Τσούγκρισαν αυγά για τη σέντρα στο… κύπελλο Πάσχα

Του Νίκου Συνοδινού

 

Την 31η Οκτωβρίου 1927 δημιουργήθηκε στην Ελλάδα το περίφημο “Π.Ο.Κ.” ένα ακρώνυμο που θα στοίχειωνε για πάρα πολλά χρόνια τις συζητήσεις των Ελλήνων φιλάθλων και θα παρέμενε ως σταθερά για περισσότερα από 35 χρόνια.

Ο Ποδοσφαιρικός Όμιλος Κέντρου πήρε το όνομά του από τα αρχικά των τριών δυνατών ομάδων του κέντρου, του Παναθηναϊκού, του Ολυμπιακού και της Α.Ε. Κωνσταντινουπόλεως, που σε ένα αρραγές μέτωπο εναντίον της ΕΠΟ, αποφάσισαν να αυτονομηθούν και να δημιουργήσουν μια δική τους “εσωτερική” λίγκα, προσβλέποντας στις πενιχρές – αλλά σημαντικές για την εποχή – εισπράξεις από μεμονωμένα τουρνουά. Μεταξύ αυτών και το Κύπελλο Πάσχα.

Πρωτεργάτες της πρωτοβουλίας, ο Θανάσης Μέρμηγκας από τον Ολυμπιακό, ο Απόστολος Νικολαΐδης από τον Παναθηναϊκό και ο Κωνσταντίνος Κωνσταντάρας από την ΑΕΚ.

Η ΕΠΟ τιμωρεί αρχικά με τετράμηνο αποκλεισμό τις ομάδες και κατόπιν προχωρά σε ακόμη δραστικότερα μέτρα διαγράφοντάς τες από τα μητρώα της Ομοσπονδίας. Το 1928 βρίσκει τις τρεις μεγαλύτερες ομάδες στην Ελλάδα, τυπικά εκτός ποδοσφαιρικού χάρτη, να διοργανώνουν φιλικά παιχνίδια μεταξύ τους. Εκείνο που η ΕΠΟ δεν περίμενε και δεν κατάφερε να διαχειριστεί, ήταν η λαοφιλία των συλλόγων που απέκλεισε, με αποτέλεσμα τα φιλικά των ομάδων του “Π.Ο.Κ.” να συγκεντρώνουν τριπλάσιο κόσμο από τις υπόλοιπες ομάδες των “νόμιμων” τουρνουά της Ομοσπονδίας.

Οι διοικήσεις των ομάδων, ανακάλυψαν όχι απλώς μια boxing day όπως οι Άγγλοι, αλλά μια… boxing week, αφού το Κύπελλο ξεκινούσε Μεγάλη Τρίτη ή Μεγάλη Τετάρτη και κρατούσε μέχρι το Πάσχα.

Η εισπρακτική επιτυχία τεράστια, το ενδιαφέρον του ευρισκόμενου σε αργία και με γεμάτες τσέπες εν όψει εορτών κοινού στα ύψη και το καινούριο γήπεδο “στην Περιβόλα” Αμπελοκήπων, τεράστια ατραξιόν για τους Αθηναίους και τους Πειραιώτες που αποφάσιζαν να κάνουν τότε το ταξίδι και να ανηφορίσουν στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας.

Στην αρχή επρόκειτο για ένα γήπεδο 6 χιλιάδων θεατών, μετά τη διοργάνωση του πρώτου Κυπέλλου Πάσχα όμως, έγινε κατανοητό ότι η χωρητικότητα του γηπέδου έπρεπε να αυξηθεί.

Πλήθος κόσμου συγκεντρώθηκε να θαυμάσει από κοντά τους τρεις μεγάλους του Κέντρου, μαζί με τις εξωτικές για την εποχή Μπεογκράτσκι από τη Γιουγκοσλαβία και μια μεικτή ρουμάνικη ομάδα αποτελούμενη κυρίως από ποδοσφαιριστές της Σπάρτα και της Βένους Βουκουρεστίου. Η επιτυχία της διοργάνωσης είναι τόσο μεγάλη, που “αναγκάζει” το Δήμο να καλλωπίσει το γήπεδο και να αυξήσει τη χωρητικότητά του την αμέσως επόμενη σεζόν. Την πρώτη διοργάνωση κατακτά ο Ολυμπιακός πανηγυρικά και καταχειροκροτούμενος από φίλους και αντιπάλους. Η νίκη του ΠΟΚ εναντίον της ΕΠΟ ήταν πλέον γεγονός, ενώ οι εισπράξεις λόγω της παρουσίας και των ξένων ομάδων πολύ ανώτερες από ένα συμβατικό παιχνίδι είτε του Αθηναϊκού είτε του Πρωταθλήματος Πειραιώς.

Το 1928 υψώνεται από την πλευρά της Λεωφόρου Αλεξάνδρας η πρώτη ξύλινη εξέδρα σε ελληνικό γήπεδο, χωρητικότητας 1200 θεατών και με τη νέα χρονιά το ΠΟΚ ξεπερνά εαυτόν: καλεί στην Αθήνα τις φημισμένες Φερεντσβάρος και Ούιπεστ, δύο ουγγρικές ομάδες που αποτέλεσαν την απόλυτη ατραξιόν για το διψασμένο για ποδόσφαιρο κοινό. Ο Ολυμπιακός κάνει το repeat και ανακηρύσσεται Κυπελλούχος Πάσχα και για το 1929, με το ΠΟΚ να έχει μετονομαστεί τρις μέσα στη σεζόν: ΠΟΚΑ (το Α του Απόλλωνα), ΠΟΚΑΑ (προστέθηκε το Α του Αθηναϊκού) και ΠΟΚΕ (Εθνικός Πειραιώς).

Το Κύπελλο Πάσχα έχει γίνει πλέον θεσμός, ο κόσμος συρρέει καλοντυμένος όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα στη Λεωφόρο να παρακολουθήσει τα παιχνίδια που διεξάγονται μεσημέρι προς απόγευμα και κατόπιν πηγαίνει στην εκκλησία. Η ΕΠΟ αποφασίζει να κάνει πίσω, αποδέχεται την ήττα της και αίρει τις τιμωρίες. Είναι σαφές ότι Πανελλήνιο Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου χωρίς Παναθηναϊκό, Ολυμπιακό και ΑΕΚ, είναι αδύνατον να διεξαχθεί. Το ΠΟΚ νίκησε κατά κράτος και παρά τη διεξαγωγή του πρωταθλήματος, εξακολουθεί να τελεί τουρνουά και να ψάχνει ακόμη και τη διεύρυνσή του.

Η Λεωφόρος πια έχει αποκτήσει εξέδρα από μπετόν, χωρητικότητας άνω των 1500 θεατών. Ο κόσμος σε αρκετές περιπτώσεις είναι διατεθειμένος να πληρώσει αδρά για να παρακολουθήσει το θέαμα. Μια από αυτές τις περιπτώσεις είναι και η «ρεβάνς» με τη μεικτή Φενέρ-Γαλατά στην Αθήνα. Περισσότεροι από 10 χιλιάδες άνθρωποι θα πανηγυρίσουν την επικράτηση της μεικτής ΠΟΚ εναντίον των Τούρκων με 4-1 και λίγες μέρες αργότερα θα ξαναπαρακολουθήσουν τα ινδάλματα της εποχής να έρχονται ισόπαλα με τους Τούρκους με τελικό σκορ 2-2.

Μετά τη σύντομη διακοπή για τις «διεθνείς υποχρεώσεις», αλλά και ορισμένους αγώνες φιλανθρωπικού χαρακτήρα στη βόρεια το Κύπελλο του Πάσχα επιστρέφει στην ποδοσφαιρική ζωή της χώρας το 1936. Το ξανακατακτά ο Ολυμπιακός που εδραιώνει την κυριαρχία του στις εγχώριες διοργανώσεις, αφού κατά την περίοδο 1932-38 μονοπωλεί και τους τίτλους στο πανελλήνιο πρωτάθλημα. Το Κύπελλο Πάσχα έχει λάβει εορταστικό χαρακτήρα, εφευρίσκονται όμορφα τρικ για το κοινό, όπως το σπάσιμο των αυγών για την επιλογή της εστίας και μέχρι να χτυπήσει την Ελλάδα ο πόλεμος, σημειώνονται και οι πρώτες κατακτήσεις πλην Ολυμπιακού: Εθνικός το 1937, ΑΕΚ το 1938, Παναθηναϊκός το 1940.

Το γήπεδο της Λεωφόρου ολοένα και καλλωπίζεται, βελτιώνεται και γίνεται ακόμη λειτουργικότερο. Το 1933 αποκτά την πρώτη σκεπαστή εξέδρα στην Ελλάδα (στην πλευρά της οδού Τσόχα) και το 1936 ανακαινίζεται πλήρως από το Δήμαρχο της Αθήνας Κωνσταντίνο Κοτζιά.

Το Κύπελλο Πάσχα θα διεξάγεται συνεχόμενα μέχρι το 1950, χωρίς την παρουσία ξένων ομάδων, αφού η ανέχεια και ο μαρασμός μαστίζει την Ευρώπη μετά τον καταστροφικό β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η Ελλάδα προσπαθεί να ξανασταθεί στα πόδια της αντιμετωπίζοντας και τις καταστροφικές συνέπειες του Εμφυλίου. Ο λαός είναι ρημαγμένος, με μίσος ριζωμένο βαθειά μέσα του και το ποδόσφαιρο είναι από τα ελάχιστα πράγματα που τον ενώνει. Το Κύπελλο Πάσχα είναι μια ευκαιρία οι Έλληνες να ξαναβρεθούν δίπλα δίπλα και να πανηγυρίσουν ή να στενοχωρηθούν μαζί, δεν λείπουν όμως και επεισοδιακές διοργανώσεις όπως εκείνη του 1948 κατά την οποία ο τελικός δεν τελείωσε ποτέ και απλώς απονεμήθηκε ατύπως ο τίτλος στον «φιλοξενούμενο» από το ΠΟΚ Άρη Θεσσαλονίκης.

Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’50, το Κύπελλο Πάσχα αποτελεί ακόμη κορυφαίο γεγονός για τους Αθηναίους. Το γήπεδο της Λεωφόρου έχει στο μεταξύ αποκτήσει προβολείς και το πέταλο που έχει «πλάτη» στο Λυκαβηττό: είναι η ιστορική αργότερα Θ13 που υψώνεται το 1950. Οι Αθηναίοι εξακολουθούν να συρρέουν στο χωρητικότητας 13 χιλιάδων πλέον γήπεδο πριν τον εκκλησιασμό κατά τις αργίες του Πάσχα και παρακολουθούν από κοντά τις μάχες του Ολυμπιακού, του Παναθηναϊκού και της ΑΕΚ στα χώματα της Λεωφόρου. Οι αιώνιοι κατακτούν από δύο τρόπαια προτού σπάσει το δίπολο η ΑΕΚ το 1955. Η επόμενη χρονιά είναι η πρώτη που το τρόπαιο καταλήγει σε χέρια φιλοξενούμενου.

Οι Γερμανοί της Κολωνίας, της ιστορικής 1FC Koln, κατακτούν το Κύπελλο Πάσχα του ΠΟΚ και ανοίγουν το μικρό κύκλο κατακτήσεων από ξένες ομάδες, αφού και το 1957 το Κύπελλο θα καταλήξει στους Ρουμάνους της Προγκρέσουλ από το Βουκουρέστι. Ο θεσμός αρχίζει και φθίνει, το ΠΟΚ δεν είναι πλέον τόσο αρραγές και η αντιπαλότητα μεταξύ των τριών δυνάμεων αρχίζει και ανεβαίνει. Όταν καθιερώνεται και η Α’ Εθνική, τα πράγματα γίνονται ακόμη χειρότερα, αφού οι ομάδες παρουσιάζονται εντελώς αδιάφορες και επιδίδονται απλώς σε «κοκορομαχίες» ή φτηνά κόλπα δημιουργίας εντυπώσεων. Το ενδιαφέρον του κοινού μειώνεται δραματικά, ο κόσμος προτιμά τους αγώνες πρωταθλήματος και κυπέλλου και οι ποδοσφαιριστές πλέον έχουν περισσότερες απαιτήσεις από ένα χαρτζηλίκι ή μια πορτοκαλάδα.

Το ποδόσφαιρο είναι σχεδόν ημιεπαγγελματικό πλέον και είναι σαφές ότι διοργανώσεις όπως το Κύπελλο Πάσχα και το Κύπελλο Χριστουγέννων, ανήκουν στο παρελθόν.

Το 1964 έγινε μια προσπάθεια αναβίωσης του θεσμού, αλλά δεν στέφθηκε με επιτυχία, αφού το κοινό δεν ακολούθησε και το περίφημο ΠΟΚ είχε διαλυθεί ένα χρόνο νωρίτερα. Ένας θεσμός που διήρκησε 36 χρόνια, αφέθηκε στη λήθη του…