφειλών προς τα ξενοδοχεία από τα μέσα Ιουλίου. Οι πληρωμές γίνονταν μετά από διάστημα 60 ημερών, και στις αρχές Οκτωβρίου θα έπρεπε κανονικά να αποπληρωθούν ο Αύγουστος και ο Σεπτέμβριος, δύο από τους πιο «δυνατούς» μήνες της τουριστικής περιόδου. Σε αρκετές περιπτώσεις δεν έχει εξοφληθεί ούτε ο Ιούλιος. Μόνο στην Κρήτη, η ζημιά για τα ξενοδοχεία υπολογίζεται σε 80 με 100 εκατ. ευρώ, αφού μεγάλο ποσοστό των ξενοδόχων του νησιού συνεργάζονταν με την Thomas Cook. Στην Κω οι απώλειες αγγίζουν τα 20 εκατ. ευρώ. Στη Ζάκυνθο, οι ξενοδόχοι κάνουν λόγο για «άνοιγμα» ύψους 50 εκατ. προς τις επιχειρήσεις. Εξίσου μεγάλο είναι το πλήγμα που έχει δεχθεί η Ρόδος, όπου ο οργανισμός διαχειριζόταν, πέραν των συμβολαίων, και δύο μονάδες. Στη Σκιάθο επιχειρηματίες μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων έκαναν λόγο για καταστροφή και για ένα αβέβαιο αύριο στην τουριστική βιομηχανία.

Για να δοθεί μια ευρύτερη εικόνα των οφειλών, όπως εξηγούν επιχειρηματίες ξενοδόχοι, κατά μέσο όρο το έσοδο ανά επισκέπτη της Thomas Cook υπολογίζεται στα 50 ευρώ και έφτανε μέχρι και τα 90 το άτομο ανάλογα με τον προορισμό, την κατηγορία του καταλύματος, την εποχή της κράτησης και τις παροχές. Ξενοδόχοι σημειώνουν πως οι οφειλές από την Thomas Cook Βρετανίας έχουν πια χαθεί, όμως οι αντιπρόσωποι του οργανισμού σε Γερμανία και Σκανδιναβικές χώρες έχουν αποστείλει ήδη επιστολές στους Έλληνες ξενοδόχους, με τις οποίες ζητούν να γίνει ρύθμιση των χρεών. Αν τελικά αυτό ισχύσει, τότε όλοι κάνουν λόγο πως θα μπορέσουν να μετριάσουν τις απώλειές τους.

 

Δικά του ξενοδοχεία

Η Thomas Cook λειτουργούσε στην Ελλάδα 48 ξενοδοχειακές μονάδες με οκτώ διαφορετικά σήματα. Τέσσερα εξ αυτών ήταν ιδιόκτητα, το Sunwing Kalithea Beach στη Ρόδο, το Sunwing Makrigialos στην Κρήτη, το Sunprime Miramare στην Ιξιά της Ρόδου και το Casa Cook στην Κω. Τα υπόλοιπα λειτουργούσαν με τη μέθοδο franchise.

Και πλέον περί τους 1.700 εργαζόμενους σε αυτές τις ξενοδοχειακές μονάδες είναι στην κυριολεξία στον αέρα. Μάλιστα, ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων στον Επισιτισμό-Τουρισμό (ΠΟΕΕΤ), Γιώργος Χότζογλου, υποστηρίζει πως «αν δεν αποδοθούν τα συμβόλαια και οι οφειλές που έχει η Thomas Cook προς τα συγκεκριμένα ξενοδοχεία, τότε θα υπάρξει μεγάλο πρόβλημα και εκεί».

Η ΠΟΕΕΤ ήδη από τη Δευτέρα επικοινώνησε με το υπουργείο Τουρισμού, ενώ αναμένεται να έχει επαφές και με στελέχη του υπουργείου Εργασίας, καθώς υπάρχει η πληροφορία ότι υπάρχει καθυστέρηση στη μισθοδοσία και, όπως επισημαίνει ο κ. Χότζογλου, «στην καλύτερη των περιπτώσεων οι συνάδελφοί μας θα χάσουν μέχρι και δύο μισθούς».

Ένα επίσης σημαντικό ζήτημα είναι ότι μέχρι το τέλος της τουριστικής σεζόν αναμενόταν να έρθουν στην Ελλάδα περί τους 500.000 επισκέπτες, οι οποίοι φυσικά μετά την κατάρρευση του ταξιδιωτικού οργανισμού δεν πρόκειται να κάνουν το ταξίδι αυτό στη χώρα μας. Το χειρότερο όλων για την Ελλάδα από την κατάρρευση της Thomas Cook, είναι ότι οι τουρίστες που μετακίνησε στη φετινή χρονιά ήταν υψηλότερου εισοδηματικού επιπέδου έναντι των προηγούμενων τουριστικών περιόδων.

Οι αποζημιώσεις, σύμφωνα με τους ξενοδόχους, αφορούν το διάστημα από το κλείσιμο του tour operator, μέχρι και να ολοκληρωθούν τα τουριστικά πακέτα στο τέλος Οκτωβρίου. Θα συνεχιστούν εκείνα που έχουν ασφαλιστεί. Τα μη ασφαλισμένα τουριστικά πακέτα θα ακυρωθούν, γεγονός που θεωρείται πως θα περιορίσει αισθητά τα μερίδια της Ελλάδας σε τουρίστες, σε μια ούτως ή άλλως δύσκολη περίοδο σε επίπεδο αφίξεων. Επίσης μία ακόμη οδυνηρή παράμετρος είναι ότι σε μεγάλο ποσοστό είχαν κλειστεί τα συμβόλαια και για την τουριστική περίοδο του 2020.

Να σημειωθεί ότι το υπουργείο Τουρισμού πάγωσε το πρόγραμμα που τρέχει ο ΕΟΤ σε συνεργασία με την Thomas Cook. Το πρόγραμμα είχε συνολική αξία 1,5 εκατ. ευρώ και δεν έχει καταβληθεί ποσό 1,1 εκατ. ευρώ.

Το μεγάλο ερώτημα είναι το ποιος θα καλύψει το κενό που αφήνει ο μεγάλος τουριστικός οργανισμός Thomas Cook Group. Διότι μιλάμε για έναν τουριστικό οργανισμό με 178 χρόνια ζωής, καθώς ιδρύθηκε το 1841 και το 2018 είχε πωλήσεις 9,6 δισεκατομμυρίων λιρών. Διέθετε 200 ξενοδοχεία και είχε δραστηριότητα σε 16 βασικές αγορές, με περισσότερα από 40.000 δωμάτια, σε 47 προορισμούς σε όλο τον κόσμο.

Τα πρώτα μέτρα

Τώρα πλέον όλος ο τουριστικός κλάδος αναμένει την αρωγή του κράτους για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, που για κάποιους από τους επιχειρηματίες έχει εξελιχθεί σε ζήτημα ζωής ή θανάτου. Η πρώτη σκέψη για απαλλαγή από την υποχρέωση καταβολής τέλους διαμονής για συγκεκριμένη περίοδο και εταιρείες, λόγω του πλήγματος που δέχτηκε η τουριστική αγορά, είναι αναμφίβολα ένα θετικό μέτρο, εάν τελικά οριστικοποιηθεί. Το τέλος διαμονής είναι της τάξης των 0,50-4 ευρώ ανά διανυκτέρευση και όπως ισχυρίζονται στο υπουργείο Οικονομικών δεν έχει μεγάλο δημοσιονομικό κόστος.

Ο μπούσουλας φαίνεται ότι θα είναι εγκύκλιος του 2015, που εφαρμόστηκε σε άλλο… τουριστικό «κανόνι». Το 2014 πτώχευσε ο Ισπανικός διαδικτυακός tour operator «TRANSOTEL», καθώς και πολλά ρωσικά τουριστικά πρακτορεία. Με αυτούς τους τουριστικούς πράκτορες είχαν συνάψει συμβάσεις συνεργασίας και σε αρκετές περιπτώσεις κατ’ αποκλειστικότητα πολλές ημεδαπές ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα η εξόφληση των τιμολογίων που είχαν εκδοθεί επί πιστώσει προς τα υπόψη πρακτορεία να καταστεί πρακτικά αδύνατη, όπως δηλαδή ακριβώς συμβαίνει τώρα με την περίπτωση της Thomas Cook.

Από το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο της Ελλάδος τονίσθηκε τότε ότι προκειμένου για την απόδειξη της αφερεγγυότητας των Ρώσων και Ισπανών οφειλετών, η προσκόμιση τελεσίδικης δικαστικής απόφασης σε βάρος των οφειλετών τους –όπως ζητούσε η διάταξη του Κώδικα– αποτελεί μία διαδικασία εξαιρετικά χρονοβόρα και κοστοβόρα και επιπλέον δεν δημιουργεί καμία προσδοκία είσπραξης των οφειλομένων. Επειδή δεν ήταν δυνατόν να σχηματισθούν προβλέψεις για απόσβεση επισφαλών απαιτήσεων για το σύνολο των οφειλών των αλλοδαπών τουριστικών πρακτορείων εντός του 2014 και επειδή οι ζημίες που υπέστησαν οι ημεδαπές ξενοδοχειακές επιχειρήσεις από τη μη είσπραξη των απαιτήσεών τους οφείλονταν σε οριστικό γεγονός (πτώχευση αλλοδαπών οφειλετών), το οποίο μάλιστα θέτει ζήτημα επιβίωσης των επιχειρήσεων αυτών λόγω του μεγάλου ύψους των υπόψη ζημιών, έγινε δεκτό από το υπουργείο Οικονομικών ότι οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις που παρουσίασαν επισφαλείς απαιτήσεις λόγω πτώχευσης των τουριστικών πρακτορείων, μπορούν να διαγράψουν οριστικά τις απαιτήσεις αυτές μέσα στο φορολογικό έτος 2014 και να εκπέσουν τα σχετικά ποσά από τα ακαθάριστα έσοδα του φορολογικού αυτού έτους.

Προς το παρόν γίνεται καταγραφή και τις επόμενες ημέρες θα ληφθεί η οριστική απόφαση. Εξάλλου, όλοι αυτή τη στιγμή ασχολούνται με το πώς θα επιστρέψουν ασφαλείς στις εστίες τους οι 50.000 Βρετανοί που είναι στην Ελλάδα και έχουν μετακινηθεί με Thomas Cook.

Όμως και στις εκτιμήσεις για τη ζημία προς το παρόν δεν συμφωνούν όλοι. Είναι ενδεικτικό ότι, ενώ ο ΣΕΤΕ ανεβάζει τη ζημιά έως τα 500 εκατ. ευρώ, ο υπουργός Ανάπτυξης, Άδωνις Γεωργιάδης, μιλώντας στο ΔΣ του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών, έκανε λόγο για 160-170 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας ότι ειδικά για την επόμενη σεζόν βαρύνουσα σημασία έχει ποιοι θα καλύψουν το «κενό» της Thomas Cook, που έφερνε στην Ελλάδα περί τα 3 εκατομμύρια τουρίστες ετησίως.