Τεκμαρτή «φάκα» για μισό εκατομμύριο ελεύθερους επαγγελματίες

Όταν ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας Γιάννης Στουρνάρας ανέδειξε με δύο απλούς αριθμούς την ελληνική παραβατική πραγματικότητα της φοροδιαφυγής στάθηκε στο μέγεθος του φαινομένου και όχι στους ύποπτους παραβάτες. Τους τελευταίους τους «αναλαμβάνει» τώρα η κυβέρνηση ευελπιστώντας ότι θα τους… σωφρονίσει με το τελευταίο νομοσχέδιο του ΥΠΟΙΚ για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής.

Του Νίκου Τσαγκατάκη

Δεν ανακαλύπτει την πυρίτιδα όποιος πει ότι η φοροδιαφυγή είναι ένα σπορ που το… εξασκούν μόνο όσοι μπορούν. Όσοι, δηλαδή, μπορούν εύκολα να αποκρύψουν τα πραγματικά εισοδήματά τους απλώς μη δηλώνοντάς τα. Είναι δε κοινό μυστικό ότι αυτή την «ευκολία» αυτή δεν την έχουν ούτε οι μισθωτοί, ούτε οι δημόσιοι υπάλληλοι, ούτε οι συνταξιούχοι, αλλά οι ελεύθεροι επαγγελματίες.

Και ακριβώς αυτής της κατηγορίας επαγγελματιών τη φορολογητέα ύλη επιχειρεί να προσδιορίσει με διαφάνεια αλλά και κοινωνική δικαιοσύνη το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης «χτίζοντας» ένα καινούργιο σύστημα φορολόγησης που θα εφαρμοστεί για τους ελεύθερους επαγγελματίες με ατομική επιχείρηση –εξαιρουμένων των αγροτών και των αυτοαπασχολούμενων με «μπλοκάκια»– και το οποίο θα έχει ως βάση εκκίνησης τον κατώτατο μισθό.

Τι σημαίνει αυτό; Ότι αρχής γενομένης από τις φορολογικές δηλώσεις που θα καταθέσουν οι ελεύθεροι επαγγελματίες το 2024 για τη χρήση του 2023 το εισόδημα που θα δηλώσει έκαστος εξ αυτών δεν μπορεί να είναι χαμηλότερο αυτού που δηλώνει ετησίως ένας εργαζόμενος που αμείβεται με τον κατώτατο μισθό, δηλαδή όχι λιγότερο από το μικτό ποσό των 10.920 ευρώ (=€780 Χ 14 μήνες).

Γι΄ αυτό το δηλωθέν ποσό ο φόρος που θα αναλογεί δεν γίνεται να υπολείπεται των €983 δεδομένου ότι ο εισαγωγικός συντελεστής φορολόγησης είναι 9%.

Στο επίμαχο νομοσχέδιο του ΥΠΟΙΚ έχουν ενσωματωθεί πρόνοιες ευνοϊκότερης φορολογικής αντιμετώπισης για νέους ελεύθερους επαγγελματίες και με ορίζοντα την πρώτη πενταετία της επαγγελματικής δραστηριοποίησής τους.

Συγκεκριμένα οι ελεύθεροι επαγγελματίες με νεοσύστατη επιχειρηματική δραστηριότητα θα έχουν μείωση του τεκμηρίου κατά 100% για τα πρώτα τρία χρόνια λειτουργίας της επιχείρησης, -67% για τον τέταρτο χρόνο και -33% για το πέμπτο έτος. Από το έκτο έτος το τεκμαρτό θα ανέρχεται στα 10.920 ευρώ.

Εκπτώσεις επί του τεκμηρίου προβλέπονται, επίσης, για τους αυταοπασχολούμενους που η ατομική τους επιχείρηση εδρεύει σε μικρά νησιά και οικισμούς, καθώς και για ελεύθερους επαγγελματίες που έχουν θέμα αναπηρίας.

Αναλυτικότερα, το νομοσχέδιο προβλέπει πως όταν ο ελεύθερος επαγγελματίας ασκεί τη δραστηριότητά του και έχει την κύρια κατοικία του σε χωριά με πληθυσμό έως 500 κατοίκους και σε νησιά κάτω από 3.100 κατοίκους, η ελάχιστη τεκμαρτή αμοιβή του θα μειώνεται κατά 50%, ενώ στην περίπτωση που ο ελεύθερος επαγγελματίας έχει αναπηρία ίση ή μεγαλύτερη του 80%, η μείωση θα φτάνει στο 50%.

Σε κάθε περίπτωση η ελάχιστη αμοιβή αποτελεί μαχητό τεκμήριο που μπορεί να αμφισβητηθεί από τον φορολογούμενο με βάση πραγματικά περιστατικά ή στοιχεία (π.χ. στρατιωτική θητεία, νοσηλεία σε νοσοκομείο, κράτηση σε φυλακή, κ.λπ.).

 Οι παράγοντες που αυξάνουν το τεκμήριο φορολόγησης

Κατά αντιστοιχία των λόγων που δύναται να μειώσουν το κατώτερο τεκμήριο φορολόγησης, στο νομοσχέδιο Χατζηδάκη προβλέπονται και δύο παράμετροι που θα προσδιορίσουν σε υψηλότερη κλίμακα την ελάχιστη τεκμαρτή αμοιβή του ελεύθερου επαγγελματία βάσει της οποίας και θα φορολογηθεί. Αυτές είναι οι εξής:

1] Ο αριθμός των εργαζομένων στην επιχείρηση του ελεύθερου επαγγελματία που θα αυξήσει το τεκμήριο με ένα ποσό ίσο με το 10% του ετήσιου κόστους μισθοδοσίας (μισθός, εργοδοτικές εισφορές, παροχές σε είδος). Παραδειγματικά, αν ο φορολογούμενος επαγγελματίας έχει έναν υπάλληλο τον οποίο αμείβει ετησίως με €20.000, τότε η ελάχιστη αμοιβή που μπορεί να δηλώσει ο επαγγελματίας είναι €22.000 (=€20.000 Χ 10%).

2] Η σημαντική υπέρβαση του ετήσιου τζίρου που έκανε ένας ελεύθερος επαγγελματίας σε σύγκριση με τον ετήσιο τζίρο που κατά μέσο «γράφει» ο συγκεκριμένος Κωδικός Αριθμός Δραστηριότητας (ΚΑΔ) του αυτοαπασχολούμενου. Σε αυτή την περίπτωση η αύξηση του τεκμηρίου μπορεί να φτάσει κατ΄ ανώτατο όριο τις 50.000 ευρώ και έρχεται κλιμακωτά ως εξής:

α) +35% για όσους ο ετήσιος τζίρος είναι μεγαλύτερος του 100% του μέσου όρου του ετήσιου τζίρου του ΚΑΔ των μεγαλύτερων εσόδων.

β) +70% για όσους ο ετήσιος τζίρος είναι μεγαλύτερος του 150% του μέσου όρου του ετήσιου τζίρου του ΚΑΔ των μεγαλύτερων εσόδων.

γ) +100% για όσους ο ετήσιος τζίρος είναι μεγαλύτερος του 200% του μέσου όρου του ετήσιου τζίρου του ΚΑΔ των μεγαλύτερων εσόδων.

Και μπόνους… αληθείας!

Στη λογική της επιβράβευσης όσων θέλουν να είναι συνεπείς και κυρίως… αληθείς ως προς την δήλωση των εισοδημάτων τους το νομοσχέδιο Χατζηδάκη έρχεται να θεσμοθετήσει ένα έξτρα κίνητρο. Αυτό είναι η μείωση του τέλους επιτηδεύματος κατά 50% σε όσους ελεύθερους επαγγελματίες δηλώσουν φορολογητέο εισόδημα που υπερβαίνει κατά 5% το οριζόμενο από τον νόμο όριο τεκμαρτού εισόδημα. Για όλους τους υπόλοιπους η μείωση θα είναι της τάξης του 25%.

Σημειώνεται ότι εκπεφρασμένη πρόθεση της κυβέρνησης είναι η πλήρης κατάργησης του τέλους επιτηδεύματος για τις επιχειρήσεις σε ορίζοντα 24 μηνών, αλλά όπως ειπώθηκε από τον ίδιο τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στο Υπουργικό Συμβούλιο της περασμένης Τρίτης ακριβώς επειδή η κυβέρνηση εκτιμά ότι το νέο σύστημα φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών θα λειτουργήσει αποτελεσματικά ως προς τον στόχο της αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής η μείωση του τέλους επιτηδεύματος ήρθε νωρίτερα από το 2025 που προέβλεπε ο αρχικός προγραμματισμός.

Το (διπλό) κέρδος για τα δημόσια ταμεία

Δεδομένης της ανάγκης να έχει το Δημόσιο όσο το δυνατόν περισσότερα φορολογικά έσοδα –άνω των 2 δισ. ευρώ– ώστε σε συνδυασμό με τη συγκράτηση των κρατικών δαπανών το 2024 να πιαστεί ο στόχος για επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος άνω του 2% του ΑΕΠ, το νομοσχέδιο Χατζηδάκη είναι το «χαρτί» στο οποίο ποντάρει πολλά το Μέγαρο Μαξίμου.

Ο λόγος; Από τη φορολόγηση των ελεύθερων επαγγελματιών με το υφιστάμενο σύστημα το ελληνικό Δημόσιο εισπράττει σήμερα κάτι περισσότερο από 1,7 δισ. ευρώ, εξ των οποίων τα 1,33 δισεκατομμύρια προέρχονται από τον φόρο εισοδήματος και τα 378 εκατομμύρια από το τέλος επιτηδεύματος.

Οι κυβερνητικοί υπολογισμοί λένε ότι με το μέγεθος της παραοικονομίας στην Ελλάδα εκτιμάται στο 20,9% του ΑΕΠ, το καινούργιο σύστημα φορολόγησης θα οδηγήσει σε σημαντική αποκάλυψη της φοροδιαφυγής που διαπράττεται συνήθως από τους αυτοαπασχολούμενους και τις πολύ μικρές επιχειρήσεις. Αν αυτό όντως συμβεί, τα έσοδα του Δημοσίου θα αυξηθούν σημαντικά φτάνοντας σε απόλυτους αριθμούς τα €874.000.000, συν άλλα €100.000.000 που θα εξασφαλιστούν από τη συνολική μείωση των επιδομάτων των ελεύθερων επαγγελματιών.

Το νομοσχέδιο με παραδείγματα και αριθμούς

Με βάση τα στοιχεία που δημοσιοποίησε το υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών το νομοσχέδιο για την φοροδιαφυγή θα επηρεάσει με τον έναν ή τον άλλο τρόπο 735.320 ελεύθερους επαγγελματίες. Από αυτούς, οι 138.000 θα είναι οι ευνοημένοι από την εφαρμογή του νέου συστήματος καθώς θα τύχουν φορολογικής ελάφρυνσης που κατά μέσο όρο υπολογίζεται στα 560 ευρώ. Αντιθέτως, περί τους 473.000 ελεύθεροι επαγγελματίες και φορολογούμενοι θα πληρώνουν πλέον περισσότερο φόρο, που σε μέσες τιμές θα ανέρχεται στα 1.444 ευρώ για τον καθένα. Υπάρχει, τέλος, κι ένα ποσοστό ελεύθερων επαγγελματιών κατάτι λιγότερο του 17% των (124.000 φορολογούμενοι) που δεν θα επηρεαστεί από τις αλλαγές.

Ενδεικτικά του καινούργιου τρόπου φορολόγησης είναι τα παραδείγματα που ακολουθούν:

>>> Νέος αυτοαπασχολούμενος µε δηλωθέν ετήσιο εισόδημα €3.000, είχε €270 φόρο και θα συνεχίσει να έχει τον ίδιο φόρο χωρίς αλλαγή.

>>> Αυτοαπασχολούμενος με δηλωθέν €50.000 θα έχει σταδιακά μείωση από την κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος €650.

>>> Παλιός αυτοαπασχολούμενος µε δηλωθέν ετήσιο εισόδημα €1.500, είχε €135 φόρο και €650 τέλος επιτηδεύματος (=σύνολο €785). Με το νέο σύστημα, ως ετήσιο εισόδημα θεωρείται το ποσό των €14.196 που θα επιφέρει αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης του υπόχρεου κατά €1.038.

>>> Αυτοαπασχολούμενος με μηδέν δηλωθέν εισόδημα και μεγάλο τζίρο σήμερα πληρώνει μόνο τέλος επιτηδεύματος ύψους €650. Με τις προσαυξήσεις του εργοδοτικού κόστους και του μεγάλου τζίρου το φορολογητέο εισόδημά του θα πάει στα €25.833 και θα έχει αύξηση στη φορολογία κατά €4.083.

>>> Αυτοαπασχολούμενος µε δηλωθέν ετήσιο εισόδημα €7.000 και τζίρο €200.000, είχε €630 φόρο και €650 τέλος επιτηδεύματος (=σύνολο €1.280). Με το νέο σύστημα, ως ετήσιο εισόδημα θεωρείται το ποσό των €14.196 και επειδή έχει μεγάλο τζίρο το φορολογητέο εισόδημα θα προσαυξηθεί κατά 70% και θα ανέλθει στα €24.133. Ο εν λόγω φορολογούμενος θα έχει μια αύξηση στη φορολογική επιβάρυνση κατά €2.977.

Οι ενστάσεις της αντιπολίτευσης και οι απαντήσεις Χατζηδάκη

Αναμενόμενα αντιπολιτευτική ήταν η υποδοχή που επεφύλαξαν ΣΥΡΙΖΑ ,ΠΑΣΟΚ και ΚΚΕ στον νομοσχέδιο για τη φοροδιαφυγή. Σύμφωνα με την επιχειρηματολογία της Κουμουνδούρου το νέο σύστημα είναι οριζόντιο, αναποτελεσματικό και υποκριτικό καθώς αντιμετωπίζει με τον ίδιο τρόπο τα «ρετιρέ» και τους μικροεπαγγελματίες, ενώ αφήνει στο απυρόβλητο τη φοροδιαφυγή των οικονομικά ισχυρών.

Μία από τα ίδια και από τη Χαριλάου Τρικούπη όπου τα στελέχη της υποστηρίζουν πως η τεκμαρτή φορολόγηση εν πολλοίς «τσουβαλιάζει» τους ελεύθερους επαγγελματίες και εν τέλει δεν θα οδηγήσει στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής.

Στον Περισσό, τέλος, θεωρούν ότι «ο λογαριασμός φορτώνεται και πάλι στα πιο χαμηλά εισοδήματα» και ότι με την καθιέρωση οριζόντιου τεκμαρτού εισοδήματος χιλιάδες μικροεπαγγελματίες, θα βρεθούν αντιμέτωποι με «νέα αδιέξοδα, χρέη και λουκέτα»

Η κυβερνητική απάντηση στις αιτιάσεις των κομμάτων ήρθε διαδικτυακά και μέσω του αρμοδιότερου να απαντήσει, δηλαδή του ΥΠ.ΟΙΚ. Κωστή Χατζηδάκη.

Σύμφωνα με τον «τσάρο» της οικονομίας, θα πρέπει τα κόμματα της αντιπολίτευσης να κληθούν να απαντήσουν αν αντί της προσδοκώμενης συναίνεσης στο κοινωνικά δίκαιο, «θεωρούν δίκαιο και ηθικό ένας ελεύθερος επαγγελματίας να φορολογείται για εισόδημα κατώτερο από εκείνο του μισθωτού που αμείβεται με τον κατώτατο μισθό».

«Θεωρούν, ακόμη περισσότερο, δίκαιο να πληρώνει ένας ελεύθερος επαγγελματίας λιγότερους φόρους από τον εργαζόμενο που απασχολεί; Θεωρούν δίκαιο το 4% των ελευθέρων επαγγελματιών να πληρώνει το 50% των φόρων;» αναρωτήθηκε ο ΥΠΟΙΚ, για να καταλήξει πως αν τα υπόλοιπα κόμματα είναι, τελικά, υπέρ της φοροδιαφυγής να το πουν ευθέως.

Σύμφωνα, πάντα, με τον κ. Χατζηδάκη το καινούργιο σύστημα τεκμαρτής φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών που θα έρθει προς ψήφιση στη Βουλή θα φέρει αυξήσεις μόνο για εκείνους που μέχρι σήμερα δήλωναν εισοδήματα μικρότερα των κατώτατων ετήσιων αμοιβών των μισθωτών, ενώ δεν πρέπει να αποκρύπτεται από την αντιπολίτευση η κυβερνητική δέσμευση ότι τα επιπλέον έσοδα (874 εκατ. ευρώ για το 2024 και 606 εκατ. ευρώ μετά την κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος) θα διατεθούν για την ενίσχυση της Υγείας, της Παιδείας, καθώς και γα την περαιτέρω μείωση των φορολογικών συντελεστών.