Πυρκαγιά στο «Ιερό Δάσος» του παγκόσμιου σινεμά

Μία παλιά κοινότητα Ινδιάνων εγκατεστημένη σε υψόμετρο 108 μέτρων στο Λος Άντζελες της Καλιφόρνια έμελε να μετατραπεί στην Μέκκα του παγκόσμιου κινηματογράφου, όπως «ορίζει» η πασίγνωστη πινακίδα που ενημερώνει τον επισκέπτη ότι βρίσκεται στο Hollywood. Οι ίδιοι, όμως, αστέρες που κάποτε εγκατέστησαν σε αυτούς τους λόφους την πρώτη κοινότητα διασημοτήτων έχουν κατέβει σε μία σκληρή απεργία που βάζει φωτιά στο «ιερό δάσος» του παγκόσμιου σινεμά.

Του Νίκου Τσαγκατάκη

Έναν Ιούλιο σαν κι αυτόν που τώρα πλησιάζει στο τέλος του, αλλά στο μακρινό 1980, ξεκινούσε η μεγαλύτερη απεργία που είχε γνωρίσει μέχρι τότε ο κλάδος του αμερικανικού τηλεθεάματος, καθώς τα δύο εργατικά συνδικάτα που εκπροσωπούσαν τους ηθοποιούς στην αμερικανική κινηματογραφική βιομηχανία, το Screen Actors Guild (SAG) και η AFTRA (σ.σ. η Αμερικανική Ομοσπονδία Καλλιτεχνών Τηλεόρασης και Ραδιοφώνου) τα «έσπασαν» στις διαπραγματεύσεις τους με τους εκπροσώπους κινηματογραφικών στούντιο, τηλεοπτικών δικτύων και άλλων ανεξάρτητων παραγωγών. Οι αποτυχημένες όπως αποδείχτηκε συζητήσεις αφορούσαν το αίτημα των καλλιτεχνών να υπογραφεί μια κοινή σύμβαση εργασίας που θα κάλυπτε όλους τους ηθοποιούς και που θα τους αναγνώριζε ποσοστό επί των κερδών που έβγαζαν οι παραγωγοί από την υπό ανάπτυξη –τότε– αγορά της βιντεοκασέτας (και του dvd αργότερα) και της συνδρομητικής τηλεόρασης.

Πάλι Ιούλιος είναι σήμερα που το ενιαίο πλέον συνδικαλιστικό όργανο SAG- AFTRA (σ.σ. συγχωνεύτηκαν το 2012) «σφύριξε» στα περίπου 160.000 ηθοποιού μέλη του στις ΗΠΑ την έναρξη του απεργιακού αγώνα, συμπαραστεκόμενο μάλιστα στο σωματείο WGA που εκπροσωπεί 11.500 σεναριογράφους που παράγουν υλικό για τον κινηματογράφο, την τηλεόραση, το ραδιόφωνο ακόμα και τις ιντερνετικές παραγωγές οι οποίοι απεργούν ήδη από τις 2 Μαΐου.

 Όλος o… καλός ο κόσμος

Μεταξύ των 160.000 απεργών ηθοποιών ξεχωρίζουν πολλοί αστέρες της παγκόσμιας κινηματογραφικής βιομηχανίας όπως η Μέριλ Στριπ, η Τζένιφερ Λόρενς, η Γκλεν Κλόουζ, ο Μπεν Στίλερ, ο παραγωγός και ηθοποιός της δημοφιλούς σειράς «Ted Lasso» (σ.σ. σπάει την τηλεθέαση στην πλατφόρμα Apple TV), Τζέισον Σουντέικις, ο εκ των πρωταγωνιστών της κινηματογραφικής τριλογίας «Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών», Σον Όστιν, η ηθοποιός που ήταν στο βασικό καστ του εμβληματικού γουέστερν των αρχών της δεκαετίας του ‘90 «Οι Ασυγχώρητοι» αλλά και του οσκαρικού «Τιτανικού», Φράνσις Φίσερ.

Στον… κόντρα ρόλο του «μπροστάρη» της απεργιακής κινητοποίησης είναι φυσικά η πρόεδρος του σωματείου SAG-AFTRA, Φραν Ντρέσερ, που το κοινό σε Αμερική και Ευρώπη γνώρισε για τα καλά όταν υποδύθηκε την νταντά Φραν Φάιν στην τηλεοπτική κωμική σειρά «Νταντά Αμέσου Δράσεως».

Την υποστήριξή τους στην κινητοποίηση διατρανώνουν, εξάλλου, μέσω των social media ή άλλων δημόσιων τοποθετήσεών τους κι άλλοι γνωστοί ηθοποιοί όπως ο Τζορτζ Κλούνεϊ (σ.σ. σε ανάρτησή του έκανε λόγο για «σημείο καμπής» στην κινηματογραφική βιομηχανία), η Τζέιμι Λι Κέρτις, η «Μιράντα» του «Sex and the City», Σίνθια Νίξον, ενώ δεν έχουν λείψει και οι ακτιβισμοί. Στους τελευταίους συγκαταλέγεται η αποχώρηση του Κίλιαν Μέρφι, του Ματ Ντέιμον και της Έμιλι Μπλαντ από την πρεμιέρα που έκανε στο Λονδίνο η ταινία του Κρίστοφερ Νόλαν, «Oppenheimer», που μεταφέρει στο «πανί» τη ζωή του γερμανικής καταγωγής Αμερικανού φυσικού που είναι ο «πατέρας» της πρώτης ατομικής βόμβας.

 Τα αιτήματα και η διείσδυση της τεχνητής νοημοσύνης

Εκτός από τους πρωταγωνιστές του απεργιακού αγώνα, η ομοιότητα τού τότε με το τώρα συνίσταται και στα αιτήματα. Ειδικότερα, όπως και το 1980 έτσι και εν έτει 2023 οι ηθοποιοί διεκδικούν καλύτερες συνθήκες εργασίας, δικαιότερες αμοιβές για λογαριασμό των λιγότερο προβεβλημένων συναδέλφων τους –ειδικά στην αγορά των streaming υπηρεσιών–, καθώς και την υιοθέτηση δικλείδων ασφαλείας εκ μέρους των στούντιο και των καναλαρχών ότι δεν θα αντικατασταθούν από εικονικούς ηθοποιούς τεχνητής… υποκριτικής νοημοσύνης. Όπως χαρακτηριστικά είπε αναφερόμενος στο τελευταίο κομμάτι ο επικεφαλής διαπραγματευτής του συνδικάτου των ηθοποιών SAG-AFTRA, Ντάνκαν Κράμπτρι–Αϊρλαντ, «η απεργία αυτή γίνεται για να διασφαλίσουμε ότι ο βιοπορισμός των μελών μας δεν θα αφαιρεθεί από την τεχνητή νοημοσύνη».

Για την ώρα, η χρήση τεχνητής νοημοσύνης στην ευρύτερη κινηματογραφική βιομηχανία μοιάζει να πλήττει κυρίως του «φωνητικούς ηθοποιούς», αυτούς δηλαδή που δανείζουν τη φωνή τους σε ταινίες κινουμένων σχεδίων ή/και βιντεοπαιχνιδιών. Όπως εξηγεί η ηθοποιός Σίσσυ Τζόουνς που έχει «σπικάρει» πολλούς ρόλους σε animated σειρές όπως το «Transformers Earthrise» και σε βιντεοπαιχνίδια (βλ. Τhe Walking Dead, Life Is Strange, Grand Theft Auto V κ.ά.) πολλοί είναι πλέον οι κοινοί καθημερινοί που χρησιμοποιούν τη φωνή μιας διασημότητας για να ηχογραφήσουν όποιες ατάκες θέλουν μέσω διάφορων σχετικών εφαρμογών και εφαρμογών, χρησιμοποιώντας τη φωνητική τους ομοιότητα και κοινοποιώντας την… καλλιτεχνία τους στο διαδίκτυο.

Σύμφωνα με την 44χρονη Αμερικανίδα καλλιτέχνιδα, αυτό το φαινόμενο μπορεί έχει ως ένα σημείο «την πλάκα του» αλλά σε πολλές περιπτώσεις είναι επιβλαβές για τους εργαζόμενους στον συγκεκριμένο κλάδο καθώς δεν υπάρχει η δυνατότητα ελέγχου του τι είναι αληθές και τι ψεύτικο, οι πληγέντες καλλιτέχνες υφίστανται οικονομικές απώλειες αλλά και προσωπικές –«Υπάρχουν πράγματα που δεν θέλω να ακούσουν τα παιδιά μου», είπε η Τζόουνς–, ενώ ο ηθοποιός κινδυνεύει εντέλει να χάσει την «κυριαρχία-κατοχή» της ίδιας του της φωνής!!!

Το πόσο δύσκολο, αν όχι ακατόρθωτο, είναι να γυρίσει η Μέκκα του παγκόσμιου τηλεθεάματος τον διακόπτη στο προ AI στάτους κβο το γνωρίζουν οι ηθοποιοί που ομολογούν ότι «το τζίνι δεν μπορεί να ξαναστριμωχτεί στο λυχνάρι». Υπό το πρίσμα της νέας κανονικότητας(;) όπου η τεχνητή νοημοσύνη κλωνοποιεί τις φωνές των καλλιτεχνών, ο πιο εφικτός στόχος είναι να υπάρξει ένα συμφωνημένο πλαίσιο ηθικής λειτουργίας της τεχνητής νοημοσύνης όπου οι ηθοποιοί θα ξέρουν πώς θα χρησιμοποιηθεί κάποια ψηφιακή εκδοχή του εαυτού τους.

«Ακριβό» πλήγμα…

Η αναστάτωση που προκαλείται από την απεργία των ηθοποιών και των σεναριογράφων του κινηματογράφου και της τηλεόρασης στο Χόλιγουντ δεν είναι αμελητέα. Για να υπάρχει ένα μέγεθος σύγκρισης του τι μπορεί να σημαίνει σε χρηματικές απώλειες η τωρινή απεργία, θυμίζεται ότι οι 100 ημέρες απεργίας των σεναριογράφων του 2007-2008 κόστισε στον κλάδο περί τα 2 δισ. δολάρια.

Από την πλευρά τους, οι μεγαλοπαραγωγοί ευελπιστούν κυνικά ότι οι ηθοποιοί αργά ή γρήγορα θα «σπάσουν» μπροστά στο φάσμα της… απληρωσιάς. Από την άλλη, όμως, ουδείς μπορεί να προβλέψει πόσο θα αντέξουν να χάνουν ζεστό χρήμα τα στούντιο από τις αναβολές ταινιών, συνεντεύξεων, διαφημίσεων, ακόμη και podcast, την ώρα που η ίδια βιομηχανία προσπαθεί να ανακάμψει από το χτύπημα της πανδημίας του κορωνοϊού.